مکان هایی که ارزش های فرهنگی تهران را می سازند

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ ارزش های فرهنگی معیارهای چندلایه یی هستند که باعث می شوند، افراد در مورد مسایل مختلف اجتماعی و سیاسی رویکردهای خاصی اتخاذ کنند؛ ارزش هایی که در دل سینماها، بازارها، موزه ها، مکان های مذهبی و دیگر فضاهای شهری شکل می گیرند و هرکدام به نوعی نشان دهنده هویت جامعه هستند. تهران به عنوان شهری که جمعیت قابل توجهی را در خود جای داده از این منظر قابل تامل است زیرا ارزش های فرهنگی مردم در این شهر ساخته می شود. از این رو توجه و به تصویر کشیدن این ارزش ها می تواند مبنایی برای تصمیم گیری ها در مدیریت شهری باشد. با توجه به این مهم پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت هفته تهران به معرفی چند نمونه از این مکان ها و تاثیر آنها در شکل دهی به ارزش های فرهنگی مردم پرداخته است.

مکان های مذهبی

فضای عمومی شهری جایی است که تعاملات و روابط اجتماعی در آن شکل می گیرند و زمینه دیدارهای چهره به چهره شهروندان و گفت وگو را فراهم می کند که می تواند به عنوان یکی از اهداف متعالی در برنامه ریزی و طراحی فضاهای عمومی شهری مدنظر قرار بگیرد. از جمله فضاهای عمومی تأثیرگذار در شهرها اماکن مذهبی هستند که به عنوان یکی از ارزش های فرهنگی، فضایی شاخص بر مبنای اعتقادات مذهبی، محل حضور شهروندان و انجام فرایض و فعالیت های دینی- اجتماعی آنان قرار می گیرد تا بدانجا که حتی شهروندان نیز به صورت شبانه روزی خواهان بهره گیری از این اماکن متبرکه هستند.

تهران از جمله شهرهایی است که در فضای شهری و فضای اطراف خود چنین مکان هایی دارد که باعث شده مردم بخشی از اوقات فراغت خود برای انجام فرایض دینی در چنین مکان هایی به سر ببرند. دو مکان مذهبی که در شمال و جنوب شهر خودنمایی می کنند، حرم شاه عبدالعظیم(ع) و امامزاده صالح(ع) هستند که نقش مهمی در هویت یابی به تهران در جهت ارزش های فرهنگی آن دارند. امامزاده صالح فرزند امام موسی کاظم(ع) است که به شهرری آمده و در تجریش ایشان را به قتل رسانده‌اند تا در این مکان گنبد و بارگاهی برای وی ساخته شود و امروز به عنوان یکی از مکان های مذهبی تهران شناخته می شود که بازار سرپوشیده آن به عنوان مکانی برای حضور شهروندان شناخته می شود.

حرم شاه عبدالعظیم به عنوان یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین مکان ‌های مذهبی تهران محسوب می شود. شاه عبدالعظیم، آرامگاه عبدالعظیم حسنی(ع)، از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) است که نمادی از ارزش های فرهنگی تهران محسوب می شود و محل حضور افراد زیادی است که بازار سنتی اطراف حرم نیز می تواند به عنوان مکانی فرهنگی و اقتصادی شناخته شود. همچنین در اطراف حرم نیز افراد مشهور زیادی از جمله ستارخان، ناصرالدین شاه، شیخ محمد خیابانی، آیت‌الله کاشانی و … به خاک سپرده شده‌اند. در اطراف تهران نیز مکان های مذهبی همچون امام زاده داوود، امامزاده قلعه شیخ و ... وجود دارد.

چنین مکان هایی هم به سبب معماری و ساختمان ها که از نظر ساخت و ساز خیره کننده و جذاب هستند و هم به لحاظ بافت جمعیتی که افراد و متعلقان به یک آیین و یک نوع طرز تفکر را در دور خود جمع می کند، از اهمیت بسیاری برخوردارند. بنابراین آیین ها، عادات، سنت ها و خاطرات جمعی مردم، مهم ترین عناصری به شمار می روند که بنیان شکل گیری عرصه های عمومی را تشکیل می دهند که در فضاهایی همچون بازار و مکان های مذهبی که نمود عینی ارزش های فرهنگی محسوب می شوند، اتفاق می افتد.

