انتخابات ریاست جمهوری افغانستان؛ مشارکت پایین، امید بسیار

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری افغانستان روز شنبه ۶ مهر ماه برگزار شد. شمار واجدین شرایط برای شرکت در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان از مجموع بیش از ۳۵ میلیون نفر جمعیت این کشور، ۱۳ میلیون نفر اعلام شد که از این شمار ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر ثبت نام کردند.

کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان اعلام کرده که تاکنون میزان آرای ریخته‌شده به صندوق‌ها در سه هزار و۷۳۶ مرکز از چهار هزار و ۹۰۵ مرکز رای‌گیری فعال در سراسر افغانستان مشخص شده که بر اساس آن دو میلیون و ۱۹۶هزار و ۴۶۳ نفر در این مراکز به پای صندوق‌های رای رفته‌اند.

بر اساس آمارهای ارایه شده از سوی کمیسیون انتخابات افغانستان مشارکت مردم در این دور از انتخابات در سطح پایینی نسبت به دور ه های گذشته بوده است.

تحریم انتخابات از سوی طالبان در واکنش به تصمیم ترامپ

جنگ داخلی و ناامنی بیش از چند دهه، با تاریخ مردم افغانستان پیوند خورده است. بعد از حمله آمریکا به این کشور و سقوط طالبان دولت واشنگتن مدعی تامین ثبات و امنیت در این کشور شد، اما هنوز در برقراری نسبی آرامش و ثبات در این کشور ناکام مانده است. یکی از دلایل این نابسامانی سیاسی در افغانستان وجود طالبان است که اکنون بخشی از افغانستان را تحت حاکمیت خود دارد. آمریکا در مقابل طالبان نتوانست صلح پایدار را تامین کند. گزینه نظامی راهکار موفقی در تامین صلح و ثبات نبود و دولت ایالات متحده  گزینه دیپلماسی را در پیش گرفت. مذاکره آمریکا و طالبان در ۹ دور گفت‌ وگو بدون هیچ دستاورد عینی به پایان رسید.

 طالبان دولت مرکزی افغانستان را به رسمیت نمی شناسند و  بر این باور است که این دولت دست نشانده آمریکا است و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری با حضور و نفوذ دولت های خارجی در این کشور برگزار می شود. آنان بر این باورند  که مردم افغانستان نقش تعیین کننده ای در سرنوشت کشورشان ندارند و سفارتخانه های قدرت های غربی در کابل تعیین کننده سیاست این کشور هستند.

به باور برخی از تحلیلگران طالبان به دنبال سهم خواهی قدرت در افغانستان هستند و می خواهند با اهرم فشار از طریق  اعمال خشونت دولت افغانستان را وادار کنند که در ساختار سیاسی این کشور جایگاهی را بدست آورند اما تجربه تلخ  مردم افغانستان ازحکومت داری طالبان هرگز چنین خواسته ای را در این کشور محقق نخواهد کرد.

انتخابات ریاست جمهوری افغانستان قرار بود ۲۹ تیرماه  برگزار شود، اما جهت کمک به تسریع روند صلح در این کشور به تعویق افتاد. برخی تحلیگران بر این باور بودند که صلح در افغانستان از برگزاری انتخابات مهم تر است. «زلمی خلیلزاد» نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان تلاش کرد که از طریق گفت و گو با طالبان به شیوه دیپلماسی بتواند به تسریع روند صلح در این کشور کمک نماید، اما خواسته نامعقول طالبان در خروج کامل نیروهای آمریکایی و کشتن سرباز این کشور دولت «دونالد ترامپ» را بر آن داشت تا عطای این مذاکره را به لقایش بخشد و از مذاکره با طالبان منصرف شود. طالبان نیز در واکنش به تصمیم ترامپ مواضع آمریکا در این کشور را مورد حملات خود قرار داده و خواهان خروج  کامل نیروهای آمریکایی از این کشور هستند.

یکی از واکنش های طالبان در پاسخ به تصمیم ترامپ در لغو مذاکرات صلح با این گروه، تحریم انتخابات ریاست جمهوری بود. طالبان با اعلام بیانیه ای از مردم افغانستان خواستند که به دلیل نفوذ قدرت های خارجی  در امور افغانستان، انتخابات در این کشور فاقد صلاحیت است و مردم در این انتخابات شرکت نکنند. البته این خواسته گروه طالبان دلیل  عمده برسطح مشارکت پایین مردم در این انتخابات نبود، اما  تاثیراتی داشته ومی تواند زنگ خطری برای دولت افغانستان باشد.

