فرزندپروری ؛ آینده سازی جامعه

شب ، بیرونی ، همان مکان - تاب ها به سرعت در حال رفت و آمدند و کودکان نیز روی تاب ها جیغ و فریاد می زنند و پدرها و مادرها هم با هر نوع کلمه ای که بر سر زبان می آید ، قربان صدقه فرزندان می روند.

همان پدر و مادری که با زور فرزندان را سوار تاب کرده اند ، در هر کنار تاب ایستاده اند و مشغول چک کردن گوشی خود هستند، کودک محافظ تاب را از زنجیرها بالا می کشد و روی شن های کف بخش تاب ها می افتاد.

پدر و مادر  با غرزدن سر کودک و غرو لند به یک دیگر ، دوباره کودک را با زور سوار تاب می کنند و محافظ تاب را دوباره پایین می کشند تا این بار کودک شان از تاب پایین نیفتد، اما دوباره کودک دست و پا می زند و قوس کمر می دهد که انگار دوست ندارد سوار تاب شود، ولی پدر و مادر گوششان بدهکار نیست.

شب ، بیرونی ، همان فضا - زن جوان از میان عده ای از زنان که در حال قلیان کشیدن هستند ، فرزندش را که مشغول آب بازی است ، صدا می زند، پسر گوشش بدهکار نیست و مشغول آب بازی با آب کثیف ریخته شده کف پارک است، مادر با صدای بلند چند دشنام به فرزندش می دهد و دست او را کشان کشان به سمت خود می آورد و در کنار زنان که در حال قلیان کشیدن هستند، می نشاند.

شب ، داخلی ، همان مکان - دکه موجود در پارک شلوغ است ، پدر و کودکی وارد دکه می شوند ، پدر چند نخ سیگار از دکه می گیرد و با فندکی که با نخ به ویترین دکه بسته شده است ، سیگارش را روشن می کند، کودک از پدر می خواهد یک توپ پلاستیکی براش بخرد ، قیمت توپ ۸ هزار تومان است، پدر بی اعتنا به خواهش کودک پکی به سیگار می زند و با پشت دست به صورت کودک می زند ، تا زودتر حرکت کند و مقابل دکه راه بندان ایجاد نکند.

از این دست رفتارها به وضوح در جامعه دیده می شود، مانند این گزاره که به تازگی مادران تاکید دارند که کودکشان قرار است در آینده  " دکتر " شود و حتی برخی از همین ۵ یا ۶ سالگی کودکان خود را دکتر صدا می زنند.

از همین روست که گرایش از رشته ریاضی فیزیک در دبیرستان ها به سمت تجربی کشیده شده است و اکنون برخی از خانواده ها تاکید دارند که فرزند آنها به صورت حتمی باید دکتر شود تا در آینده بتواند درآمد خوبی داشته باشد.

اما مساله اصلی در تربیت فرزندان نه " فرزند سالاری" و نه " کودک ناسالاری " است بلکه فرزند پروری است که می تواند بخشی از آرزوها خانواده ها را که از کودکان بدون در نظر گرفتن استعداد و توانشان ، انتظارات بی جا دارند را به واقعیت تبدیل کند.

جامعه شناسان معتقدند که شیوه اصولی برای تربیت کودکان و نوجوانان باید به گونه ای باشد که مورد آزار روحی و جسمی کودکان نشود و پدران و مادران نمی توانند آرزوهای خود را به عنوان آینده یک کودک متصور شوند در حالی که کودک نیازمند بازی و سرگرمی است.

یک جامعه شناس می گوید : به تازگی مد شده است که کودکی که هنوز زبان مادری خود را به صورت کامل فرانگرفته است در کلاس های زبان های خارجی از سوی والدین ثبت نام می شود در حالی این کودک نیازمند بازی با همسن و سالهای خود است.

معصومه گودرزیان در گفت  و گو با ایرنا افزود : برخی از رفتارهای پدر و مادر نسبت به کودکان نوعی کودک آزاری محسوب می شود چرا که بر خلاف میل کودکان می خواهند خواسته های خود را به کودک تحمیل کنند در حالی که باید از شیوه فرزندپروری برای پرورش کودکان خود استفاده کنند.

وی گفت:سبک های فرزندپروری در واقع به ترکیب استراتژی هایی که برای رشد فرزند است و سبک فرزند پروری  در چهار زمینه نظم، ارتباط، انتظارات و بیان احساسات و عواطف با هم متفاوت هستند.

به گفته وی، فرزند پروری دارای سبک های مختلفی از جمله سبک مستبدانه یا کنترل بالا و محبت کم، سبک سهل گیرانه یا کنترل کم و محبت زیاد، سبک طردکننده یا کنترل کم و محبت کم و سبک مقتدرانه یا کنترل زیاد و محبت زیاد است که به صورت خواسته یا ناخواسته والدین از این سبک ها برای تربیت فرزندان خود استفاده می کنند.

وی یادآور شد: برای فرزند پروری باید والدین تا جایی که می توانند شنونده خوبی برای احساسات و نیازهای کودک باشند، کمتر از سرزنش و تنبیه و بیشتر از پاداش و تشویق استفاده کنند و در مورد قوانینی که می گذارند صریح باشید و دلایل آن را توضیح دهند.
یک روانشناس چهارمحال وبختیاری نیز در این زمینه می گوید : رفع نیازهای کودکان باید براساس منطق باشد تا از بروز انواع مختلف کودک آزاری جلوگیری شود.

نسرین صادقی نسب در گفت وگو با ایرنا افزود: ناآگاهی خانواده‌ها در خصوص نحوه برخورد با کودک و افزایش آمار تک فرزندی و رواج فرهنگ فرزند سالاری باعث شده که کودکان در رفع نیازهای اولیه خود باقی بمانند.

