ایران در مسیر توسعه روابط و عضویت در مجامع اقتصادی منطقه‌ای

تارنمای خبری-تحلیلی آمریکایی اوراسیا رویو روز چهارشنبه نوشت:این تلاش و تحرکات در بلند مدت عواید مهمی برای تهران به بار خواهد آورد و پیوستن و عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا بستری جدید همکاری، امکان فعالیت اقتصادی ویژه ای برای ایران و کشورهای منطقه فراهم می آورد.
در همین ارتباط بلومبرگ نیز گزارش داد که تکاپوی جدید ایران در اوراسیا  عواید مهمی برای نقش تهران در این بخش از جغرافیای جهان به بار خواهد آورد.

پیمان‌های منطقه‌ای، فرصت طلایی برای صادرات ایران است. سفر دو روز پیش  حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران به ارمنستان برای شرکت در اجلاس اتحادیه اورآسیا در این برهه حساس از این منظر نگریسته می شود.

قرارداد تشکیل اولیه اتحادیه اقتصادی اوراسیا در مه ۲۰۱۴ (اردیبهشت 1393)میان کشورهای روسیه، بلاروس و قزاقستان منعقد و جایگزین اتحادیه گمرکی اوراسیا شد و سپس کشورهای ارمنستان و قرقیزستان نیز به عضویت آن در آمدند. 

این اتحادیه کار خود را به طور رسمی از اول ژانویه ۲۰۱۵ (دی 1394)آغاز کرد. کشورهای عضو اورآسیا هم اکنون ۲۰ میلیون کیلومترمربع مساحت و بیش از ۱۸۳ میلیون نفر جمعیت دارند که ۵.۲ درصد جمعیت جهان است.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در زمینه پیوستن رسمی ایران به این اتحادیه اعلام کرد: امروز ما یک مرکز رشد اقتصادی قدرتمند و جذاب ایجاد کرده‌ایم، یک بازار منطقه‌ای که بیش از ۱۸۰ میلیون نفر را به هم مرتبط می‌کند.

درباره اهداف این اتحادیه اقتصادی می‌توان به تسهیل تجارت، ایجاد بازار مشترک در حوزه کشورهای مستقل هم سود عضو، حذف تدریجی قوانین گمرکی در داخل اتحادیه، برقراری تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو و هماهنگ سازی تشریفات گمرکی اشاره کرد.

پیوستن به این اتحادیه، مزیت‌های اقتصادی بسیاری برای ایران به دنبال دارد از جمله آن می‌توان به تخفیف‌های تعرفه‌ای برای صادرکنندگان ایرانی به کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا اشاره کرد. همچنین از آنجا که اتحادیه اوراسیا با کاهش استفاده از دلار، سهم پرداخت‌های تجاری با ارز ملی را به ۷۰ درصد افزایش داده، می‌توان به کاهش استفاده از دلار در مبادلات تجاری خوشبین بود که این اتفاق در شرایط کنونی تحریم برای تجار ایرانی امیدوارکننده است.

 روزنامه ایندیپندنت در این باره نوشت:منطقه گرایی و مشارکت فعال در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی یکی از اصول اساسی سیاست خارجی ایران در سال‌های اخیر بوده است. اهمیت این سیاست در این زمان  که ایران با تحریم‌های شدیدی روبرو شد بیش از پیش آشکار شد. استفاده از ظرفیت‌های همسایگان و قدرت‌های منطقه‌ای در کنار سازمان‌های منطقه‌ای برای کاهش تاثیر تحریم‌ها و در صورت امکان دور زدن تحریم‌ها مد نظر وزارت امور خارجه و هایت دولت بوده است. در ماه‌های اخیر افزایش تعداد سفرهای روحانی – ظریف و لاریجانی به کشورهای همسایه را می‌توان در این راستا ارزیابی کرد.

 تاثیر منفی تحریم‌ها بر اقتصاد ایران و عدم وجود نشانه مثبت برای حل مسائل فی‌مابین ایران و آمریکا در کوتاه مدت، اهمیت سفر هفته اخیر روحانی به ارمنستان را برای شرکت در اجلاس اتحادیه اورآسیا دو چندان کرده است. باید خاطر نشان کرد که سفر روحانی به ارمنستان برای شرکت در اجلاس اتحادیه اورآسیا بنا به دعوت روسای جمهوری روسیه و ارمنستان صورت گرفت.

