وزارت دفاع آمریکا روز شنبه ششم مهر ماه خبرنگاران را برای بازدید از آنچه فرایند کنترل عملیات هوایی ارتش آمریکا و متحدانش در خاورمیانه خواند، به پایگاه «شاو» در کارولینای جنوبی دعوت کرد.
هر چند فرماندهان نیروی هوایی آمریکا گفته‌اند، روند انتقال مرکز عملیاتی، به دلیل پیشرفت فناوری، از قبل برنامه ریزی شده بود، اما همزمانی موضوع با رخدادهای اخیر به ویژه حمله پهپادی به تاسیسات نفی عربستان در "بقیق" و "خریص" این موضوع را مهم و قابل توجه کرده است .
روزنامه واشنگتن پست در این باره نوشت؛ در حال حاضر هدف این است که عملیات هوایی در خاورمیانه، ماهی یک بار از راه دور کنترل شود و باقی زمان در العدید ادامه یابد.
به نوشته این روزنامه، فرماندهان می‌خواهند به راه‌حلی برسند که کنترل عملیات هشت ساعت در ۲۴ ساعت در پایگاهی مانند شاو در کارولینای جنوبی، یا جای دیگر، انجام شود. مقام‌های رسمی در العدید البته تاکید کرده‌اند برنامه‌ای برای توقف کامل فعالیت نظامی در پایگاه وجود ندارد.
العدید کجاست
در غرب قطر و در ۳۰ کیلومتری جنوب غربی "دوحه" پایتخت این کشور پایگاهی نظامی به نام العدید در صحرایی وجود دارد که بیش از 100 فروند جنگنده و ۱۱ هزار نظامی که بیشتر آن‌ها را اعضای نیروی هوایی آمریکا تشکیل می‌دهند ، حضور دارند .
علاوه بر آن تانک‌ها و مقادیر کافی مهمات و ادوات و تجهیزات نظامی پیشرفته در این پایگاه وجود دارد . به همین دلیل برخی العدید را در رده بزرگترین انبار راهبردی سلاح آمریکا در منطقه می دانند.
آمریکا اخیرا هم شماری از هواپیماهای بمب‌افکن استراتژیک «ب ۵۲» خود در پایگاه العدید مستقر کرده است .
العدید مهم ترین مرکز عملیات آمریکا در خاورمیانه و خارج از آن محسوب می شود . چنانچه واشنگتن قصد داشته باشید با خودرو از مرکز شهر دوحه به این پایگاه بروید در شلوغ ترین ساعات روز کمتر از 30 دقیقه زمان برای رسیدن به آن وقت لازم دارید .
این پایگاه که به فرودگاه "ابونخله" هم معروف است، دربرگیرنده نیروی هوایی قطر، انگلیسی و پرسنل برخی دیگر از کشورها است.
العدید تنها پایگاه قطری نیست که آمریکایی‌ها در آن حضور دارند بلکه "السیلیه" نیز از جمله مراکزی است که فرماندهی مرکزی آمریکا از آن به عنوان مقری برای عملیات نظامی بهره می‌برد.
به دنبال مشارکت ارتش قطر در "عملیات طوفان صحرا" در سال ۱۹۹۱، وزارت دفاع قطر با وزارت دفاع آمریکا توافق همکاری دفاعی امضا کرد که بعدها توسعه پیدا کرد. در سال ۱۹۹۶ وزارت دفاع قطر به ساخت پایگاه هوایی العدید با هزینه بیش از یک میلیارد دلار اهتمام ورزید. قطر ۴۰۰ میلیون دلار و آمریکا ۶۰۰ میلیون دلار را برای ساخت این پایگاه اختصاص دادند.
آمریکا به شکل محرمانه در اواخر سپتامبر ۲۰۰۱ از این پایگاه استفاده کرد و آن زمانی بود که نیروی هوایی این کشور برای عملیات علیه طالبان در افغانستان به جنگنده هایش نیاز پیدا کرد و این در حالی بود که هنوز توافقی با قطر به امضا نرسانده بود.
اعتراف رسمی به ایجاد پایگاه در مارس ۲۰۰۲ یعنی پس از امضای توافق نظامی میان دو کشور برای حضور نظامی آمریکا در قطر بود و در آوریل ۲۰۰۳ مرکز فرماندهی مرکزی نیروی هوایی آمریکا به شکل رسمی به العدید منتقل شد.
در آوریل ۲۰۰۳ اندکی پس از جنگ آمریکا علیه عراق، مرکز عملیات نیروی هوایی آمریکا در خاورمیانه از پایگاه هوایی "سلطان" در عربستان به قطر منتقل شد.
توسعه العدید
عملیات توسعه پایگاه هوایی العدید آمریکا در قطر دوم مرداد ماه سال 1397 طی مراسمی با حضور "خالد العطیه" معاون نخست وزیر و وزیر دفاع قطر آغاز شد.
