آتش، پرونده ارگ کریم‌خان را بازگشود

چند سال پیش، ارگ کریم خان زند منتظر ثبت در فهرست جهانی یونسکو بود که سربرآرودن هتل آسمان را ه را بر این ثبت بست و انتظارها را به پستو برد.

بنا به گفته مسئولان میراث فرهنگی کشور و فارس، یونسکو  اعلام کرد هتل آسمان از نظر نمای بصری برای ارگ کریم خان زند،مشکل ایجاد کرده و تا زمانی که گردنکشی هتل هست، خبری از ثبت ارگ در فهرست یونسکو نیست.

سرکشی این هتل همان موضوعی است که از آن به عنوان تخلف در ساخت طبقات یادشده و به زبان ساده، مالک هتل آسمان طبقات اضافی بر روی ساختمان هتل نهاده است. 

به این ترتیب پرونده ثبت ارگ کریم خان زند در فهرست یونسکو در دره فراموشی رفت تااینکه  آتش‌سوزی هتل آسمان در ۱۲ مرداد ۹۸ بار دیگر توجه افکار عمومی و دوستداران میراث فرهنگی را به این سمت جلب کرد و این پرسش مطرح شده که آیا این رخداد تلخ منجر به گشایش در پرونده نافرجام ثبت ارگ کریم خان زند در یونسکو می شود یا خیر؟ 

سال‌ها است که سایه هتل ۱۸ طبقه آسمان بر سر میراث زندیه و ارگ کریم خان زند سنگینی می‌کند و مانعی برای ثبت این میراث تاریخی در فهرست جهانی یونسکو شده است.

ساخت هتل آسمان که تا پیش از آتش سوزی گفته می شد در حال انجام است از اوایل دهه ۹۰ آغاز شد.

طی چندسال اخیر بارها مسئولین و رسانه‌های استانی ،کشوری و حتی معاون رئیس جمهوری از  معضل این هتل برای ثبت جهانی میراث زندیه در شیراز سخن گفته‌اند اما به گفته یکی از سازمان های مردم نهاد، انگار نفوذ و قدرت مالک این هتل از خواست و منفعت عمومی پرزورتر است،چون تاکنون طبقات اضافه این هتل که گویا ۴ طبقه است و خلاف قانون ساخته شده اند تخریب نشده و به صورت دودزده هم نمایان هستند.

ماجرای هتل آسمان در سپهر شیراز بارها به دلیل نقض حریم درجه یک ارگ کریم خان زند به صدر اخبار رسانه‌های فارس تبدیل شده بود اما آتش سوزی این هتل در ۱۲ مردادماه ۹۸ و سوختن طبقات زیرین آن به مدت بیش از ۱۴ ساعت و احتمال ناپایداری سازه آن ابعاد تازه‌ای از این ماجرا بوجود آورد.

برخی اظهارنظرها از تخریب کامل سازه هتل آسمان به دلیل ناپایداری سازه آن در پی آتش سوزی ۱۴ ساعته و افزایش دمای سازه که بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد تخمین زده شده حکایت دارد.

برخی کارشناسان نیز از تخریب تعدادی از طبقات فوقانی این هتل برای سبک‌سازی وزن این سازه و انجام تعمیرات استحکام‌بخشی به این بنا سخن می‌گویند که در صورت اجرای هر دو نظریه این امید در دل عموم فرهنگ‌دوستان ایجاد شده که حال که زور افکار و خواست عمومی بر قدرت ایجاد کننده این سازه بلند در حریم درجه یک میراث تاریخی ایران نچربیده شاید آتش برای ارگ کریم خان کارساز باشد.

هتل ۱۸طبقه آسمان  ساعت ۱۱ صبح شنبه ۱۲ مردادماه براثر آتش گرفتن ۲هزار تشک که در طبقه منفی ۲ این هتل انبار شده بود، آتش گرفت.

خاموش کردن‌ آتش بیش از ۱۴ ساعت طول کشید و به دلیل آسیب بسیار به سازه‌های این هتل و حرارت بیش از ۶۰۰ درجه سانتیگرادی این آتش‌سوزی، مسئولان به‌منظور امن‌سازی محیط و جلوگیری خطرات ناشی از ریزش احتمالی هتل آسمان ،خیابان رودکی شیراز را که این هتل در آن واقع شده مسدود و برای حفظ امنیت ساکنان و کسبه این منطقه، این بخش شهر را تعطیل و تخلیه کردند که بعد از گذشت حدود ۶ روز این خیابان بازگشایی شد اما سازه هتل همچنان در رصد کارشناسان فنی قرار دارد و ورود به آن ممنوع است.

سخنی گفته نشود، بهتر است 

مدیرکل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان فارس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در باره امکان مطرح شدن دوباره پرونده ارگ با توجه به آتش گرفتن هتل آسمان گفت: در شرایط کنونی بهتر است که اظهارنظری از طرف مسئولان میراث فرهنگی منتشر نشود.

