چرا عمران خان به عربستان رفت؟

یارگیری و یا گروکشی، ترفندی است که حاکمان سعودی ها همواره در زمان فشارهای منطقه ای و جهانی به ویژه سرخوردگی از سیاست های تهاجمی خود، به آن متوسل می شوند.

رسانه های پاکستانی که روز جمعه دیدارهای عمران خان در جریان سفر رسمی به عربستان با ملک سلمان و محمد بن سلمان پادشاه و ولیعهد سعودی را بازتاب دادند ضمن اشاره به سفر وزیر امور خارجه آمریکا به ریاض، نوشتند: آمریکا و پاکستان از عربستان حمایت کردند.

نخست وزیر پاکستان نیز ضمن گفت وگو با ولیعهد سعودی درباره حملات اخیر به تاسیسات نفتی آرامکو، همان مواضع اسلام آباد مبنی بر حمایت از ریاض در صورت هرگونه تهدید علیه حرمین شریفین، را تکرار کرد.

بدقولی حاکمان سعودی برای اجرای وعده های خود جهت سرمایه گذاری در پاکستان، تجدیدنظر در نگاه خود در قبال تحولات شبه قاره و حمایت علنی از اسلام آباد در بحث کشمیر شاید عمده دلایل سفر اخیر عمران خان به عربستان باشد جایی که وی از مواضع ریاض درباره تحولات اخیر در خلیج فارس حمایت کرد.

اختلاف نظر اعراب حاشیه خلیج فارس با پاکستان به رغم روابطی که به گفته طرفین بسیار محکم و سازنده است، حتی در سخنرانی اخیر عمران خان خطاب به مردم پاکستان نیز روشن بود.

نخست وزیر پاکستان اوایل شهریورماه امسال گفت: اگر برخی از کشورهای اسلامی به دلیل منافع تجاری و یا بحثی دیگر پشتیبان پاکستان نیستند ما نباید مایوس شویم.

وی همچنین طی مقاله ای که در روزنامه نیویورک تایمز منتشر شد، با اشاره تلویحی به متحدان عربی پاکستان که همزمان روابط بسیار قوی با هند در حوزه های اقتصادی و سرمایه گذاری دارند، گفت: ضرورت دارد جامعه بین الملل فراتر از مزایای معیشتی و تجاری فکر کند؛ در غیر این صورت ممکن است وضعی همانند جنگ جهانی دوم به وجود آید اما این بار تهدید جنگ هسته‌ای در میان است.

با این حال عربستان و امارات با وجود اعزام وزرای امور خارجه خود به اسلام آباد برای دلجویی از پاکستان، موضعی که باعث دلگرمی این کشور شود از خود نشان نداده و تنها به تکرار بر اظهارات تشریفاتی محدود است.

به نظر می رسد عمران خان پیش از سفر به نیویورک جایی که وی قرار است در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرده و بیشترین تمرکز خود را بر کشمیر قرار دهد، به دنبال یارگیری و جلب حمایت عربستان و برخی متحدان خود در منطقه است.

رسانه های پاکستانی، روابط دوجانبه، تحولات مربوط به حملات آرامکو و بحران کشمیر را محور گفت وگوهای عمران خان در دیدار با حاکمان سعودی عنوان کردند در حالی که منابع آگاه چند روز پیش ازسفر نخست وزیر پاکستان نوشتند: سعودی ها برای سرمایه گذاری در پاکستان ملاحظاتی دارند که باعث شده وعده آنان تا امروز محقق نشود به همین دلیل نخست وزیر پاکستان با سفر به عربستان این ماجرا را دنبال می کند.

ولیعهد سعودی بیست و نهم بهمن سال گذشته سفر دو روزه رسمی به پاکستان انجام داد و در پایان دو کشور چند قرارداد و یادداشت تفاهم نامه همکاری برای سرمایه گذاری ۲۰ میلیارد دلاری ریاض در پاکستان امضا کردند.

بن سلمان همچنین بنا به درخواست عمران خان نخست وزیر پاکستان مبنی بر ارائه تسهیلات به کارگران و زندانیان پاکستانی موجود در عربستان، دستور آزادی دو هزار و ۱۰۷ زندانی پاکستانی را صادر کرد.

این دستور آزادی در حالی صادر شده است که به رغم گسترش روابط سیاسی و اقتصادی ریاض و اسلام آباد در سال های اخیر، تاکنون تغییری در وضعیت اتباع و کارگران پاکستانی در این کشور ایجاد نشده است.

برخی از کارشناس روابط خارجه و راهبردی پاکستان درخصوص اهداف حاکمان سعودی برای میزبانی از عمران خان که برای چهارمین بار به این کشور سفر کرده، می گویند که ریاض در قبال کشمیر و یا توسعه همکاری ها با پاکستان، به دنبال پشتیبانی اسلام آباد از سعودی و تحولات فعلی در خلیج فارس است.

سردار آصف احمد علی وزیر پیشین امور خارجه پاکستان و ژنرال امجد شعیب مقام سابق ارتش پاکستان در میزگرد نشریه پاکستانی 92 گفتند: مواضع عربستان در قبال بحران کشمیر تا امروز شفاف نیست در عین حال ریاض و ابوظبی از روابط قوی اقتصادی با دهلی نو برخوردار هستند بنابراین اگر سعودی ها بخواهند می توانند برای حل تنش ها در جنوب آسیا نقش آفرینی کنند.

به گفته برخی از ناظران سیاسی در پاکستان، متحدان عربی این کشور به ویژه ریاض ظرفیتی برای کمک به حل اختلافات میان اسلام آباد و دهلی نو ندارد و هدف  فقط بهره برداری و ایجاد هیاهو در منطقه است.

با این حال چهارمین سفر نخست وزیر پاکستان به عربستان  می تواند دلایل زیادی داشته باشد که ابتدایی‌ترین دلیل آن بدهی های ده ها میلیارد دلاری دولت پاکستان و کسب حمایت مالی ریاض از دولت اسلام آباد که ۱۳ ماه از تشکیل آن می گذرد است.

رسانه‌های پاکستان هیچ اشاره‌ای به جزییات گفت وگوهای خان با حاکمان سعودی یا وعده کمک مالی آنان به اسلام‌آباد نکردند و جزئیات سفر به نوعی پنهان ماند.

نخست وزیر پاکستان این روزها با چالش‌های مختلفی از جمله مشکلات اقتصادی فراوان، بدهی خارجی، تنش ها با هند، کمبود آب و جمعیت رو به رشد مواجه است.

با این حال اصلی ترین چالش پیش دولت عمران خان، پرداخت بدهی‌های خارجی و حل مشکلات معیشتی پاکستان است و بر اساس نظر تحلیل گران اقتصادی، پاکستان برای کاهش برخی از این مشکلات، همچنان نیاز شدید به دریافت کمک های خارجی دارد.