تاثیر تنش برلین-واشنگتن بر انسجام ناتو

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، یکی از محورهای تعارضی که در دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» تشدید شد افزایش فشار کاخ سفید بر کشورهای اروپایی بوده است. بخشی از این فشارها در قالب خروج از توافق های تجاری دو سوی آتلانتیک، اعمال تعرفه ها و  یا از طریق خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا دنبال شده است. اگرچه  بخشی از این فشارها بر اروپا  از سال ها قبل هم وجود داشت اما در دوره ترامپ جنبه های امنیتی و نظامی هم بر آن افزوده شد. 

در واقع کاخ سفید در دوره ترامپ با محوریت اقتصاد، پول و شعار نخست آمریکا، برای کاهش تعهدات و هزینه های نظامی واشنگتن تلاش می کند به ویژه در مورد ناتو سعی دارد بیشتر از گذشته از ظرفیت های اقتصادی کشورهای اروپایی استفاده نماید. ترامپ از ابتدای ورود به اتاق بیضی کاخ سفید پویش گسترده ای را برای افزایش مشارکت کشورهای اروپایی در تامین هزینه های ناتو به کار گرفته است. ترامپ در فرصت های گوناگون و به شکل های مختلف کشورهای اروپایی را تهدید کرده است که باید هزینه تامین امنیت خود را بپردازند در غیر اینصورت آمریکا دیگر به این کار ادامه نمی دهد.

از چند سال قبل (2014) اعضای ناتو توافق کردند تا سال 2024 سهم شان در پرداخت هزینه های دفاعی و نظامی این سازمان را حداقل به 2 درصد تولید ناخالص ملی خود برسانند. ترامپ حتی در برهه ای از زمان ها تهدید کرد در صورت عمل نشدن این خواسته، آمریکا ممکن است به خروج از این پیمان دفاعی امنیتی هم فکر کند. البته این نکته ای است که به شدت مورد انتقاد قانونگذاران آمریکا در کنگره قرار گرفته است. اگرچه این تصمیم ممکن است تاحدودی از نظر بودجه ای به نفع واشنگتن باشد( که البته برخی تحلیلگران در آن تردید دارند) اما در واقع توان امنیتی در کنار مشروعیت بخشی به رویکردهای مداخله جویانه ای که این سازمان به واشنگتن اعطا می کند، پرستیژ رهبری ناتو را به کاخ سفید بخشیده است که بسیار فراتر از هزینه های این کشور به شمار می رود.

ترامپ رو در روی برلین 

یکی از کشورهای اروپایی که با افزایش هزینه های خود مخالفت می کند آلمان است. ائتلاف کنونی که در برلین رهبری را به دست گرفته اعلام کرده است که تا پنج سال آینده حداکثر یک و نیم درصد از تولید ناخالص خود را صرف بودجه نظامی و ناتو می کند. به نوشته روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز»، اینکه دولت آلمان اعلام کرده است نمی تواند تعهدات بودجه ای خود به ناتو را برآورده سازد نکته ای است که موجب نارضایتی بیشتر کاخ سفید می گردد.

رئیس جمهوری آمریکا مدعی است که آلمان کمترین بودجه نظامی را در میان اعضای ناتو پرداخت می کند و اگر سطح آن افزایش چشمگیری نداشته باشد، رویکرد خود نسبت به ناتو را تغییر می دهد. به تازگی رئیس جمهوری آمریکا تهدید خود را به صورتی هشدارگونه به آلمان این گونه عنوان کرد که اگر بودجه دفاعی خود را افزایش ندهید، نظامیان آمریکایی را از این کشور خارج و به لهستان منتقل می‌ کند.

این نکته از سوی «ریچارد گرنل»، سفیر آمریکا در آلمان عنوان شد. وی در گفت وگو با یک شبکه خبری آلمان تصریح کرد: این توهین آمیز است که مالیات دهندگان آمریکایی باید هزینه حضور بیش از ۵۰ هزار آمریکایی در آلمان را پرداخت ‌کنند، این در حالی است که همزمان آلمان‌ درآمد مازاد خود را صرف برنامه ‌های ملی و داخلی می‌ کنند.

آلمان بیشترین نیروهای آمریکا در قاره سبز را در اختیار دارد. مراکز فرماندهی آمریکا برای نیروهای ناتو در اروپا و آفریقا در شهر اشتوتگارت مستقر هستند و  مهمترین پایگاه هوایی واشنگتن در اروپا هم در منطقه رامشتاین در جنوب غرب آلمان واقع شده است. گفته می شود حدود ۳۳ هزار سرباز و ۱۷ هزار کارمند غیرنظامی آمریکایی در خاک آلمان حضور دارند.

