رکن اصلی اشتغال در کشورهای توسعه یافته مهارت آموزی است و به منظور پیوند با بازار کار جوانان می توانند با آموزش های کوتاه مدت به کسب و کار مشغول شوند؛ در این میان زنجیره اصلی آموزش های مهارتی و بازار را باید کارآفرینی دانست.
آموزش مبنای کسب هر شغلی است و مشاغل خدماتی در جوامع توسعه‌یافته بستر مناسبی برای اشتغال جوانانی است که نخواسته اند وارد دانشگاه شوند، اما در ایران وضعیت به گونه ای دیگر رقم می خورد، دانش آموزان برای دستیابی به شغل، آن هم از نوع دولتی، پس از اتمام تحصیلات متوسطه، راهی دانشگاه می شوند تا بتوانند هرچه سریع تر استخدام شوند.
به گفته صاحبنظران این مساله از تصور و رویای بزرگ استخدام و پشت میزنشینی جوانان و خانواده ها نشات می گیرد، در حالی که این مساله محقق نمی شود و این قشر با تحصیلات دانشگاهی نمی توانند شغلی بیابند، دچار ناامیدی و افسردگی می شوند.
با هدف کمک به اشتغال افراد با تمرکز بر مقوله مهارت افزایی و ارتقای بهره وری افراد از طریق شاخص های کارآفرینی باید کوشید تا با ایجاد تناسب میان نظام آموزشی و نیاز بازار کار، جامعه را در مسیر رسیدن به اهداف کلان و توسعه ای هدایت کرد.
بررسی ها نشان می دهد بیش از نیمی از متقاضیان کسب مهارت را دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاهی به خود اختصاص می دهد و این در حالی است که حدود ۸۰ درصد درس‌های دانشگاهی مرتبط با نیازهای بازار کار کشور نیست.
مهارت آموزی سبب پرورش نسلی کارآمد و پویا در کشور می شود و این امر در سال های اخیر از سوی مسوولان تاکید شده که الگوی مهارت آموزی از دوران آموزش ابتدایی شکل بگیرد و در تمام دوره ها مبتنی بر یادگیری دانش به همراه تربیت انسان، پرورش مهارت ها و پژوهش ها همراه باشد.
مهارت آموزی نقش مهمی در رونق اشتغال و کارآفرینی دارد و در دستیابی به توسعه پایدار اثرگذار است، چرا که بسیارند در چنین شرایط افرادی که می خواهند مهارتی را فرابگیرند تا به موقعیت شغلی دست یابند.
تجربه افرادی که از طریق کسب مهارت توانسته اند موقعیت مطلوبی در بازار کار به دست بیاورند خالی از لطف نیست، اشخاصی که با همت و تداوم آموزش های مورد نیاز سهم خود را در تولید ناخالص ملی رقم زده اند.
تحصیلات دانشگاهیِ صرف به اشتغال نینجامید
علی دانش آموخته رشته عمران، می گوید: نمی دانم از کجا شروع کنم، از لحظه ای که با هزاران ذوق و شوق نتیجه آزمون سراسری به دستم رسید، رویایی شیرینی که به خیالم با قبولی در دانشگاه آن هم دولتی، میز خدمت برای من حاضر و آماده و پس از این کمک خرج خانواده من هستم.
وی خاطرنشان کرد: پدرم کارگر ساختمان بود، برادرهایم پیشه او را دنبال می کردند، اما من تنها عضوی از خانواده بودم که گام به دانشگاه گذاشتم، آن ها مشغول کار ساختمانی بودند، با گذر زمان هر کدام استادکاری شدند، یکی کاشی کار و دیگری مهارت تاسیساتی را کسب کرد.
علی اضافه کرد: بماند برادرانم در تمام دوران مشغول به تحصیل من را یاری رسان بودند با تلاش شبانه روزی، با رتبه خوبی در کارشناسی ارشد دانشگاه قبول شدم به امید که خط فقر را در خانواده بشکنم.
وی ادامه داد: به خدمت سربازی رفتم، فکر و خیال به دست آوردن موقعیت کاری مناسب به منظور کسب جایگاه اجتماعی دلخواهم، مرا رها نمی کرد. با اتمام خدمت سربازی، به امید اینکه روی پای خود بایستم و کمک حال پدر کارگر و مادر خانه دارم شوم، از این اداره به آن اداره راهی شدم.
علی که با مدرک کارشناسی ارشد بیکارمانده است، گفت: متاسفانه با این همه سختکوشی در درس خواندن، مهارت تجربی در زمینه تحصیلی نداشتم حتی مهارتی هم در این سال ها کسب نکردم، برادرهایم با اینکه مدرک دانشگاهی ندارند، هر کدام صاحب درآمد و شغلی پایدارند، اما من خسته از روزگار و با زندگی در کنج خانه عمر به بطالت میگذرانم.
