چرا مجلس اول، بهترین مجلس تاریخ انقلاب بود؟

حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیس‌جمهوری در جلسه روز چهارشنبه هیات دولت نخستین سخنرانی رسمی خود درخصوص انتخابات مجلس شورای اسلامی را بیان کرد و با اشاره به اینکه به عقیده او مجلس شورای اسلامی، بهترین مجلس در طول تاریخ انقلاب اسلامی بوده گفته «در آن مجلس، نظارت به این شکل وجود نداشت و حتی شورای نگهبان و این همه دفاتر نظارتی وجود نداشت و همه از جناح‌های مختلف آمدند و ثبت نام کردند؛ حتی منافقین هم در آن انتخابات ثبت نام کردند. همچنین گروه‌هایی مانند دفتر هماهنگی، نهضت آزادی و جبهه ملی نیز ثبت نام کردند و بهترین انتخابات و بهترین مجلس ثمره آن بود.»

این سخن رئیس‌جمهوری البته با واکنش‌هایی روبرو شده است. مثلا سخنگوی شورای نگهبان به رئیس‌جمهوری توصیه کرده که به عنوان پاسدار قانون اساسی، همه را به اجرای مر قانون دعوت کند یا یک نماینده مجلس اینکه در مجلس اول هیچ گونه رد صلاحیتی نبوده را کذب محض خوانده است.

این سخنان البته به نوعی نقد سخنان تحریف‌شده رئیس جمهوری است چرا که رئیس‌جمهوری به طور مثال هیچ گاه، نهادهای قانونی را به عدم اجرای قانون تشویق نکرده بلکه آن‌ها را دعوت کرده تا برای افزایش نشاط سیاسی از سختگیری پرهیز کنند. همچنین رئیس‌جمهوری از نبود صلاحیت به طور مطلق صحبت نکرده و به عنوان فردی که خود در آن مجلس نماینده بوده، گفته نظارت به این شکل وجود نداشت.

در واقع نکته رئیس‌جمهوری روشن است. او گفته این مجلس به این دلیل بهترین مجلس بود چرا که در آن همه از جناح‌های مختلف آمدند و در مجلس حضور داشتند. این نکته کاملا منطبق با واقعیت‌های تاریخی است. در آن مجلس همه نیروهای سیاسی موجود کشور به جز حزب توده، که آن هم به دلیل عدم اعتقاد به اسلام، از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد؛ در مجلس حضور داشتند.

اکثریت آن مجلس با فهرست ائتلاف بزرگ بود که با محوریت حزب جمهوری اسلامی تشکیل شده بود و روحانی نیز یکی از نمایندگان این فهرست بود. اما به جز این فهرست، نهضت آزادی امکان حضور در مجلس را پیدا کرد و به طور مثال افرادی مثل مهدی بازرگان، ابراهیم یزدی، علی‌اکبر معین‌فر، یدالله سحابی، عزت‌الله سحابی و هاشم صباغیان توانستند از این فهرست، وارد مجلس شوند.

فهرست دفتر همکاری مردم با رئیس‌جمهوری به سرپرستی بنی صدر توانست، در مجلس حضور پیدا کند و اعظم طالقانی از همین فهرست به مجلس رفت.

در لیست مجاهدین خلق آن زمان که در سال 1360 به سازمان تروریستی منافقین تبدیل شد هم حتی مسعود رجوی و همسر او در انتخابات شرکت کردند که البته در نهایت علی گلزاده غفوری از این فهرست و به طور مشترک با فهرست‌های دیگر وارد مجلس شد.

فهرست دیگر قابل توجه در این مجلس جبهه ملی بود که اگرچه هیچ کاندیدای اختصاصی در فهرست نهایی نمایندگان مجلس نداشتند اما دست کم امکان شرکت در انتخابات را پیدا کردند. از فهرست جاما، یعنی جنبش انقلاب مردم مسلمان ایران فردی مثل کاظم سامی به مجلس راه پیدا کرد.

جالب است بدانید که چنین تنوعی باعث نشد که مجلس شورای اسلامی در آن دوره، رویکرد انقلابی و مذهبی خود را از دست بدهد. نباید از خاطر برد که مهم‌ترین تصمیم سیاسی و انقلابی یک مجلس یعنی رای به عدم کفایت بنی‌صدر رئیس‌جمهور وقت، در مجلس اول داده شده است و قانون حدود و قصاص و مقررات آن نیز که در واقع اسلامی کردن قانون مجازات عمومی بود و حتی با مخالفت جبهه ملی هم روبرو شد؛ در همین مجلس به تصویب رسیده است.