تیکاد، کنفرانس بین المللی توکیو برای توسعه آفریقا

در این کنفرانس که هر سه سال به طور منظم برگزار می شود و هفتمین دور آن نیز از امروز چهارشنبه در یوکوهاما در نزدیکی توکیو آغاز شد و تا روز جمعه ادامه می یابد، رهبران ژاپن و بیش از ۵۰ کشور آفریقایی در آن شرکت دارند تا راهکارهای خود برای توسعه همه جانبه به ویژه اقتصادی این دومین قاره پنهاور جهان را به بحث و گفت وگو بگذارند.

اگرچه ژاپن میزبان اصلی این کنفرانس است اما این کشور همیشه آن را در خاک سرزمینی خود برگزار نکرده است بلکه میزبانی آنرا با هزینه های خود به برخی کشورهای آفریقایی نیز محول می کند تا استراتژی طراحی شده برای توسعه آفریقا توسط خود آنها اجرا شود.

نخستین کنفرانس در سال ۱۹۹۳بعد از پایان جنگ سرد در توکیو و با هدف رونق هرچه بیشتر آفریقا برگزار شده بود که در آن ۴۸ کشور آفریقایی از جمله چهار رهبر آفریقایی و تعدادی از سازمان های بین المللی شرکت کرده بودند.

دومین آن در سال ۱۹۹۸ (اسفند ۱۳۷۷) با عنوان "برنامه توکیو برای اقدام" بود تا شرکت کنندگان آن بتوانند دستورالعمل های راهبردی و عملگرایانه برای توسعه آفریقا را از طریق رفع فقر و ادغام کامل این قاره در اقتصاد جهانی به بحث و تبادل نظر بگذارند.

سومین آن در سال ۲۰۰۳ باز هم در توکیو برگزار شد و در آن بیش از یک هزار شرکت کننده از جمله ۲۳ رییس جمهور آفریقایی و رییس اتحادیه آفریقا به همراه نمایندگان سازمان های بین المللی شرکت داشتند و موضوع دستاوردهای فرآیند ۱۰ ساله توسعه آفریقا مورد بررسی قرار گرفت.

آنها همچنین روند کنفرانس های مشابه از جمله کنفرانس چین و آفریقا، کنفرانس هند و آفریقا و کنفرانس اتحادیه اروپا و آفریقا را بررسی کرده و درباره نقش جامعه بین المللی برای توسعه آفریقا رایزنی کردند.

چهارمین کنفرانس نیز در ماه مه ۲۰۰۸ (اردیبهشت ۱۳۷۷) در یوکوهاما، یعنی شهری غیر از توکیو اما نزدیک به آن برگزار شد که در آن ۵۱ کشور آفریقایی به جز کشور بحران زده سومالی، شرکت داشتند.

۱۷ سازمان آفریقایی، ۱۲ کشور آسیایی، ۵۵ سازمان بین المللی و در مجموع دو هزار ۵۰۰ نفر از جمله شرکت کنندگان کنفرانس آن سال کنفرانس بودند که ۴۰ تن از آنها را نخست وزیران و روسای جمهوری کشورهای آفریقایی تشکیل می دادند.

انگونه که اعلام شده بود، هدف از آن کنفرانس حضور گسترده شرکت کنندگان بسیج جامعه جهانی برای توسعه آفریقا بود که موضوع در ۲۴ نشست موضوعی آن بررسی شد که از جمله آنها نشست های تخصصی در باره رشد اقتصادی، امنیت انسانی، تغییرات زیست محیطی در آفریقا بود.

به اعتقاد تحلیلگران، این کنفرانس موفق شده بود با هدف و شعار اصلی توسعه اقتصادی و رفع فقر در قاره آفریقا، میزان کمک های رسمی توسعه ای (او. دی. ای) به کشورهای آفریقایی را افزایش دهد.

این کشور در سال بعد (۱۳۸۷) نیز در یوکوهاما میزبان کشورهای توسعه یافته جهان برای توسعه آفریقا بود و البته در همان ایام نیز نیروهای نظامی خود را برای صلحبانی در آفریقا و آموزش نیروهای نظامی چند کشور آفریقایی به این قاره گسیل داشته بود.