مصیب امیری دلیل این رویکرد را اینگونه می‌داند که هنوز نظر قطعی کارشناسان فنی که مامور بررسی وضعیت هتل آسمان شده‌اند بیرون نیامده و بهتر است که نظر کارشناسی در این باره منتشر و بعد مراحل بعدی آن طی شود.

امیری این وعده را داد که این اداره کل وضعیت نقض حریم درجه یک ارگ کریم خان زند را به جد پیگیری خواهد کرد.

او از دادن اطلاعات بیشتر در این باره خودداری کرد و گفت: این کار ممکن است بر روی نتیجه نهایی کارشناسان فنی تاثیرگذار باشد.

بررسی وضعیت هتل آسمان شیراز توسط تیم ۱۱ نفره کارشناسی

مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس گفت: هم اینک یک تیم کارشناسی ۱۱ نفره مشغول بررسی وضعیت هتل آسمان شیراز پس از آتش سوزی اخیر است.

رحیم آزادی، سه روز بعد از آتش سوزی هتل آسمان در گفت و گو با ایرنا افزود: این تیم متشکل از سه نفر کارشناس رسمی دادگستری، سه نفر کارشناس سازمان نظام مهندسی ساختمان فارس، سه نفر کارشناس دانشگاه شیراز، یک نفر نماینده دفتر فنی استانداری و یک نفر نماینده شهرداری شیراز است.

وی ادامه داد: نتیجه بررسی‌های این تیم کارشناسی که از سوی دادستانی شیراز تعیین شده‌اند پس از جمع‌بندی برای صدور رای در اختیار دادستانی قرار خواهد گرفت.

کارشناسان مشغول،ما منتظر

معاون معماری و شهرسازی شهرداری شیراز در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی با بیان اینکه بررسی کارشناسی وضعیت سازه هتل آسمان بعد از آتش سوزی به نظر نهایی تیم ۱۱ نفره بستگی دارد گفت: این تیم در حال بررسی وضعیت پایداری این سازه، نوع کاربری آن است و سایر مسایل نیز مورد بررسی قرار می گیرد و طی چند روز آینده نتیجه نهایی اعلام خواهد شد.

جواد بهادری افزود: در فضای مجازی اظهار نظرهای متفاوتی را در خصوص موضوع هتل آسمان شاهد هستیم اما ظرف چند روز آینده نتیجه نهایی به صورت رسمی اعلام و تکلیف این هتل مشخص خواهد شد.

وی ادامه داد: باید منتظر نتیجه بررسی تیم کارشناسی مشخص شود و بعد روی نتیجه نهایی اظهارنظر صورت گیرد.

روزگار ناخوش ارگ کریم خان زند در سایه آسمان

ارگ کریم خان درمرکز تجاری و اداری شیراز واقع شده که به فاصله  ۱۰۰ متر  از این بنا و در غرب آن خیابان رودکی است، خیابانی که به زحمت سه خودرو را درعرض خود جای می دهد اما بیش از ۱۰ هتل در آن ساخته شده است که بلندترین آنها آسمان است که وضع ارگ کریم خان را از نظر ثبت در فهرست یونسکو ناخوش کرده است.

ارگ کریم خانی یا ارگ کریم خان مقرحکومت کریم خان زند (متولد ۱۱۱۹ ه.ق درگذشت ۱۱۹۳ ه.ق و فرمانروای ایران از ۱۱۷۹ هجری قمری تا زمان مرگ و بنیانگذار حکومت زندیه) بوده است.

این ارگ در سال ۱۱۸۹ هجری قمری به دستور کریم خان ساخته شد.

اوایل اردیبهشت ۱۳۹۴ شهرداری شیراز اقدام به خراب کردن ۲ متر و ۲۰ سانتی متر از هتل آسمان شیراز کرد و دلیل آن را مخدوش کردن منظره بصری مجموعه کریم خانی نامید و اعلام کرد که ارگ در آستانه ثبت جهانی قرار دارد و خراب کردن این مقدار از هتل لازم بوده است.

شهردار وقت شیراز ششم اردیبهشت ۹۴ گفت که بنابر مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ۲ طبقه دیگر نیز از هتل آسمان باید برداشته شود و البته به سبب این که پروانه دارد خسارت مالک باید توسط فردی که پروانه داده پرداخت شود.

علیرضا پاک فطرت اضافه کرد: در مکانی که هتل آسمان ساخته ‌شده ضابطه M۶ است،‌مالک آن در سال ۸۰ شش طبقه را اسکلت زد و به پیاده ‌رو تجاوز کرد که به کمیسیون ماده ۱۰۰ رفت و مشخص نیست به چه صورت کمیسیون ماده ۱۰۰ با این تخلف موافقت کرد اما تأکید می‌شود در زمان تجدید بنا باید عقب‌نشینی کند.