سینماها

سینما به عنوان نمادی اجتماعی و دوبُعدی محسوب می شود که از یک طرف نشان دهنده ارزش های فرهنگی جامعه و از طرفی دیگر دارای مزایای اقتصادی هستند و تهران به عنوان پایتخت دارای سینماهای متعددی است که به بار فرهنگی این شهر می افزاید. نگاهی به تاریخ نشان می دهد که نخستین نمایش فیلم برای عموم، با فاصله کمی پس از نمایش فیلم در دربار، نخست در تهران به وسیله مهاجران قفقازی، ارمنیان یا ایرانیان از اروپا برگشته همزمان با انقلاب مشروطه شروع شد و نخستین سالن سینما در ایران، درست ۲ سال پیش از صدور فرمان مشروطه توسط مظفرالدین‌شاه قاجار یعنی در ۱۲۸۳ خورشیدی در ابتدای خیابان چراغ‌گاز تهران به وسیله ابراهیم‌خان صحاف‌باشی افتتاح شد. ابراهیم خان مشروطه خواهی بود که دور دنیا را گشته و در سفر طولانی خود با سینما آشنا شده بود اما عمر سینمای ابراهیم خان فقط یک ماه رمضان بود و در پایان ماه رمضان با دستور دربار تعطیل شد تا پس از آن سینماهای زیادی در تهران افتتاح شود که هر کدام به نوعی نشان دهنده ارزش های فرهنگی این شهر به حساب آیند که باید به سینماهای قدیمی همچون رادیو سیتی، جمهوری، فرهنگ و آزادی تا سینماهای جدید التاسیس همچون کوروش، چارسو، ارگ و ... اشاره داشت.

پردیس سینمایی آزادی یکی از سینماهای قدیمی کشور محسوب می شود که پیش از انقلاب با نام شهر فرنگ در میان مردم شناخته می شد. نام این سینما پس از انقلاب به آزادی تغییر پیدا کرد و در ۱۳۷۶ خورشیدی با آتش سوزی گسترده یی که در آن اتفاق افتاد برای سال ها متروک و خرابه باقی ماند تا اینکه سرانجام در ۱۳۸۵ خورشیدی کلنگ بازسازی آن زده شد و در ۱۳۸۶ خورشیدی با چهره یی مدرن و تجهیزات و طراحی پیشرفته به بهره برداری رسید تا امروز به عنوان یکی از مکان های فرهنگی تهران به حساب آید.

پردیس سینمایی چهارسوی تهران واقع در خیابان جمهوری یکی از پردیس های سینمایی تازه تاسیس تهران محسوب می شود که طبقه هفتم مجتمع بازار چارسو را به خود اختصاص داده است. این پردیس با داشتن پنج سالن سینما که از آخرین تکنولوژی صوت و تصویر مجهز به تکنولوژی سینمای دیجیتال بهره می برند به طور کلی ۹۰۰ صندلی به ظرفیت سینماهای کشور اضافه کرده است که فضایی شهری مطلوبی برای ارائه ارزش های فرهنگی محسوب می شود.

پردیس سینمایی کورش در مرکز خریدی به همین نام قرار دارد و به عنوان بزرگترین پردیس سینمایی کشور شناخته می شود. این پردیس طبقات سوم تا ششم کورش مال را به خود اختصاص داده  و ۱۲ سالن چند منظوره کنسرت، سینما و آمفی تئاتر با ظرفیت سه هزار و ۲۰۰ صندلی دارد که در این پردیس سینمایی، تمام سالن ها با نام های سینماهای معروف تاریخ ایران همانند رکس، فاروس، لاله زار و … نامگذاری شده است تا این نامگذاری نیز در جهت یادآوری ارزش های فرهنگی جامعه باشد.

چنین سینماهایی باعث شده تا تهران با داشتن سینماهای خاطره برانگیز و مدرن بهترین شهر برای رفتن به سینما باشد. بنابراین در دل زندگی مدرن که ارتباط فرهنگ، ارزش، اخلاق و هنر با چالش های جدی مواجه شده اند، آجر به آجر این سینماها می تواند به عنوان مکان هایی که ارزش های فرهنگی یک جامعه را به تصویر می کشند، نقش تاثیرگذاری در نمود این ارزش ها در زندگی افراد داشته باشند.

