به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ دولت اعتدال از هنگامی که در ۱۳۹۲ خورشیدی بر سر کار آمد، به دنبال ارتباط و گفت و گو با کشورهای دنیا بر پایه تعامل گرایی، احترام متقابل، دیپلماسی برد- برد، نفی خشونت و افراط و تنش زدایی، بود و مذاکره های هسته ای و برجام نیز نشانه خوبی برای این مهم محسوب می شود.
برجام فارغ از هر اما و اگری که امروز درباره آن مطرح می کنند با تلاش های خستگی ناپذیر تیم دیپلماتیک دولت به نتیجه رسید، به همین منظور «حسن روحانی» رییس جمهوری در ۱۳۹۷ خورشیدی، در جلسه هیات وزیران پیشنهاد داد تا ۲۳ تیر همزمان با سالگرد تصویب این توافق بین المللی به عنوان روز «گفتگو و تعامل سازنده با جهان» نامگذاری شود و به این ترتیب با تصویب اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی این نامگذاری انجام شد.
با وجود پایبندی ایران به این توافق و نحوه تعامل با غرب، انتظار می رفت در فضای پسابرجام روابط تا حدود زیادی بهبود پیدا کند اما بدعهدی های آمریکا در حذف کامل تحریم ها و خارج شدن یک جانبه دونالد ترامپ رئیس جمهوری این کشور از برجام معادلات بین المللی را تغییر داد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز گفتگو و تعامل سازنده با جهان با «حسن بهشتی پور» کارشناس مسائل بین الملل به گفت و گو پرداخته است.
متن گفت و گو را در ادامه می خوانیم:
ایرنا: با توجه به اینکه سالگرد تصویب برجام به عنوان روز گفتگو و تعامل سازنده با جهان معرفی شده است. این توافق در زمینه تعامل با کشورهای دیگر چه دستاوردی داشت؟
بهشتی پور: موضوع برجام موضوعی مهم محسوب می شود که امنیت، سیاست خارجی، اقتصاد و … ایران تحت تاثیر این توافق مهم بوده است و حتی مخالفان برجام نیز به این حقیقت اذعان دارند که اصل این توافق موجب شد که تعامل جدید میان ایران و کشورهای غربی شکل بگیرد که تا قبل از آن اصلاً امکان چنین توافقی وجود نداشت. بنابراین آن چیزی که در برجام اساسی تر بود این است که برجام سیاست تعامل را جایگزین تقابل کرد. به این ترتیب این روز بیشتر نمادین است برای اینکه این خط مشی حفظ می شود عزت، منافع و امنیت ملی را حفظ کنیم و در کنار آن با دنیا هم تعامل داشته باشیم.
ایرنا: علاوه بر این مسائل برجام در زمینه منافع برای ایران چه دستاوردی داشت؟
بهشتی پور: این توافق یک سری منافعی برای ایران داشت و در ۲ سال و نیم که این توافق برقرار بود همه شاهد این منافع و دستاوردهای آن بودند اگرچه آن چیزی که به دست آمد با آن چیزی که ایران به دنبال آن بود، فاصله داشت اما واقعیت امر این است که برجام ایران را از تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل در آورد. این نکته مهمی است زیرا بدون هیچگونه جنگ یا تغییر نظام سیاسی این اتفاق عملی شد. نکته دیگر اینکه در یک سند بین الملل که ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ رفت رسماً غنی سازی اورانیوم پذیرفته شد؛ یعنی درست است که ایران این مهم را حق خود می دانست اما حداقل طی ۶ قطعنامه از ایران خواسته بودند که فوراً غنی سازی را متوقف کند و ایران بدون اینکه حتی یک لحظه این قطعنامه را اجرا کند، کنار گذاشته شد و در واقع ایران اجازه پیدا کرد غنی سازی اورانیوم را اگرچه به شکل محدود ادامه دهد. همچنین تحریم هایی که سازمان ملل و اتحادیه اروپا علیه ایران وضع کرده بود، لغو شد. درست است که آمریکایی ها یک سری تحریم هایی را لغو نکردند بلکه به حالت تعلیق درآوردند و بعد از اینکه در اردیبهشت ۱۳۹۷ خورشیدی که آمریکا از برجام خارج شد و تعلیق تحریم ها را تمدید نکرد همه شاهد بودند و تاثیر آن را بر روی بازار ایران به خوبی ملاحظه کردند.
ایرنا: به چه دلیل در آمدن ایران از تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل از نظر شما مهم است و بر آن تاکید می کنید؟
بهشتی پور: به دلیل اینکه ۱۰ کشور دیگری که تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار گرفته بودند یا با جنگ یا تغییر حکومت از تحت این منشور درآمدند.