شهردار قبلی شیراز ادامه داد: ‌در مرحله بعد مالک وقتی عدم خلاف ۶ طبقه را گرفت دوباره شروع کرد به لابی کردن و دریافت مجوز ارتفاعات بیشتر گرفتن و در این فرایند باز مشخص نیست چگونه تهیه نقشه و دفترچه محاسبات و سایر مسائل انجام‌ شده است که در یک سال این پرونده سه تا چهار بار به کمیسیون ماده پنج رفته است و در نهایت ارتفاع را به ۱۴ طبقه ‌رساند و توجیه می‌آورد که طبقه همکف، طبقه محسوب نمی‌شود.

هتل آسمان بزرگترین مانع فراروی ثبت جهانی آثار زندیه

معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور نیز در این باره گفت: ساخت هتل آسمان با ارتفاع بیش از حد تعیین شده در حریم ارگ کریم خان زند بزرگترین مانع بر سر راه ثبت جهانی محور زندیه است.

علی اصغر مونسان شامگاه سه شنبه ۳۱ مرداد ۹۷ در نشست با فعالان گردشگری و صنایع دستی استان فارس،افزود: امیدوارم این مشکل بزودی به گونه‌ای حل شود که سرمایه گذار بخش خصوصی نیز زیان چندانی نبیند.

یکی از اعضای مردم نهاد فعال در امور گردشگری معتقد است: توسعه صنعت گردشگری با تکیه بر میراث تاریخی شعاری است اغلب مدیران فارس روی آن اتفاق نظر و تاکید دارند اما در عمل اوضاع به نحوی دیگر در حال رقم خوردن است خصوصا در مورد ساخت و سازها در حریم آثار تاریخی که به نظر می رسد بررسی و کارشناسی دقیقی پیرامون صدور مجوزها صورت نمی گیرد.

وی بیان کرد: در مجموع استقرار این هتل با ضابطه های میراث فرهنگی در حریم درجه یک آثار تاریخی مطابقت ندارد و به همین دلیل مجموعه زندیه نمی تواند ثبت جهانی شود و چندین سال است که این موضوع حل نشده باقی مانده است.اینکه بنا باشد مالک این هتل با تخلف خود در کنار ارگ کریم خان مانع ثبت جهانی این مجموعه شود و صنعت گردشگری فارس را تحت الشعاع خود قرار دهد قابل درک نیست و مهمتر اینکه این مسأله چندین سال است که معطل و لاینحل مانده و تاکنون چاره ای برای آن اندیشیده نشده و حال که وضعیت این سازه بعد از آتش سوزی در حال بررسی از سوی کارشناسان است این انتظار وجود دارد که در خصوص نقض حریم درجه یک میراث تاریخی این دیار نیز تصمیم‌گیری شود و مانع ثبت جهانی دیگری از پیش پای میراث ایران برداشته شود.

عدم ثبت جهانی مجموعه زندیه به زیان ایران است

مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری فارس در گفت و گو با ایرنا تاکید دارد که وجود هتل آسمان تاثیر مستقیمی بر موضوع ثبت نشدن جهانی مجموعه زندیه دارد و در این مورد از قول رئیس سازمان یونسکو در سفر به شهر شیراز گفت: ‌تا زمانی که این هتل وجود دارد مجموعه زندیه ثبت جهانی نخواهد شد.

مسعود منیعاتی با اشاره به اینکه در زمان دادن مجوز ساخت به هتل آسمان حریم منظری این مجموعه تاریخی رعایت نشده است افزود: متاسفانه زمانی که می بایست از ساخت و ساز غیر مجاز در طبقات بالایی این هتل جلوگیری کرد، اقدامی نشد و بعد از ساخت تصمیم گرفته شد جلو کار گرفته شود.

وی با استناد به اظهارات شهردار سابق شیراز بیان کرد:مقداری از این اختلاف ارتفاع بواسطه تخلف مالک بوجود آمده که مربوط به کمیسیون ماده ۱۰۰ و مقداری نیز تخلف کسانی است که مجوز صادر کرده اند که مربوط به کمیسیون ماده پنج است.

او ادامه داد:در دوره ای شهردار سابق دستور تخریب صادر کرد اما براساس مشاهدات تاکنون کاری در این خصوص نشده است.

مدیرانجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری فارس اضافه کرد: حال که آتش سوزی باعث شده سازه هتل آسمان استحکام اولیه خود را از دست بدهد باید مسئولان این استان فکری اساسی برای مشکل دیرینه این هتل که حریم میراث زندیه را نقض کرده نیز کنند.

وی ادامه داد: اگر ارگانی دراین زمینه تخلف کرده باید عواقب این عمل خود را بپذیرد و اگر خسارتی نیز باید پرداخت شود این کار انجام شود و نگذارند ضرر این قضیه بیش از این دامن گیر مردم کشور و شیراز باشد.

وی اضافه کرد: اگر مجموعه تاریخی زندیه به ثبت جهانی نرسد ضرری عظیمی برای کل مردم شیراز و کشور خواهد بود.

۹۸۷۳ /۱۸۷۶ 

گزارش از محمدامین افشارپور