موزه ها

موزه ها از جمله دیگر ارزش های فرهنگی تهران محسوب می شوند که آنچه در آنها ماندگار شده نه تنها اشیا بلکه فرهنگ و تاریخ ملتی است که پیش از زمان حاضر، صدها تن در خلق رخدادهای تاریخی و فرهنگی آن نقش داشته اند و امروز در دید عموم قرار دارد که تهران از لحاظ داشتن موزه پیشتاز است.

موزه ملی ایران: این موزه قدیمی ترین، بزرگترین و مهمترین موزه کشور محسوب می شود که در ۱۳۱۶ خورشیدی تاسیس شده و شامل ۲ موزه ایران باستان و دوران اسلامی است که بیشترین یافته‌های باستان‌شناسی حاصل از کاوش‌های علمی از دوران پارینه‌سنگی در آن وجود دارد.

بنای این موزه را آندره گدار معمار فرانسوی با الهام از طاق کسرا طراحی کرد و ۲ معمار ایرانی به نام عباسعلی معمار و استاد مراد تبریزی اجرای آن را به عهده گرفتند.

کاخ موزه گلستان: بهترین موزه تهران که در صدر تمام موزه های ایران نیز قرار می گیرد، کاخ گلستان است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و محل حکومت سلسله قاجار هم بوده است که امروزه در آن تابلوهای نقاشی متعلق به دوره قاجار، اشیا اهدایی به پادشاهان قاجار، بنایی متعلق به عهد ناصری، بنایی مربوط به دوره فتحعلی شاه با تزئینات معماری، حوضخانه عمارت بادگیر و ... وجود دارد.

مجموعه کاخ سعدآباد: این اقامتگاه مجلل تابستانه در مساحتی بالغ بر ۱۰۰ هکتار در منطقه دربند در شمال تهران قرار دارد. در این مجموعه کاخ موزه ملت، کاخ‌موزه سبز، موزه پوشاک سلطنتی، موزه خط و کتابت میرعماد، موزه استاد حسین بهزاد، موزه‌سلاح‌های دربار، موزه آشپزخانه سلطنتی، موزه برادران امیدوار، موزه هنر ملل، موزه هنرهای زیبا، موزه استاد فرشچیان و موزه آب وجود دارد. محوطه مجموعه سعدآباد پوشیده از درختان کهنسال، خود از جذابیت های پایتخت ایران است.

موزه ارتباطات: نخستین بار موزه پست در ۱۳۱۱ و با الهام گرفتن از موزه‌های تخصصی اروپایی در قسمتی از ساختمان وزارت پست و تلگراف که در ضلع جنوبی میدان توپخانه‌ سابق مقابل ساختمان شهرداری قرار داشت، افتتاح شد اما موزه‌ فعلی در بنایی قرار دارد که به شیوه‌ معماری ملی ساخته شده و از ساختمان‌های مهم منطقه‌ باغ ملی و دوره‌ پهلوی اول بوده است.

 این بنا در ۱۳۰۷ خورشیدی و در زمان وزرای قدیم پست، صوراسرافیل و نظام الدین حکمت با مساحت ۱۵ هزار مترمربع و صرف ۵۰۰ هزار تومان در خیابان سپه (امام خمینی فعلی) ساخته شده است که بعد از وقفه‌یی حدوداً ۲۰ ساله در ۱۳۶۹ خورشیدی و پس از بازسازی بخش گمرکات امانات پستی در اداره‌ پست سابق و با زیربنای ۶ هزار مترمربع مجدداً افتتاح شد و در ۱۳۷۴ خورشیدی با موافقت سازمان امور اداری و استخدامی کشور به موزه‌ وزارت پست و تلگراف تلفن تغییر نام داد و سرانجام در ۱۳۷۸ خورشیدی به نام موزه‌ پست و مخابرات شناخته شد.

این موزه شامل اتاق نمایش عکس‌های وزرای ارتباطات، سالن لمینیت تمبر، سالن رادیوها، سالن مخابرات، سالن تمبر اوریجینال، سالن تمبر، سالن پست، نگارخانه هنری و نگارخانه دائمی چاپار می شود.