پنجمین کنفرانس در ژوئن سال ۲۰۱۳ (خرداد ۱۳۹۲) باز هم در یوکوهاما برگزار شد که در آن ۴۱ رئیس دولت آفریقایی از ۵۱ کشور آفریقایی و دبیرکل وقت سازمان ملل و نمایندگان ۷۱ سازمان بین المللی از جمله رئیس بانک جهانی و در مجموع چهار هزار ۵۰۰ نفر شرکت کرده بودند.

در همین کنفرانس بود شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن ۳۵ میلیارد دلار نقدا برای توسعه آفریقا کمک کرد و شرکت کنندگان آن بیشتر بر توسعه کشاورزی و ارتقاء تجارت آفریقا متمرکز شده بودند.

ششمین کنفراس تیکاد در سال ۲۰۱۶ برای اولین بار در خارج از ژاپن و در قاره آفریقا در نایروبی پایتخت کنیا برگزار شده بود که البته میزبان اولیه آن کشور گامبیا بود که بعد از مدتی از میزبانی کنفرانس ششم به نفع کنیا کنار رفت.

تارو کونو، وزیر امور خارجه وقت ژاپن در این کنفرانس تأکید کرده بود که توکیو از کنفرانس پنجم تا ششم، پنج میلیارد دلار در بخش های خصوصی و عمومی آفریقا سرمایه گذاری کرده بود.

هفتمین کنفرانس نیز که از نشست وزیران آن دیروز آغاز شد با شعار راه اندازی مشارکت اقتصادی جدید برای توسعه آفریقا،  "مالکیت آفریقا برای توسعه خود و مشارکت آفریقا و جامعه جهانی برای آن" در حال برگزاری است.

این کنفرانس که در واقع مطابق با برنامه توسعه ملل متحد (یوان دی پی -UNDP) با هماهنگی دفتر مشاوره ویژه آفریقای سازمان ملل - UN-OSSA ) است درباره موضوع اصلی آن یعنی "مقابله با سرمایه گذاری گسترده چین در آفریقا" است و قرار است بیانیه نهایی آن نیز که روز جمعه منتشر می شود بر همین موضوع تمرکز یابد.

انتظار می رود که در این بیانیه درخواست برای آموزش مهندسان جوان آفریقایی و ایجاد شرایطی که شرکت های ژاپنی بتوانند راحتتر در آفریقا سرمایه گذاری کنند، مطرح شود.

این بیانیه همچنین احتمالا شامل تعهد برای حمایت از تلاش ها جهت کاهش زباله های پلاستیکی که یکی از علت های اصلی آلودگی دریاهاست هم می شود.

چون شینزو آبه"، نخست وزیر ژاپن امروز در مراسم افتتاحیه این کنفرانس ابراز امیدواری کرد این دور از نشست تیکاد در توکیو به ایجاد بستری برای اقدام موثر کشورش در قاره آفریقا بیانجامد.

اعطای وام ۸ میلیارد دلاری برای تامین هزینه های پروژه های توسعه انرژی تجدیدپذیر، یکی از وام هایی است که انتظار می رود ژاپن طی امروز یا فردا در این نشست از آن خبر دهد.

پیش بینی می شود این مبلغ بتواند هزینه توسعه تاسیسات تولید برق بادی در مصر و ساخت واحدهای برق زمین گرمایی در کنیا و جیبوتی را تامین کند.

علاوه بر این قرار است در این نشست، دولت ژاپن و بانک توسعه آفریقا به طور مشترک از اختصاص بیش از ۳۰۰ میلیارد ین برای توسعه زیرساخت های این قاره خبر دهند.

در واقع امسال هفتمین بار است که ژاپن میزبان نمایندگانی کشورهای آفریقایی و مقام های سازمان های بین المللی برای بحث در مورد امکان ها و مشکلات مربوط به توسعه آفریقا است.

کمک های ژاپن برای توسعه ظرفیت های اقتصادی آفریقا از دهه ۵۰ میلادی قرن بیستم آغاز شده بود و از ۲۷ سال پیش و از زمان آغاز "کنفرانس بین المللی توکیو برای توسعه آفریقا (تیکاد)" کمکهای ژاپن به قاره سیاه بیشتر شده است.

طبق اعلام دولت ژاپن، تیکاد مبتنی بر تقویت مناسبات اقتصادی بین ژاپن و آفریقاست که بر انتقال تکنولوژی، آموزش و پشتیبانی متمرکز است و هدف از این کمک ها پشتیبانی، بهبود عملکرد و توسعه مناسبات اقتصادی در بازه زمانی بلند مدت است.