به گزارش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مرتضی براری به مناسبت هفته دولت ضمن تشریح اقدامات و برنامه‌های سازمان فضایی در دولت دوازدهم با تأکید بر اینکه در دولت فعلی، سازمان فضایی سه محور اصلی را به‌عنوان اولویت خود تعریف کرده بود، گفت: محور نخست، توسعه زیرساخت‌های فناوری‌های فضایی در بالادست صنعت فضایی، محور دوم، توسعه کاربردهای فناوری فضایی در بخش پایین‌دست و محور سوم، حفظ منافع جمهوری اسلامی در حوزه فضایی در مجامع بین‌المللی است.
وی افزود: برای فعال کردن محورهای اول و دوم، تلاش داریم از ظرفیت‌های بخش خصوصی چه در توسعه بخش بالادست صنعت فضایی و چه در توسعه کاربردهای فناوری فضایی در بخش پایین‌دست این صنعت استفاده کنیم.
دغدغه سازمان فضایی تبدیل فناوری فضایی به صنعت است
رئیس سازمان فضایی با تأکید بر اینکه هر صنعت رو به رشد نیازمند وجود بازار است، گفت: مهم‌ترین دغدغه ما در حوزه توسعه فناوری فضایی، تثبیت فناوری فضایی و تبدیل آن به صنعت است، در همین راستا تلاش داریم که بستر لازم برای ورود بخش خصوصی هم در بالادست و هم در پایین‌دست صنعت فضایی فراهم شود تا این صنعت را تبدیل به یک صنعت کاربردی کنیم.
وی افزود: حوزه فضایی که در سند نقشه جامعه علمی کشور بالاترین جایگاه را دارد از نیروی انسانی زبده‌ای برخوردار است که با فراهم کردن بسترهای لازم علاوه بر ایجاد اشتغال و کارآفرینی برای این نیروها، جامعه می‌تواند از ثمره فناوری فضایی بهره‌مند شود.
فراخوان مناقصه ساخت و پرتاب ماهواره
براری با بیان اینکه رویکرد سازمان فضایی، صنعتی‌سازی فناوری فضایی است گفت: برای اینکه فناوری‌های فضایی صنعتی‌سازی شود، تلاشمان این است که از ظرفیت بخش خصوصی در کل زنجیره صنعت فضایی استفاده کنیم. به همین خاطر برای شناسایی پیمانکار جهت طراحی، ساخت و تحویل در مدار ماهواره‌های سنجش از دور اپتیکی و راداری، فراخوان مناقصه اعلام کرده‌ایم.
وی یادآور شد: تاکنون اکثر ماهواره‌های ما در مراکز تحقیقاتی و مراکز دانشگاهی و پژوهشگاه‌ها طراحی و ساخته می‌شد اما بر اساس رویکرد جدید، برنامه داریم که دانشگاه‌ها در توسعه فناوری فضایی ادامه فعالیت داشته باشند و ساخت ماهواره را به بخش خصوصی واگذار کنیم.
رئیس سازمان فضایی ادامه داد: بر این اساس امیدواریم در راستای صنعتی‌سازی فناوری فضایی، فناوری‌هایی که در یک دهه گذشته در دانشگاه‌ها به آن دست پیدا کرده‌ایم با تعامل دانشگاه و شرکت‌های خصوصی بزرگ، تثبیت شود و در آینده نزدیک شاهد قرارگیری ماهواره‌های عملیاتی در مدار و بالطبع توسعه زیرساخت‌های بومی فضایی باشیم.
صنعت فضایی پیشران توسعه
براری با تأکید بر اینکه در بخش پایین‌دست نیز هدف سازمان فضایی کاربردی کردن صنعت فضایی است، گفت: برای توسعه فضایی ما نیاز داریم که جامعه از ظرفیت و فواید این فناوری آگاه شود، به همین دلیل در دولت دوازدهم کاربردی کردن فناوری فضایی در اولویت قرار گرفت و تلاش داشتیم که این فناوری برای جامعه ترویج شود و این ترویج به توسعه بازار فضایی منجر شود.
وی افزود: امروزه صنعت فضایی به یکی از پیشران‌های توسعه و ابزارهای رفاه اجتماعی تبدیل‌شده و اقتصاد فضا رشد شش و نیم برابری متوسط اقتصاد جهان را داراست، این رشد هم ناشی از رشد کاربردهای صنعت فضایی است. زمانی صنعت فضای تنها مظهر اقتدار یک کشور بود اما در یک دهه گذشته این صنعت علاوه بر اقتدار به یک حوزه اقتصادی بسیار جذاب تبدیل شده است، به‌طوری‌که امروزه در جهان ۷۶ درصد اقتصاد این صنعت توسط بخش خصوصی مدیریت می‌شود. این مسئله بیانگر آن است که صنعت فضایی در جوامع کاربردی شده و در رفاه اجتماعی و توسعه نقش به سزایی پیدا کرده است.