شش ماه پیش از آغاز این عملیات وزیر دفاع قطر گذشته از قصد این کشور برای توسعه پایگاه العدید و تبدیل آن به یک پایگاه نظامی دایمی خبر داده بود.
قطر اعلام کرد، قصد دارد در مرحله اول طرح توسعه این پایگاه نظامی علاوه بر افزایش ظرفیت خوابگاهی، دویست واحد مسکونی و یک میدان تفریحی در آن ایجاد کند.
العطیه درباره روابط نظامی قطر و آمریکا گفت: فرماندهان نظامی قطر با همتایان خود در وزارت دفاع آمریکا برای چشم انداز 2040 به منظور تحکیم روابط نظامی دوجانبه برنامه ریزی می‌کنند.
"مایک پمپئو" وزیر امور خارجه آمریکا هم در جریان سفر منطقه‌ای خود به قطر در نشستی خبری از تقویت حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس سخن گفت.
وزیر خارجه آمریکا پس از امضای قرارداد دوجانبه برای توسعه پایگاه نظامی العدید گفت: این پایگاه برای ما اهمیت بسیار زیادی دارد و از قطر به خاطر استقرار نیروهای ما در این پایگاه تقدیر و تشکر می‌کنیم.
آمریکا نگران چیست ؟
سخنان و اقدامات مقامات قطری و آمریکایی در چند سال اخیر درباره اهمیت پایگاه هوایی العدید به خوبی موقعیت راهبردی این پایگاه را برای آمریکایی ها و نقش پرستیژی آن برای قطری ها را به خوبی نشان می دهد.
استفاده آمریکا از این پایگاه در دو جنگ بزرگ منطقه یعنی حمله به عراق و یورش به افغانستان این اهمیت را نشان می دهد .
در نمونه جدیدتر همزمان با بالا گرفتن تنش ها در منطقه خلیج فارس آمریکایی ها به خیال خود برای ترساندن ایران در اقدامی که با یک جنجال رسانه ای همراه بود، اقدام به اعزام چند هواپیمای بمب افکن ب – 52 به این پایگاه نمود.
استفاده های عملیاتی یا روانی آمریکا از این پایگاه همیشه مورد توجه واشنگتن بوده، بنابر این ادعای انتقال فرماندهی این پایگاه بر اساس یک برنامه از پیش تعیین شده منطقی به نظر نمی رسد.
به‌نظر می‌رسد حملات به تاسیسات نفتی عربستان، کشوری که از سامانه‌های پیشرفته پدافندی آمریکایی برخوردار است، بر روند وقایع تاثیراتی گذاشته است.
در همین ارتباط "واشنگتن‌پست" به‌نقل از تحلیلگران نوشت، در صورت وقوع درگیری نظامی احتمالی با ایران، احتمال این‌که پایگاه کنترل و عملیات مشترک هوافضا در العدید، هدف قرار گیرد، افزایش می‌یابد.
آمریکایی ها گمان می کنند ایجاد یک مرکز کنترل و عملیات سیار، به ارتش این کشور این امکان را می‌دهد تا خیلی سریع‌تر به حملات احتمالی واکنش نشان دهد. انعطاف بیشتر، ممکن است از امکان هدف قرار گرفتن سازه‌های موجود در پایگاه العدید نیز بکاهد.
برخی ناظران بین‌المللی بر این باورند که با عمیق‌تر شدن بحران در منطقه خلیج فارس، احتمال هدف قرار گرفته شدن پایگاه‌هایی مانند العدید وجود دارد و تضمینی وجود ندارد که این حمله‌ها خنثی شوند.
از سوی دیگر سامانه های دفاع موشکی "پاتریوت" و دیگر سامانه‌های دفاعی پیشرفته بیشتر برای مقابله با حمله جت‌ها و موشک‌های بالستیکی طراحی شده که با سرعت زیاد و در ارتفاع بالا حرکت می‌کنند. اما این سامانه‌ها در مقابل حمله موشک‌های کروز با ارتفاع کم و پهپادها، نظیر سلاح‌هایی که در حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان استفاده شد، توانایی دفاعی کمتری دارند و امکان دفاع کامل وجود ندارد.
نیروی هوایی آمریکا برای مقابله با این مشکل، فرماندهی از راه دور را انتخاب کرده و فعلا قصد دارد یک بار در ماه فرماندهی مرکز العدید را از راه دور انجام دهد و سپس این مدت به ۸ ساعت در شبانه روز افزایش می‌یابد.
البته این به معنی تعطیلی پایگاه هوایی العدید در قطر نیست و این پایگاه همچنان بخشی از عملیات که انجام آن از راه دور امکان‌پذیر نیست را بر عهده دارد. در آینده حدود ۸۰۰ موقعیت شغلی از این پایگاه به خاک آمریکا منتقل خواهد شد.
حمیدرضا بانصیری
نظر شما