رئیس جمهوری پیش از سفر به ارمنستان با اشاره به اهمیت داشتن قدرت در عرصه روابط بین‌الملل گفت: «اگر قدرت رقابت نداشته باشیم، بقیه حرف است، باید توانی پیدا کنیم که قدرت اقتصادی داشته باشیم و این قدرت ما بتواند قابل رقابت باشد و پیوستن به این اتحادیه، تمرین این قدرت اقتصادی در منطقه است. اگر در سطح منطقه‌ای تمرین کنیم، برای رقابت بسیار بالاتر و مهم‌تر در سطح اقتصاد جهانی تمرین بسیار مهمی است».

روسیه در دروان زمامداری پوتین با افزایش صادرات انرژی توانست اقتصاد خود را بهبود بخشد. منابع سرشار انرژی منبع قدرت در عرصه روابط بین الملل است. دولت‌ها در تلاش هستند تا قدرت خویش را افزایش دهند. افزایش قدرت اقتصادی و منابع مالی این امکان را برای روسیه فراهم آورد تا بتواند قدرت سیاسی و نظامی خویش را افزایش دهد و خواهان حضور فعال در معادلات منطقه‌ای و جهانی شود. حضور فعال روسیه در سوریه و نقش تعیین کننده این کشور در بحران سوریه در این راستا ارزیابی می‌شود.

طی شدن راهی دشوار

عضویت ایران در این گونه مجامع اقتصادی جهانی و منطقه‌ای همیشه مورد توجه دولت‌ها بوده است اما دولت‌های مختلف بنا بر دلایلی چون تحریم‌های اعمال شده علیه ایران و یا عدم تطابق قوانین اقتصادی  با قوانین بین‌المللی موفق به این امر نشده بودند.

در این بین مخالفت برخی از اعضا با عضویت ایران در این اتحادیه هم روند عضویت  را با مشکل روبرو کرده بود. قزاقستان یکی از کشورهای مخالف عضویت ایران در این اتحادیه بود. همکاری تجاری – اقتصادی با غرب برای قزاقستان، بسیار مهم است. اتحادیه اروپایی مسیر اصلی صادرات مواد هیدرو کربنی قزاقستان است. از نظر دولت قزاقستان، اتحادیه اقتصادی اورآسیا نه یک اتحاد اقتصادی، بلکه یک اتحاد سیاسی است.

اما با توجه به برگزاری این نشست در ایروان و اینکه از بین اعضای این اتحادیه ایران با ارمنستان مرز زمینی دارد، توافق‌نامه جدید می‌تواند باعث افزایش سطح همکاری ایران و ارمنستان  شود. ایران می‌تواند از مسیر ارمنستان کالاهای خود را به بازار این اتحادیه برساند و مواد مورد نیاز را از این مسیر وارد کند.

بررسی آمار حجم تجارت بین اعضای این اتحادیه نشان می‌دهد که روسیه نه تنها در بعد اقتصادی از این اتحادیه سود بیشتری می‌برد بلکه از لحاظ ژئوپلتیک هم روز به‌روز نفوذ خود را در سطح منطقه افزایش می‌دهد.

به گزارش ایرنا، طبق توافقات صورت گرفته مقرر شده که از چهارم آبان‌ماه موافقتنامه موقت تجارت آزاد میان ایران و اوراسیا وارد فاز اجرایی و عملیاتی شود که پس از پیوستن ایران به این اتحادیه ۸۶۴ قلم کالا از سوی دو طرف مشمول تجارت ترجیحی خواهد شد که ۵۰۳ قلم کالای آن متعلق به ایران است و از این تعداد تعرفه ۷۰ قلم کالا برای کشورمان صفر خواهد بود.
رئیس ایرانی کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران و روسیه اظهار امیدواری کرد که با پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا، بازار بزرگی در انتظار کشور ماست و جهش بزرگی در صادرات غیرنفتی رخ خواهد داد؛ چرا که مجموع ارزش صادرات و واردات کشورهای عضو این اتحادیه حدود ۷۵۳ میلیارد دلار است.
 براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته در این دیدار مقرر شده است تا تیگران سرکیسیان، دبیرکل اتحادیه اقتصادی اوراسیا به زودی سفری به تهران داشته باشد.