رئیس سازمان فضایی ادامه داد: امروزه صنعت فضایی در خدمات شهری، کشاورزی، هواشناسی، مدیریت بلایای طبیعی، محیط‌زیست و دیگر عرصه‌ها نقش‌آفرینی می‌کند، به همین دلیل ما نیز هم‌راستا با کشورهای پیشرو در صنعت فضایی در این مسیر گام برداشته و توانسته‌ایم فناوری‌های فضایی را در حوزه عمومی کاربردی کنیم.
براری تصریح کرد: پیش‌ازاین بخش فضایی کاملاً در اختیار دولتها بود، امروزه کشورها بسترهای لازم را برای ورود و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فراهم می‌کنند. در همین راستا یکی از اولویت‌های ما در دولت دوازدهم بسترسازی برای ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به این حوزه بوده و بر همین اساس، پروانه فعالیت اپراتورهای ماهواره‌ای را تصویب کردیم که تاکنون چندین شرکت بزرگ، درخواست دریافت این پروانه را ارائه کرده‌اند. همچنین پروانه فعالیت اپراتور ماهواره‌های سنجشی نیز تکمیل شده که در حال طی فرآیند تصویب است.
وی ادامه داد: اساساً یکی از اتفاق‌های مهمی که در دولت دوازدهم در صنعت فضایی کشور رخ داد ورود استارتاپ‌ها، افراد خلاق و کارآفرین به این حوزه بود. به‌طوری‌که در بالادست صنعت فضایی اجازه سرمایه‌گذاری و ورود بخش خصوصی داده شده و در پایین‌دست این صنعت هم با آزادسازی داده‌های ماهواره‌ای امکان فعال شدن استارتاپ‌ها در این حوزه فراهم شده است.
رونق بخش پایین‌دست صنعت فضایی با آزادسازی داده‌ها
رئیس سازمان فضایی تأکید کرد: در مرکز ماهدشت سازمان فضایی بیش از ۴۰ سال، داده‌های ماهواره‌ای دریافت و ذخیره‌سازی شده است، برای توسعه کاربردهای فناوری فضایی، این داده‌ها می‌تواند نقش قابل‌توجهی ایفا کنند. این اتفاق در دولت دوازدهم افتاد و با آزادسازی داده‌ها، بخش پایین‌دست صنعت فضایی رونق ویژه‌ای پیدا کرده است. امروز شعار سازمان فضایی، «داده‌ها از ما خدمات از استارتاپ‌ها» است.
وی تصریح کرد: بر پایه همین رویکرد نیز تعداد زیادی از استارتاپ‌ها در حوزه فضایی در حال شکل‌گیری و ارائه خدمات به بخش‌های مختلف هستند و امیدواریم همان‌طور که در صنعت فضایی دارای اقتدار علمی هستیم و توانسته‌ایم رتبه ۱۱ را در جهان کسب کنیم، بتوانیم این اقتدار علمی را به اقتدار اقتصادی در حوزه فضایی تبدیل کنیم.
براری ادامه داد: در محور سوم اولویت‌های سازمان فضایی یعنی حفظ منافع جمهوری اسلامی در صنعت فضایی در مجامع بین‌المللی هم تلاش کردیم در دولت دوازدهم در مجامع بین‌المللی حضور مؤثر داشته باشیم و در همین راستا سال گذشته در سازمان ملل به‌عنوان هماهنگ‌کننده گروه ۷۷ انتخاب شدیم و سعی کردیم با افزایش تعاملات و همکاری با کشورهای عضو کمیته استفاده صلح‌آمیز از فضای ماورای جو، موارد مدنظر ایران در سند ۱۰ ساله پایداری بلندمدت فعالیت‌های فضایی لحاظ شد.
رئیس سازمان فضایی در ادامه با اشاره به پرتاب دو ماهواره در سال گذشته و تأکید بر اینکه در مدار قرار نگرفتن آن‌ها را شکست نمی‌دانیم، گفت: ما در حوزه فضایی متکی به توان بومی و دانش متخصصان داخلی هستیم؛ بنابراین در این مسیر هر نوع فرایندی که با آن مواجه می‌شویم یک موفقیت محسوب می‌شود. چراکه با هر تجربه به توان و دانش جدیدی دست پیدا کرده‌ایم.
وی افزود: ما پیش‌ازاین موفق شده بودیم ماهواره نوید را در مدار ۲۵۰ کیلومتر سطح زمین قرار دهیم که سال گذشته با پرتاب ماهواره پیام تلاش داشتیم آن را به مدار ۵۰۰ کیلومتر تزریق کنیم که خوشبختانه ماهواره و ماهواره‌بر به مدار ۵۰۰ کیلومتری هم رسید، اما برای در مدار قرار گرفتن در بعضی پارامترها از جمله گرمای بیش‌از اندازه نتوانست در این مدار قرار گیرد؛ اما همان پرتاب برای ما به یک تجربه فوق‌العاده تبدیل شد.