این دانش آموخته دانشگاهی تاکید می کند: کاش به هنگام تحصیل حداقل در کنار پدر، مهارتی را که بی ربط با رشته تحصیلی ام نبود می آموختم.عمرم گذشت و آرزوهایم به باد رفت.
علاقه به رونق هنر بومی منشا اشتغال پایدار
مهارت آموخته کارآفرین برتر کشور در سال ۹۸ با اشاره به فعالیت در زمینه بافته‌هایی مانند گلیم، جاجیم و کلیج، گفت: از اهالی درجزین شهرستان مهدیشهر و ۴۲ ساله هستم.
فرحناز بیرقی، بانویی که در سال گذشته مهارت آموخته کارآفرین برتر شهرستان مهدیشهر معرفی شد، بیان کرد: از کودکی کنار مادر فرش بافی را نه به صورت حرفه ای، انجام می دادم اما زمانی که دیپلم گرفتم و دانشگاه قبول شدم، خانواده اجازه ادامه تحصیل را به خاطر شرایطی به من ندادند.
بیرقی که از گفته هایش مشخص است، بانویی خلاق است، برنامه ای بلند مدت برای خود در نظر گرفت.
او در سن ۳۰ سالگی اقدام به فعالیت در حرفه فرش بافی به صورت حرفه ای کرد و با گذراندن دوره های فنی و حرفه ای علاوه بر کسب مدرک، خود را در رشته قالی بافی بیمه کرد.
وی در ادامه، افزود: فرش بافی را به عنوان شغل پایدار برای خود برگزیدم اما این برایم کافی نبود و در سال ۹۴ اقدام به تاسیس کارگاه بافت های گلیم، جاجیم و کلیج که هنری بومی است، کردم.
این بانوی مهارت آموخته کارآفرین با بیان اینکه سازمان های متولی در این زمینه همکاری مطلوبی داشتند، تاکید کرد: در دریافت تسهیلات و گرفتن جواز با مشکل خاصی مواجه نشدم.
این مهارت آموز کارآفرین به آموزش بیش از ۷۰ هنرجو در کارگاهش اشاره و خاطرنشان کرد: با توجه به این موضوع، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، زمینه تسهیلات کم بهره با هدف توسعه کارگاه را برایم فراهم کرد.
بیرقی گفت: تاکنون ۲.۵ میلیارد ریال تسهیلات کم بهره در یافت کرده و هدفم اشتغالزایی جوانان و رونق صنعت کلیج بافی است.
وی اظهارداشت: از مهرماه به دانش آموزان دبیرستانی به صورت رایگان آموزش ارائه می دهم تا هنربومی سرزمین‌مان را به نسل آینده انتقال داده و این قشر نیز مهارتی در آینده داشته باشند.
مهارت آموخته کارآفرین برتر کشور یادآور شد: کارآفرینی و سرمایه گذاری با تسهیلات از سویی درآمدزایی و شغلی پایدار برایم داشت و از طرفی به حفظ این رشته و مهارت آموزی به دیگران کمک شد.
بانک‌ها به کارآفرینی اهمیت دهند
دیگر بانوی کارآفرین سمنان، تامین منابع مالی بیشتر را برای ورود فعال تر به عرصه اقتصادی لازم برشمرد، گفت: ارتقاء سطح کیفی فعالیت نیازمند تهیه ابزار به روزتر و مستلزم توان مالی است که در صورت برخوردار نبودن، کارآفرین را باید وام بانکی و حمایت نهادهای مرتبط پشتیبانی کرد.
مریم مشتاقی، دارنده رتبه دوم کارآفرینی کشوری، بیان کرد: این نقطه، جایی است که قوانین و کاغذبازی های اداری و بانکی امان از مهارت آموز می برد.
وی، به چرخاندن چرخه اقتصادی توسط مهارت و تجربه کارآفرینان در جامعه اشاره و تصریح کرد: سرمایه کارآفرین تفکر، خلاقیت و مهارت است که برای بازتولید کار در محیطی با بهره‌وری مناسب، از تجربه در حرفه خود سود می‌برد.
بانوی مهارت آموخته کارآفرین با بیان اینکه سیستم بانکی وظیفه تامین مالی و سرمایه مورد نیاز صنایع و صنعتگر را دارد، خاطرنشان‌کرد: با حاکم بودن نظام سرمایه‌داری در کشور، سیستم بانکی با دیدگاه کار-پول و بنا به مصلحت بانک، سرمایه خود را در زمینه‌های غیرتولید و با سودهی بالا و سریع سرمایه گذاری می کند تا اینکه به اشتغال پایدار و مهارت‌محور تمایلی داشته باشد.