ایرنا: با توجه به اینکه ما با جهان متکثر روبرو هستیم چه مسائل مشترک جهانی می تواند باعث گفت و گو و تعامل سازنده میان کشورها شود؟
بهشتی پور: هر کشوری در دنیا به فکر منافع خودش است و سعی می کند تا منافع خود را به حداکثر برساند اما کشورها یاد گرفته اند که اگر می خواهند منافع پایداری داشته باشند و این منافع اگر بخواهد مستمر و باثبات باشد باید منافع خود را به اشتراک بگذارند و به سمت تعریف منافع مشترک با دیگر کشورها پیش بروند که اتفاق در جاهایی در سطح اتحادیه ها، تشکیل گروه ها و سازمان های منطقه ای و در جاهایی دیگر در سطح سازمان های بین المللی شکل می گیرد اما آن چیزی که در این میان مهم است اینکه موقعی تعامل برقرار می شود که این کشورها در موضوع های زیادی به منافع مشترکی برسند. برای نمونه پیمان پاریس در مورد مبارزه با آلودگی محیط زیست وقتی امضا شد که تمام کشورها به این نتیجه رسیدند که کره زمین در خطر است به همین دلیل منافعی مشترکی تعریف کردند که از درون ان یک پیمان بیرون آمد. از این رو برجام هم نوعی توافق است که به صلح، امنیت و ثبات بین المللی کمک می کند اگرچه آمریکا از آن خارج شد. بنابراین درست است که دیدگاه های متکثری و آرمان های مختلفی وجود دارد اما در یک جایی منافع مشترکی تعریف می شود و برروی این منافع مشترک کار تعاملی انجام می گیرد و به حرکت جمعی تن داده می شود.
ایرنا: گفت و گو و تعامل سازنده دولت های یازدهم و دوازدهم چگونه از ایران هراسی جلوگیری کرد؟
بهشتی پور: این نوع تعامل و گفت و گو که در دولت اعتدال شکل گرفت باعث کاهش ایران هراسی در نظام بین الملل شد؛ یعنی نقشه هایی که در رسانه های آمریکا ریخته می شد تا چهره ایران را جنگ طلب، حامی تروریست و دنبال سلاح کشتار جمعی نشان دهند پوچ کرد ونشان داد که ایران به دنیال صلح است به گونه ای که آژانس بین المللی هسته ای ۱۵ بار تاکید کرد که ایران برجام را اجرایی کرده است. بنابراین دولت با زبان روز بین المللی توانست سیاست های ایران را توضیح بدهد و تبیین کند که این مهم هم به صورت مستقیم باعث کاهش ایران هراسی شد.
ایرنا: محمدجواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه دولت یازدهم و دوازدهم به عنوان یک کنشگر سیاسی چه تاثیری در گفت و گو و تعامل سازنده ایران در سطح بین الملل داشته است؟
بهشتی پور: محمدجواد ظریف شخصیتی بین المللی است که می داند چطور باید صحبت کند به همین دلیل صحبت های او به جای اینکه هزینه هایی برای کشور به بار بیاورد موجب این می شود که چهره مثبتی از ایران در نگاه مقابل شکل بگیرد زیرا با زبان روز دنیا یعنی زبانی که در چارچوب های حقوق و روابط بین الملل برای طرف مقابل قابل فهم باشد، صحبت می کند. بنابراین ظریف خوب می داند که چگونه براساس فرهنگ مخاطب خود به گونه ای صحبت کند که خط مشی کشورش را به خوبی تبیین کند و این ویژگی برجسته ای است که یک فرد می تواند هم از منافع کشورش دفاع کند و هم برروی مخاطب تاثیر مثبت بگذارد نه اینکه به مانند بعضی از افراد به نام دفاع از منافع ایران به گونه ای برخورد می کنند که ذهن مخاطب را نسبت به ایران منفی می شود.
ایرنا: مهمترین راهکار شما برای بهبود و گسترش تعامل ایران با جهان در فضای پسابرجام چیست؟
بهشتی پور: امروز باید برای تعامل و گفت و گو در سطح بین الملل به گونه ای رفتار کنیم که به جای اینکه منافع خودمان را در تعارض با کشورهای دیگر تعریف کنیم دنبال منافع مشترک برویم و در پی آن باشیم که چگونه می توانیم تعارض های خود را با کشورهای دیگر به حداقل برسانیم و جنبه های تعاملی را کشف کنیم و به اجرا بگذاریم. مهمترین خدمت این است که بدانیم از حق به حق دفاع کنیم و روش مناسبی برای دفاع از حق خودمان به کار ببریم.
نظر شما