شناسایی مشکلات برای پرتاب ماهواره
براری ادامه داد: بعد از دو پرتاب سال گذشته، سریعاً یک کمیته کاری بین تیم ساخت ماهواره و ماهواره‌بر، تشکیل و مشکلات بخش شناسایی و رفع شد و ساخت سه ماهواره جدید شتاب گرفت و تصمیم گرفته شد که امسال ماهواره مخابراتی ناهید ۱، ماهواره‌های سنجش‌ازدور ظفر و پارس ۱ فرایند تکمیل و در مدار قرار گرفتن را طی کنند.
رئیس سازمان فضایی درباره ویژگی‌های ماهواره ناهید ۱ که برای تزریق به مدار در حال طی فرآیند پرتاب است، گفت: این ماهواره جزو گروه ماهواره‌های مخابراتی است. ماهواره‌هایی که تاکنون پرتاب کردیم ماهواره‌های سنجش‌ازدور بوده‌اند و ناهید ۱ نخستین ماهواره ما در گروه مخابراتی محسوب می‌شود که به فضا پرتاب خواهد شد.
آزمایش فناوری‌های جدید با پرتاب ناهید ۱
وی بابیان اینکه ماهواره ناهید ۱ در مدار ۲۵۰ کیلومتری قرار می‌گیرد و طول عمر ماندگاری‌اش دو و نیم ماه است افزود: ما تصمیم داریم یک سری از فناوری‌های ماهواره‌های مخابراتی را در این ماهواره آزمایش کنیم. پنل خورشیدی باز شونده، ارتباطات بین ماهواره‌ای و کنترل سه‌محوره جزو فناوری‌هایی هستند که با در مدار قرار گرفتن این ماهواره، مورد آزمایش قرار خواهند گرفت.
براری ادامه داد: تمام ماهواره‌هایی که تاکنون پرتاب شده‌اند، دارای پنل‌های خورشیدی متصل به خود ماهواره بوده‌اند، درصورتی‌که در ماهواره‌های مخابراتی برای آنکه مدت‌زمان بیشتری در مدار قرار گیرند نیاز به سلول‌های خورشیدی باز شونده است. این نوع پنل با پرتاب ماهواره ناهید ۱ آزمایش خواهد شد و می‌تواند تجربه خوبی در ساخت ماهواره‌های جدید با طول عمر ماندگاری بیشتر در مدار در اختیار ما قرار دهد.
رئیس سازمان فضایی در ادامه با تأکید بر اینکه در نقشه راه سازمان فضایی هدف تعیین‌شده این است که در سال ۱۴۰۴ به ماهواره‌های سنجش از دور با قدرت تفکیک تصاویر یک متر دست پیدا کنیم، گفت: در همین راستا، ماهواره سنجشی ظفر با قدرت تفکیک تصاویر ۲۲.۵ متر و پارس ۱ با قدرت تفکیک ۱۵ متر، مراحل نهایی تکمیل را طی می‌کنند و تلاش داریم با پژوهش‌هایی که انجام می‌شود تا سال ۱۴۰۴ موفق به ساخت ماهواره سنجشی با قدرت تفکیک تصاویر یک متر برسیم.
در صنعت فضایی رشد قابل توجه کرده‌ایم
وی افزود: ما در شرایطی امروز به این نقطه رسیده‌ایم که سال ۱۳۸۵ قرارداد ساخت سه ماهواره با سه دانشگاه صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر و علم و صنعت برای ساخت ماهواره‌های سنجش‌ازدور با قدرت تفکیک تصاویر ۱۰۰۰ متر منعقد کرده بودیم. با تلاش متخصصان داخلی ماهواره پیام که سال گذشته پرتاب شد دارای قدرت تفکیک ۴۰ متر بود یعنی ۲۵ برابر پیشرفت و این از رشد ما در صنعت فضایی حکایت دارد.
براری در ادامه در خصوص وضعیت ماهواره‌برها و اینکه آیا می‌توان به موفقیت ماهواره‌برها برای در مدار قرار دادن ماهواره‌های ناهید ۱، ظفر و پارس ۱ امیدوار بود، گفت: در چند ماه گذشته به‌صورت شبانه‌روزی جلسات متعددی برگزار شده تا امسال این سه ماهواره با کمترین خطا کامل و فرایند تزریق در مدار را طی کنند. من خیلی امیدوارم چون تمام مشکلات در بخش ماهواره‌بر طی جلسات مختلف شناسایی و رفع شده و امیدواریم امسال شاهد موفقیت و در مدار قرار گرفتن این سه ماهواره باشیم.
نظر شما