این بانوی سمنانی تاکید کرد: با چنین شرایطی استفاده از تسهیلات بانکی برای کارآفرین سخت است.
حمایت با ممنوعیت واردات کالای مشابه خارجی
مشتاقی با اشاره به اینکه چرخه تولید نیازمند حمایت دولتی به ویژه در بخش بازرگانی و مدیریت واردات کالای مشابه است، ابرازداشت: مادامی که محصولات کارآفرینان داخل با ممنوعیت واردات کالای مشابه حمایت نشود، رقابت مهارت آموزان کارآفرین با رقبای خارجی میسر نمی شود.
مشتاقی، اقتصاد شکوفا و پویا را مستلزم حمایت‌های بخش های مختلف پژوهشی تا کاربردی برشمرد و افزود: توسعه در کشورهای دیگر با تحقق این امر ایجاد شد.
این بانوی کارآفرین و دارای رتبه کشوری، یادآور شد: قوانین در همه جای کشور روی کاغذ یکسان نوشته شده اما در شهرستان ها و پایتخت به شیوه های گوناگون عمل می‌شود.
مشتاقی با دارا بودن دو فرزند یکی پزشک و دیگری مهندس، با گذر زمان به هنری که علاقه وافری به آن داشت وارد شد، این بانوی مهارت آموخته کارآفرین در هنر زیورآلات سنتی و طلاسازی مشغول فعالیت شد و اکنون هنرجو تربیت می کند.
مهارت‌آموزی راهکار کاهش شکاف نیروی انسانی و بازار کار
مدیر کل آموزش فنی و حرفه ای استان سمنان گفت: مهارت‌آموزی و توانمندسازی راهکاری مطلوب برای کاهش شکاف میان نیروهای انسانی و بازار کار است.
فاطمه منصوری، فقر مهارتی را یکی از آسیب‌های اجتماعی در جوامع امروزی به ویژه در نسل تحصیل کرده برشمرد و افزود: انجام اقدام‌های فرهنگی برای ترویج مهارت‌آموزی در جامعه با تعامل و همکاری خانواده‌ها، رسانه‌ها و سازمان‌های مرتبط همچون دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی به منظور توسعه اشتغال پایدار ضروری است.
وی خاطرنشان کرد: درک مشترک مقدمه اجرای دقیق و مطلوب‌تر طرح‌های فنی و حرفه‌ای برای رفع نیاز بازار کار در این استان است.
مدیرکل فنی و حرفه‌ای استان سمنان یادآور شد: مهارت آموزی و افزایش آموزش‌های کاربردی راهکار مهمی در کاهش آمار بیکاری در سمنان است.
ایران‌مهارت فرصت مهارت‌آموزی دانش‌آموزان
مدیرکل آموزش و پرورش استان سمنان گفت: طرح های «ایران مهارت»، «هر دانش‌آموز یک مهارت» و «مهارت خارج دانش‌آموزان شاخه کاردانش» سه طرح مهارتی برای قشر دانش‌آموز این استان است.
محمد دستورانی به اجرای طرح «ایران مهارت» اشاره و بیان کرد: این طرح با هدف ترویج فرهنگ مهارت‌آموزی و ارتقای فرهنگ کار برای دانش‌آموزان دوره اول متوسطه تدوین شد.
وی افزود: این طرح، فرصتی را فراهم می‌کند تا این دانش‌آموزان علاوه بر کسب مهارت در رشته‌های متفاوت، دید و نگاه مناسبی برای هدایت تحصیلی و انتخاب رشته در دوره دوم متوسطه و دانشگاه به دست آورند.
دستورانی ادامه داد: از ابتدای امسال حدود یک هزار و ۵۰۰ دانش‌آموز، ۱۹ هزار نفر ساعت در این طرح آموزش مهارتی دیدند.
وی با بیان اینکه طرح «هر دانش‌آموز یک مهارت» نیز در سمنان اجرا می‌شود، افزود: این طرح با هدف ترویج فرهنگ مهارت‌آموزی و ارتقای فرهنگ کار و آموزش یک حرفه به دانش‌آموزان شاخه نظری متوسطه دوم تدوین شد.
به گفته وی، از ابتدای امسال یک هزار و ۳۰۹ دانش‌آموز، ۵۰ هزار نفر ساعت آموزش‌های مهارتی در این طرح دیدند.