وی، یکی از نیازهای کودک را بازی کردن والدین با وی عنوان کرد و گفت: بازی با کودکان باید با هدف لذت بردن از بازی باشد نه اینکه بازی بچه ها به صورت هدفمند برای آموزش مفاهیم و مطالب جدید باشد.

صادقی نسب با تاکید بر اهمیت بحث پرورش کودکان افزود: پدر و مادر باید براساس اصول فرزند پروری به تربیت فرزند بپردازند تا بدون هیچ گونه مسامحه و یا غفلت و یا توجه بیش از حد موجبات کودک آزاری و رنجش کودکان فراهم نشود.

این مدرس کلاس های تربیت فرزند و خانواده افزود: در بحث فرزند پروری به بحث پرورش توجه بیشتر باید شود و باید و نبایدهای که در آموزش وجود دارد و به بچه فشار می آورد باید براساس اصل فرزندپروری باشد.

به گفته وی، سرزنش کردن، غرزدن، مقایسه منفی کردن، قضاوت کردن، نصیحت کردن، تحقیر کردن بچه ممنوع به دلیل کم کردن شادی بچه که منجر به بروز عواقب شدید از نظر اختلالات روانی می شود ممنوع است.

صادقی نسب تاکید کرد، تسکین دادن کودک در خصوص موضوعات مختلف ممنوع است که این امر باعث بی توجهی و کم توجهی کودکان به مسایل مختلف می شود.

وی، به تنظیم خواب و خوراک کودک تاکید کرد و گفت: بیدار ماندن کودکان تا ساعات پایانی شب به همراه والدین یک نوع کودک آزاری از نوع مسامحه است.

این محقق تربیت کودک، به قصه گفتن والدین برای کودکان زیر ۱۲ سال تاکید کرد و گفت: با این کار کودک با فکر اینکه این ساعت پدر ومادر بدون هیچ دغدغه ای در کنار من هستند احساس آرامش می کند.

این روانشناس اظهارداشت: انجام نوازش کلامی و فیزیکی از جمله بغل کردن، بوس کردن و ماساژدادن کودکان که نوازش گرم معروف است نیز تربیت و پرورش کودک ضروری است.

صادقی نسب به انواع مختلف کودک آزاری از جمله کودک آزاری به دلیل غفلت و مسامحه که طیف زیادی از کودک آزاری را در بر می گیرد اشاره کرد و افزود: این نوع کودک آزاری بیشتر در زمانی که مادر افسرده است و افسردگی مزمن دارد صورت می گیرد.

وی گفت: کودک آزاری جسمی، جنسی، کودک آزاری عاطفی و روانی انواع دیگر کودک آزاری هستند اما در زمان حاضر نوع جدید کودک آزاری به عنوان کودک آزاری تحصیلی به وجود آمده است.

وی گفت: در این نوع کودک آزاری پدر و مادر با تامین تمام مایحتاج کودک از جمله محیط آرام وخوب، امکانات خوب را فراهم می کنند و تنها دغدغه آنها شرکت دادن فرزندان در کلاس های مختلف از جمله کنکور، زبان و کلاس های آموزشی، تقویتی و کمک درسی است.

به گفته وی، در این نوع کودک آزاری کودکان پر از اضطراب و استرس به دلیل عدم موفقیت و قبولی در کنکور و تحصیل هستند و با طیف شدید اختلالات افسردگی مواجه هستیم.

این فعال حوزه روانشناسی کودک و خانواده افزود: در این خانواده ها بچه ها با بروز افسردگی ناگهانی، اختلال شدید اضطراب و اختلال خواب که به شدت دچار افت تحصیلی می شوند و حتی حاضر به ادامه تحصیل نیستند، این کودکان، بچه های پرخاشگر و تحریک پذیر شده و خانواده را فلج می کنند.

وی اظهار داشت: در بعد عوامل فرهنگی، محیط و مسایل فرهنگی، ناآگاهی و جهل خانواده ها، بیسوادی ضعف در پرورش کودک، انزوای اجتماعی، ناسازگاری زناشویی، جر و بحث های خانودگی را شامل می شود.

 وی به برخی رفتارهای و بی توجهی های عاطفی از سوی والدین به خصوص مادران اشاره کرد و گفت: درصد زیادی از خانواده و مادران مادران یخچالی هستند که با تامین تمام مایحتاج کودک به بحث عاطفی و روحی کودک بی توجه هستند.

صادقی نسب افزود: تفکیک‌های افراطی، سختی گیری‌های برخی خانواده‌ها نسبت به جنس مخالف برای کودکان و همچنین بی توجهی به دوران بلوغ فرزندان یا برخی رفتارهای نادرست والدین نسبت به فرزندان باعث بروز اختلالات روانی می شود.

وی گفت: بالا بردن عزت نفس کودکان از طرف خانواده ها که بچه احساس ارزشمندی کند، توجه به دوران بلوغ جنسی و هویت جنسی فرزندان می تواند در کاهش و پیشگیری از این اسیب که دامن گیر فرزندان است را برطرف کند.

صادقی نسب، به بالا بردن عزت نفس کودکان، افزایش مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی و افزایش روحیه جرات مندی و آموزش حقوق کودک به خودشان را از راههای پیشگیری از پدیده کودک آزاری عنوان کرد.

به گزارش ایرنا، اکنون طرح فرزندپروری در برخی از استانهای کشور از جمله چهارمحال و بختیاری در حال پیگیری است و این نوید بخش آگاهی به خانواده ها برای ارتباط درست با کودکان است.

۲۰۹۷