بازدید آلمانی‌ها از دشت‌های دچار فرونشست در فارس

گروه تحقیقاتی مرکز تحقیقات علوم زمین کشور آلمان (GFZ)متشکل از استادان و کارشناسان این مرکز از جمله دکتر هانس اولریش وتزل و خانم مهندس الکه وتزل ،مسئول گروه تثبیت فرسایش توده ای سازمان جنگل ها،مراتع و آبخیزداری کشور و کارشناسان این سازمان با همراهی پروفسور مهدی معتق استاد دانشگاه هانوفر و پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان ، از محدوده های دچار زمین لغزش روستای آب باد شهرستان مرودشت و نیز برخی از دشت های فارس که آثار فرونشست در آنها مشاهده شده بازدید کردند.

پروفسور مهدی معتق استاد دانشگاه هانوفر و پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان در سفر به فارس و بازدید از دشت های بحرانی و فرونشست های رخ داده در این استان گفت: بسیاری از چالش های کنونی که دامنگیر دشت ها بویژه دشت های فارس شده ناشی از برداشت بی رویه از منابع آبی و خالی شدن سفره های آب زیر زمینی است.

وی افزود: بر اساس مشاهدات موجود در دشت‌های بحرانی، وضعیت اضافه برداشت از این دشت‌ها بسیار شدیدتر است و در حالت بحرانی قرار دارد به طوری که با برداشت آب ، آبخوان ها که پیش‌تر با آب‌های زیرزمینی پرشده بودند، خالی شده اند و کوچکترین فشاری در سطح زمین موجب ریزش خاک و بدنبال آن فرو نشست کامل دشت در این نواحی شده است.

مسئول گروه تثبیت فرسایش توده ای سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور نیز در حاشیه این بازدید با بیان اینکه پدیده فرونشست زمین موجب آسیب های جبران ناپذیری به طبیعت و عرصه های زیستی در بسیاری از نقاط کشور شده است اظهار داشت: با استفاده از تکنیک های سنجش از دور و با استفاده از تصاویر ماهواره ای بویژه تصاویر اپتیکی و راداری مطالعات رفتارسنجی زمین لغزش ها درحال بررسی است.

عبدالله اکبری بیان کرد: براساس تفاهم نامه موجود بین معاونت آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور و مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان ، رفتار سنجی مخاطرات زمین در مباحث آبخیزداری و زمین لغزش ، علل و عوامل وقوع زمین لغزش و فرسایش خندقی، با همکاری این مرکز انجام شود.

الکه وتزل استاد زمین شناسی مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان با اشاره به بازدیدها و مشاهداتش از دشت های استان بویژه شهرستان مرودشت گفت: به نظر می رسد  ناپایداری بسیار زیادی در دشت های این دو منطقه رخ داده است که نوع خاک و مواد سطحی، شرایط اقلیمی،برداشت بیش از حد آب ، پوشش گیاهی و عملکرد انسان می تواند از عوامل تشدید بروز پدیده فرونشست در این منطقه باشد.

وتزل افزود: براساس این مشاهدات می‌توان نتیجه گرفت که تعداد و مساحت لغزش‌ها در این مناطق روزبه‌روز در حال گسترش بوده و این روند در آینده نیز می‌تواند موجب تسریع وقوع زمین لغزش‌ها و گسترش پدیده فرونشست باشد.

آبخیزداری نسخه مقابله با فرونشست

مدیرکل منابع طبیعی فارس نیز با اشاره به خشکسالی‌های اخیر در استان و برداشت بی رویه آب از سفره های آب زیرزمینی در بسیاری از نقاط فارس گفت: ازجمله اقدامات اساسی و راهکارهای فوری برای مهار پدیده فرونشست زمین در اکثر دشت‌های فارس انجام فعالیت‌های آبخیزداری است.

شهرام منتصری افزود: در حال حاضر اقدامات مفیدی برای شناسایی و مهار این پدیده از جمله اجرای فعالیت‌های آبخیزداری بویژه در نقاط بحرانی استان انجام شده که می توان ازآنها به عنوان الگو در سایر نقاط کشور  استفاده کرد.

منتصری در ادامه با اشاره به خسارات فراوان سیلاب اخیر در شیراز که موجب تلفات انسانی در نوروز امسال شد،گفت: در حال حاضر مطالعات جامع تفصیلی در اراضی بالادست دروازه قرآن شیراز انجام شده است.

وی اضافه کرد:با مطالعه حوضه آبخیز بالادست،حجم سیلاب های احتمالی مورد ارزیابی و محاسبه قرار گرفته و پیش بینی ساخت و احداث ۲۰ چکدم ( سد های کوچک تاخیری) در دستور کار قرار گرفته که در صورت تامین اعتبار و ساخت آنها از خطرات احتمالی بروز مجدد سیل در این محدوده جلوگیری خواهد شد.

مدیر کل منابع طبیعی فارس در ادامه اظهار امیدواری کرد با انجام فعالیت های آبخیزداری بتوان جلو بسیاری از سیلاب های مخرب در دشت ها و نقاط بحرانی استان را گرفت و با تغذیه آبخوان ها از بروز پدیده فرونشست و زمین لغزش نیز جلوگیری کرد.

پس از بازدید کارشناسان مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان از مناطق دچار فرونشست شده ،پارامترهای ساختاری و زمین‌شناسی منطقه توسط آنها تجزیه و تحلیل شد و در نهایت با توجه به اطلاعات برداشت شده از دشت های بحرانی دچار فرونشست مقرر شد با همکاری این گروه مطالعات پایش و رفتار سنجی فرونشست های های اتفاق افتاده با توجه به حساسیت مناطق در پروسه ای معین تجزیه و تحلیل شود.

این گروه تحقیقاتی طی مدت شش سال اخیر از بسیاری از نقاط بحرانی فرونشست زمین ،فرو چاله ها،فرسایش و زمین لغزش های رخ داده در مناطقی از کشور از جمله گیلان،مازندران،همدان،گلستان و نیز رفسنجان بازدید کرده اند و ارزیابی این مناطق را در برنامه های خود قرار داده اند.

۹۸۷۳ / ۱۸۷۶