وی به طرح «مهارت خارج دانش‌آموزان شاخه کاردانش» اشاره و اضافه کرد: اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای، بزرگترین شریک اداره کل آموزش و پرورش در برون‌سپاری آموزش دانش‌آموزان کاردانش است.
مدیرکل آموزش و پرورش استان سمنان ابرازداشت: در سال تحصیلی ۹۸-۹۷، بالغ بر یک هزار و ۵۰۰ نفر توسط مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای استان سمنان آموزش دیدند.
بیش از ۴۷ درصد از دانش آموزان استان سمنان در رشته‌های کاردانش تحصیل می کنند در حالی که این آمار در کشور ۳۶ درصد است.
تحقق اشتغال پایدار با اصلاح الگوی نظام آموزش عالی
رئیس دانشگاه سمنان با تاکید بر ترویج مهارت آموزی در بین اقشار جوان و تحصیل کرده، گفت: اصلاح الگوی نظام آموزشی و عالی کشور برای اشتغال پایدار جوانان لازم است.
مسعود نصیری زرندی افزود: دانشگاه‌ها باید به دو مقوله خلاقیت و مهارت آموزشی دانشجویان توجه داشته و تحقق این مسائل زمینه ایجاد اشتغال و رفع معضل بیکاری را در جامعه برآورده می‌سازد.
وی به ضرورت شکل گیری و پروراندن خلاقیت در رده‌های سنی پایه تاکید و خاطرنشان کرد: نظام آموزش و پرورش و آموزش عالی کشور باید دگرگون شود تا جامعه به سمت توسعه یافتگی پیش رود.
رئیس دانشگاه سمنان یادآور شد: مهارت ورزی دانشجویان در دوران تحصیل باید جایگزین تدریس نظری و رویکردهای غیرکاربردی در دوران تحصیل دانشجویان شود.
مهارت‌آموزی در محله‌های کم‌برخوردار
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان، به شناسایی مخاطبان نیازمند توانمندسازی اشاره و خاطرنشان کرد: بهره‌مندی از ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد و خیران این استان به منظور ترویج فرهنگ مهارت‌آموزی و کار بین مخاطبان خاص یکی از برنامه های این دفتر است.
امیر بینایی با بیان اینکه خاستگاه اکثر آسیب‌های اجتماعی در محله‌های کم برخوردار است، تاکیدکرد: شکل گیری آسیب‌های اجتماعی در این مناطق ناشی از فقر آموزشی، مالی و فرهنگی است و یکی از راهکارهای رفع این مشکلات آموزش و به طور خاص مهارت‌آموزی است.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان با اشاره به برنامه‌های مشترک دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری و اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای سمنان، تصریح‌کرد: اکنون، نیازسنجی آموزشی در ۲۰ محله از این استان صورت گرفته و برنامه اولیه اجرای دوره‌های آموزشی تنظیم شده است.
توانمندی مددجویان با آموزش‌های مهارت‌محور
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان سمنان گفت: توانمندسازی مددجویان تحت پوشش این نهاد و خودکفایی آن‌ها به منظور خروج از چرخه حمایتی با بهره‌برداری از آموزش‌های مهارتی فنی و حرفه ای متناسب با نیاز بازار کار انجام می شود.
محسن مسعودیان‌راد، به راهبردهای ایجاد اشتغال مددجویان اشاره و بیان کرد: این مساله در چهار سرفصل آمایش فضای کسب و کار، استعداد سنجی مددجویان، مشاوره شغلی و فراگیری مهارت‌های لازم و ایجاداشتغال از طریق تسهیلات محقق می شود.
وی تصریح کرد: استعدادسنجی به منظور تحلیل سرمایه‌های انسانی در راستای آشنایی با علایق، توانایی‌ها و مهارت‌های فردی مددجویان و سپس فراگیری مهارت‌های لازم در مراکز فنی و حرفه ای با هدف هدایت فرد به سوی کار ماندگار و پایدار و توانمندسازی این قشر انجام می شود.
مدیرکل کمیته امداد استان سمنان یادآور شد: از ابتدای سال ۹۸ تاکنون، ۱۰۶ نفر از مددجویان کمیته امداد در قالب ۶ دوره آموزشی در چارچوب تفاهم‌نامه همکاری این نهاد و اداره کل فنی و حرفه ای استان سمنان، آموزش‌های مهارتی مورد نیاز خود را دریافت کردند.
بی تردید، شکل‌گیری نهضت مهارت‌آموزی در سایه عزم ملی و توجه آحاد جامعه به ضرورت تحقق این مساله به منظور رفع نیاز امروز و راهگشایی زندگی فردای جوانان کشور محقق می شود.
۹۸۹۱/۶۱۰۳