طالبان که به زعم خود در صادر نمودن بیانیه و امنیتی کردن فضای انتخابات موفق شدند سطح مشارکت مردم را کاهش دهند  و به خاطر مشارکت پایین مردم افغانستان  در این دور از انتخابات از آنها تشکر کردند. با بررسی  نزدیک به ۸۰ درصد نتایج آراء در این دور از انتخابات، از ۹میلیون واجد شرایط رای، دو میلیون در انتخابات شرکت کردند که آمار ضعیفی از حضور مردم در انتخابات را نشان می دهد. البته  بخشی از ملت افغانستان فرآیند تحمیل شده دخالت قدرت خارجی در امور افغانستان رانپذیرفته و در انتخابات شرکت کردند.

طالبان که پیشتر با تهدید بمب گذاری و حملات مسلحانه تلاش کرده بود مردم را از شرکت در انتخابات منصرف سازد، در این بیانیه گزارش‌هایی مبنی بر پایین بودن سطح مشارکت مردم در انتخابات را به نام خود مصادره کرده و مدعی شد که ناکامی فرآیند انتخابات نشان دهنده خواست اکثریت قاطع ملت افغانستان برای تغییر  است.

به باور کارشناسان حضور میلیونی مردم افغانستان در  شرایط دشوار و حضور پای صندوق های رای را می توان گامی به جلو در مسیر تحکیم و نهادینه شدن سازوکارهای دموکراتیک انتقال قدرت در این کشور ارزیابی کرد. هرچندکه میزان مشارکت مردم در این انتخابات خیلی چشمگیر نبوده است.

 دلایل بی رغبتی مردم افغانستان در انتخابات ریاست جمهوری

روزنامه «هشت صبح» افغانستان مشارکت پایین مردم  را در مواردی از قبیل تقلب و مشکلات فنی در چند انتخابات گذشته، بی‌باوری به سیاسیون، وعده های دروغین قبلی، مشکلات امنیتی، عدم برگزاری همزمان انتخابات شوراهای ولایتی و ریاست‌جمهوری و همچنین مشکل فنی استیکرها یا برچسب های انتخاباتی را از عوامل مشارکت پایین مردم در انتخابات ارزیابی کرده است.

برخی از شهروندان افغانی بر این باورند که مردم  این کشور در انتخابات، نقش مشروعیت بخشی را دارند ونتیجه انتخابات از پیش تعیین شده و مشخص است. آنان بر این باورند که آرای شان در یک روند ضد ملی، گم یا معامله می شود و در نهایت، افرادی به نام انتخابات به قدرت می رسند که از کمترین محبوبیت ملی و رأی مردمی برخوردار نبوده اند و بیشتر مورد تأیید و حمایت سفارتخانه های خارجی و قدرت های بیگانه بوده اند.

 علیرغم کارنامه منفی و غیر قابل دفاع دولت و نهادهای انتخاباتی و سفارتخانه های خارجی و قدرت های سلطه جوی بیگانه، میلیون‌ها نفر از مردم افغانستان در انتخابات شرکت کردند. این آمار به ویژه مشمول ولایت ها و ولسوالی های به شدت ناامن نیز می شود. بر این اساس، این  آمار هنوز شماری از مردم، امید شان به انتخابات و مردم سالاری را از دست نداده اند.

به عقیده تحلیلگران، استقبال سرد و کمرنگ مردم از انتخاب امروز، یک زنگ خطر جدی محسوب می شود؛ زیرا ممکن است این آخرین حضور مردم در یک پروسه دموکراتیک و مردم سالارانه باشد. دولت، کمیسیون های انتخاباتی و همه نامزدهای شرکت کننده در انتخابات، باید قدر امیدهای اندک باقیمانده را بدانند و به آن پاسخ مطلوب و مناسب بدهند تا در نتیجه، مردم سالاری، جمهوریت، انتخابات، قانون اساسی و حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش، در مسیر درست و واقعی خود قرار گیرد.

نتایج انتخابات در افغانستان هر چه شود پیروز اصلی آن مردم افغانستان هستند مشارکت سیاسی مردم با توجه به تجربه های که سالها مردم افغانستان از جنگ و خونریزی در کشور خود به دست آورده اند می تواند نقطه عطفی در روند تحولات سیاسی جامعه افغانستان باشد و روند رو به رشد دموکراسی در این کشور را تسریع بخشد.