کاخ سفید، مردد بین تعامل و تنش

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، رویکرد دوگانه یا به عبارت بهتر تناقض رفتاری در سیاست های کاخ سفید اگرچه همیشه تاحدودی وجود داشته اما در دولت «دونالد ترامپ» به ویژه در چند ماه اخیر این وضعیت به شدت پررنگ تر شده است. در حالی که همین چند روز قبل واشنگتن تعداد دیگری از افراد و شرکت های داخلی و بین المللی را به علت تجارت با ایران به فهرست تحریم های خود اضافه کرد اما همزمان «مایک پومپئو» وزیر امور خارجه ایالات متحده بار دیگر آمادگی این کشور برای انجام مذاکره بدون پیش شرط با تهران را تکرار کرد.

به طور کلی اگرچه در یک هفته اخیر از تندی اظهارات مقام های آمریکایی به ویژه رئیس جمهوری این کشور کاسته شده است؛ اما پومپئو در نشست خبری خود در اکوادور تصریح کرد ایران برای انجام این گفت وگوها باید در راستای خواسته هایی که ایالات متحده پیش از این مطرح کرده است گام بردارد.

این پیام های متناقض از سوی کاخ سفید به اندازه ای متفرق هستند که این شائبه را در افکاری عمومی برجسته می سازد که دو فرمانده، برنامه های جداگانه ای را در دولت این کشور دنبال می کنند. در حالی که رسانه ها اوضاع منطقه را به شدت حساس و شکننده می دانند اما یک بام و دوهوای واشنگتن ارزیابی و تصمیم گیری برای آینده را سخت کرده است. حساسیت شرایط به حدی بالاست که هر اشتباه محاسباتی ممکن است باعث رو در رویی نظامی شود. نشریه «آتلانتیک» در گزارشی آورده است: این شرایط پرتنش از آنجا آغاز شد که ترامپ تلاش کرد تا با فشار حداکثری علیه ایران، این کشور را به پذیرش خواسته هایش مجبور کند اما تهران به مقابله با این خط مشی کاخ سفید پرداخت. این نشریه مطرح غربی اعتقاد دارد: درحالی که هنوز رئیس جمهوری آمریکا می گوید که به دنبال جنگ با ایران نیست اما کاخ سفید اظهارات تند خود را با تحریم های فلج کننده علیه تهران همراه می سازد. مهمترین اقدام جنگی ترامپ هم مدتی قبل با تروریستی نامیدن سپاه پاسداران کلید خورد. این حرکت با صراحت نشان می دهد دولت ترامپ ترجیح می دهد برای مقابله با ایرانی ها کماکان به ابزار تحریم ها متوسل شود.

«بنجامین فریدمن» مدیر موسسه اولویت های دفاعی (Defense Priorities) بر این باور است اگرچه دنبال کردن خط مشی های فشار حداکثری به اقتصاد ایران صدماتی را وارد کرد اما در دستیابی به اهداف ناکام بود و در مقابل این رویکرد به ایران انگیزه داد تا برنامه هسته ای را از سر بگیرد و سیاست های خود را به این شکل تغییر دهد.

طبق این تحلیل تقابلی که میان ایران و ایالات متحده شکل گرفته است در حالی تشدید شد که کشورهای اروپایی امضا کننده برجام قادر نشدند مزایای اقتصادی کافی را برای ایران ایجاد کنند. با این شرایط باز سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان بر ضرورت زنده نگاه داشتن این توافق تاکید می کنند.

کمک به ترامپ برای بی اثرکردن تندروها

به نظر می رسد همانگونه که سخنان و پیام های توئیتری وزیر امور خارجه کشورمان نشان می دهد ترامپ گرفتار مشاورانی تندرو است و در این مسیر نقش پومپئو در بحرانی کردن شرایط بیشتر است به نحوی که از یک سو رئیس جمهوری آمریکا در مورد تعامل و کنار گذاشتن گزینه نظامی سخن می گوید اما تندروها به تحریک دیگر کشورها برای ایجاد ائتلاف در برابر ایران سرگرم هستند.

