در گزیده ای از گفت و گوی محمدصالح صدقیان رئیس مرکز عربی مطالعات ایران با روزنامه شرق، می خوانیم: سفر جواد ظریف به کویت بخشی از روند گفت‌وگوهایی است که اخیرا در منطقه پی گرفته شده است. هم‌زمان با این گفت‌وگوها، تحولات دیگری را نیز در هفته‌های اخیر در منطقه شاهد بوده‌ایم. درباره چشم‌انداز این تحولات، گفت‌وگویی داشته‌ایم با محمدصالح صدقیان، رئیس مرکز عربی مطالعات ایران و کارشناس مسائل خاورمیانه.
آقای ظریف سفر خود به کویت را به پایان رساند و اخیرا هم سفری به قطر داشت؛ به نظر شما ظریف در این سفرها چه هدفی را دنبال می‌کند و برنامه‌اش در این راستا چیست؟
من فکر می‌کنم سفر ظریف به کویت، ادامه گفت‌وگوهای وزارت خارجه ایران با کشورهای دوست منطقه خلیج فارس است؛ مثل کویت، قطر و عمان. ظریف هفته پیش به قطر سفر کرد و با امیر قطر گفت‌وگو داشت و امروز [یکشنبه] هم با ولیعهد کویت شیخ نواف الاحمد الجابر الصباح ملاقات داشت، چون ظاهرا امیر کویت بیمار است و نتوانسته برای دیدار حاضر شود. طبق اطلاعاتی که من دارم، در این دیدار کویت خیلی از طرح‌هایی که ایران برای منطقه مطرح کرده استقبال کرده است.
آمریکا الان به‌دنبال تشکیل تحالفی بین کشورهای منطقه و بعضی از کشورهای جهان است؛ برای به قول خودشان امنیت خلیج فارس. دو روز پیش هم کنفرانسی در لهستان بود که در ادامه کنفرانس سه هفته پیش بحرین بود.اطلاعات من می‌گوید که هم قطر و هم کویت از این رویکرد ایران استقبال کرده‌اند. مخصوصا این حرف ظریف با استقبال ولیعهد کویت همراه شد که به وضوح به او گفت ما که صاحبان اصلی منطقه هستیم، نباید اجازه بدهیم دیگران امنیت منطقه را به خطر بیندازند.
گفت‌وگوی شفاف و واضح با کشورهای خلیج فارس مثل کویت، قطر و عمان خیلی برای امنیت منطقه مهم است و همین‌طور روابط حسنه بین ایران و این کشورها. الان صحبت‌هایی هست که احتمال می‌رود روابط امارات با ایران خوب شود. اگر بشود فکر می‌کنم به نفع جمهوری اسلامی ایران و کل کشورهای منطقه است.
اخیرا علاوه بر سفرها و دیدارهایی که اشاره کردید، یک هئیت یمنی و یک هیئت اماراتی هم قبل‌تر از آن به ایران آمدند. درحالی‌که مدت‌ها بود بین دستگاه دیپلماسی ایران و کشورهای منطقه این‌طور تعاملات نبود، حالا در این فاصله این دیدارها شدت و سرعت یافته‌اند. این را چطور ارزیابی می‌کنید؟
شخصا اعتقاد دارم دولت روحانی در دوره اول و نیز دوره دوم کمی در این زمینه کوتاهی کرد. دولت وقتی با ۱+۵ مذاکره برجام را داشت، با کشورهای حوزه خلیج فارس روابط حسنه‌ای نداشت. فقط ایران هم مقصر نبود. از طرفی شاید مسائلی مثل اتفاقات سفارت عربستان در تهران هم تأثیرگذار بود. در کل ما دوستانی در منطقه داشتیم، مثل کویت، قطر و عمان که در دوره اول روحانی کار بخصوصی درباره آنها نشد و در دوره دوم هم آن چیزی که باید و شاید نداشتیم.الان در یک سال اخیر و بعد از خروج آمریکا از برجام، ما کمی دیپلماسی را با کشورهای حوزه خلیج فارس فعال کردیم.
امارات به تازگی علائمی برای بهبود رابطه با ایران ارسال و تلاش‌هایی هم در جهت حل بعضی از مواضع اختلاف با ایران کرده است. عربستان هم نشانه‌های بی‌سابقه‌ای فرستاده از قبیل ابراز تمایل نماینده‌اش در سازمان ملل به گفت‌وگو با ایران، در حالی که پیش‌تر از پیشنهادات ایران در این زمینه استقبال نمی‌شد. تحلیل شما از این رویکردهای تازه و آینده‌آنها چیست؟
اینها الان به بن‌بست سیاسی رسیده‌اند. این را چون به نفع ماست نمی‌گویم. الان حدود شش سال است که مسئله یمن لاینحل مانده است. یکی از تحلیلگران سیاسی لبنان اخیرا می‌گفت درست است که بن‌سلمان در داخل خیلی اصلاحات کرد اما در روابط عربستان با همسایگان هیچ اصلاحاتی نکرد و عملی هم نکرد. سیاست‌های عربستان در قبال کل کشورهای منطقه به بن‌بست رسیده است. در عراق، سوریه، فلسطین، لیبی، سودان، در لبنان حتی با طرفداران عربستان هم به بن‌بست رسیده است و اول از همه هم که در یمن. این را فقط ما نمی‌گوییم، همه دارند می‌گویند.
عربستان دو راه دارد؛ یا به همین روند ادامه دهد که به نتیجه هم نمی‌رسد و در افق هم چیز بخصوصی دیده نمی‌شود. راه دوم اینکه بیاید و مذاکره کند، یا با انصارالله و حوثی‌ها، یا به کمک ایران.الان ۸۰ سال است دولت عربستان تشکیل شده است، قبل از جنگ‌های جهانی اول و دوم. در این ۸۰ سال تا الان ندیدیم یک گلوله از خارج از عربستان داخلش بیفتد. حالا ۱۰ هواپیما از یمن می‌روند در نزدیکی مرز عربستان با امارات مواضع عربستان را می‌زنند. موشک‌ها، هواپیماها و پهپادها به مناطقی نزدیک به ریاض یا جده یا ابها حمله می‌کنند. درست است که حوثی‌ها نتوانسته‌اند خیلی فشار بیاورند ولی اینکه هواپیماها و موشک‌ها می‌آیند، خیلی برای عربستان مهم است و فکر می‌کنم متوسل‌شدن به جمهوری اسلامی ایران برای تمام‌شدن جنگ، راه‌حل درستی است. امارات هم همان هیئت گارد ساحلی‌اش که به ایران آمد، یک نشانه ایجابی بود.نه عربستان می‌تواند ایران را از منطقه دور کند و نه ایران عربستان را.
نظر شما