براساس گزارش فوق، «آنگلا مرکل» صدرعظم آلمان اعلام کرد تلاش دارد تا بتواند سهم 1.5 درصدی بودجه نظامی از تولید ناخالص این کشور را برآورده سازد. گفته می شود تا سال 2020 حتی سهم پرداختی برلین به 1.5 درصد نخواهد رسید. این در حالی است که دولت آلمان چندی قبل اعلام کرده بود که بودجه نظامی خود را افزایش داده و برای سال 2019 به حدود 48 میلیارد دلار رسانده است. بنابر اعلام رسانه های آلمانی این مبلغ هزینه نظامی برلین را به معادل 1.37 درصد تولید ناخالص داخلی آلمان رسانده است. در سال 2018 آلمان 1.23 درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف هزینه های نظامی کرد. براساس گزارش خبرگزاری «دویچه وله» این روند روبه افزایش سال آینده هم ادامه می یابد و در سال 2020 به بیش از 49 میلیارد دلار خواهد رسید که یک دهم درصد رشد را نشان می دهد. با اینحال گویا در برنامه بودجه ای دولت آلمان، میزان هزینه های نظامی این کشور در سال 2024 به 1.24 درصد کاهش خواهد یافت.

بر اساس تحلیل این روزنامه آمریکایی، ترامپ اتحادیه اروپا را یک دشمن می نامد و ناتو را سازمانی منسوخ قلمداد می کند که رابطه در دو سوی آتلانتیک را در برخی مواقع به شدت پرتنش کرده است. اما در کل نارضایتی واشنگتن از برلین افزایش یافته است در این میان تقویت ارتباط آلمان با روسیه در حوزه انرژی و احداث خط لوله گازی و تعامل اقتصادی شرکت های آلمانی با ایران از جمله مواردی هستند که نارضایتی واشنگتن را به همراه داشته است.

برخی کشورها در شرق اروپا به دلیل نگرانی از سیاست های روسیه به ویژه پس از بحران چند سال قبل در اوکراین به سرعت برای جلب رضایت دولت آمریکا سهم خود از هزینه های نظامی ناتو را به دو درصد تولید ناخالص داخلی افزایش دادند تا بتوانند نظر واشنگتن و ترامپ را جلب کنند. یکی از این کشورها لهستان بود که در یکی دو ساله اخیر روابط ویژه ای را با کاخ سفید برقرار کرده است.  پس از رسانه ای شدن تنش بودجه ای ناتو میان واشنگتن و برلین، سفیر آمریکا در لهستان هم با بیان این نکته که ورشو 2 درصد از تولید ناخالص خود را به هزینه های ناتو اختصاص داده است از آمادگی این کشور برای استقبال از نیروهای آمریکایی خبر داد.  

این سخنان در حالی مطرح می شود که قرار است در ماه سپتامبر دونالد ترامپ سفری را به لهستان داشته باشد. بسیاری از تحلیلگران لهستان را گزینه تازه واشنگتن در زمینه دستکاری در امور اتحادیه اروپا و ایجاد اختلاف میان کشورهای این قاره می دانند.

به نوشته روزنامه «دیلی تلگراف» وضعیت موجود به ویژه تعجیلی که رئیس جمهوری آمریکا در اجرای سیاست های خود نشان می دهد نگرانی ها در زمینه انسجام و اتحاد اعضای ناتو را بیشتر کرده است.

بر اساس این تحلیل در دوره ای آلمان به عنوان خط نخست در جبهه مقابله با اتحاد جماهیر شوروی مطرح بود و واشنگتن حاضر بود هر نوع هزینه ای را برای شکست مسکو بپردازد. در  شرایط کنونی اگرچه خروج نیروهای نظامی آمریکا از آلمان برای گروه های چپگرا خبر خوبی محسوب می شود و محبوبیت آن ها را افزایش می دهد اما مهمترین اقتصاد قاره سبز از نظر نظامی کمبودهای فراوانی را برای انجام وظایف خود حتی در بخش آموزش دارد.

با اینحال برخی کارشناسان سیاسی در آلمان اعتقاد دارند این به نفع برلین است تا هزینه های نظامی خود را به نحوی افزایش دهد که نشان دهنده تعهدات بین المللی آن باشد زیرا آلمان باید مسئولیت های خود را در قبال سربازان خود و اروپا عملی سازد.