نشریه آتلانتیک موضوع اظهارات ترامپ در سرنگون کردن یک پهپاد ایرانی را هم در راستای تلاش های ترامپ برای راضی و آرام کردن نزدیکان تندرو وی در کاخ سفید ارزیابی کرد زیرا در وضعیت تنش آلود کنونی میان دو کشور، ترامپ ترجیح می دهد به جنگ فکر نکند و حداکثر همان مسیر تحریم ها را دنبال نماید. تحلیلگر این نشریه تصریح دارد در این چارچوب نارضایتی ایران بیشتر است زیرا از منافع توافق هسته ای محروم شده است.

در ادامه همین رویکرد دوگانه کاخ سفید در هفته اخیر خبرهایی از اجازه نیمه رسمی رئیس جمهوری ایالات متحده به سناتور جمهوریخواه «رند پال» برای مذاکره با ظریف به گوش رسید. اگرچه در مورد این ملاقات بیانیه رسمی منتشر نشده است اما حضور چند روزه وزیر امور خارجه کشورمان در نیویورک و دیدارها و سخنان وی در کنار اظهارات ترامپ این گمانه زنی را تقویت کرد.

سخنان ترامپ در یک نشست خبری آشکار ساخت که سناتور پال برای دیدار فوق با رئیس جمهوری آمریکا - نه به عنوان یک نماینده رسمی- هماهنگی لازم را انجام داد. نشریه «پلیتیکو» پال را از جمله مخالفان جدی جنگ با ایران توصیف کرد که اکنون خواستار نقش آفرینی و تلاش برای کاهش تنش میان تهران و واشنگتن شده است.

برخی رسانه ها در غرب این دیدار را اقدامی اندک ولی امیدوارکننده برای باز کردن گرهی بزرگ می دانند که دولت ترامپ آن را خلق کرد. رند پال ۵۶ ساله که خود را یک محافظه کار آزادیخواه توصیف می کند به رغم دوستی با رئیس جمهوری آمریکا ملاحظاتی رادر مورد سیاست های داخلی و بین المللی ترامپ مطرح می کند. وی به ویژه در عرصه های تامین مالی برای نظامی گری کاخ سفید رویکرد انتقادی تندی دارد. پال اکنون خود را وارد گود دیپلماسی کرده است تا بتواند مانعی در برابر خواسته های جنگ طلبانه «تیم بی» در کاخ سفید باشد.

این سناتور حتی پیشتر در یک مصاحبه با انتقاد از خط مشی های دولت آمریکا عنوان داشت ایرانیان تحریم های سختی را که از سوی دولت ترامپ برقرار شده است اقدامی جنگی تلقی می کنند.

در دوره ای که تنش ها در خاورمیانه ادامه دارد ماموریت پال هم با تحلیل های گوناگونی در ایالات متحده همراه شده است. به نوشته گزارش پلیتیکو، همنشینی وی با ظریف می تواند نشان دادن شاخته زیتونی از سوی رئیس جمهوری آمریکا درجهت کاهش تنش تعبیر شود. از سوی دیگر حضور ظریف در نیویورک و دیدار وی با برخی چهره های سیاسی و آکادمیک به ویژه دیدار با این سناتور، برخی مقام های رسمی کاخ سفید را هم دل چرکین کرده است زیرا آنها اعتقاد دارند مداخله پال رویکرد فشار حداکثری ترامپ علیه تهران را تضعیف می کند

روزنامه «فایننشال تایمز» هم در تحلیل خود از راهکارها برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا، یکی از نشانه های امیدورکننده را موافقت کاخ سفید با مذاکره این سناتور با وزیر امورخارجه ایران دانست.

تحلیلگر اندیشکده «بنیاد دفاع از دموکراسی» نیز بر این اعتقاد است که باید به صورت آشکار نشان داد که واشنگتن علاقه مند مسیر دیپلماسی است زیرا هرچه دورنما برای توافق کم رنگ تر شود رویکردهای تهران هم غیرمنعطف تر می شود.

باوجودی که هیچیک از دو طرف به صورت رسمی در مورد دیدار اظهار نظری نداشتند اما در غرب تمایل رئیس جمهوی آمریکا برای انجام ملاقات را نشانه ای از نبود رویکرد اُرتودوکسی در سیاست خارجی وی و پیگیری هدف اصلی یعنی نشستن بر سر میز مذاکره با ایران ارزیابی می کنند.