تلاش برای بهبود روابط در اجلاس سران کشورهای مشترک المنافع

به گزارش روز شنبه رسانه های آسیای میانه، این نشست روز جمعه ۱۱ سپتامبر (۱۹ مهر) در عشق آباد، پایتخت ترکمنستان برگزار شد. این اجلاس به میزبانی «قربان قلی بردی محمداف»، رئیس جمهور ترکمنستان و با حضور «الهام علی‌اف»، رئیس جمهور آذربایجان، «الکساندر لوکاشنکو»، رئیس جمهور بلاروس٬ «سورونبای جینبکوف» رئیس‌جمهور قرقیزستان٬ «قاسم جومرت توکایف»، رئیس‌جمهور قزاقستان، «ایگور دودون» رئیس جمهور مولداوی٬ «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه، «امامعلی رحمان» رئیس جمهور تاجیکستان، «شوکت میرضیایف»، رئیس جمهورازبکستان و «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان برگزار شد.
طی این اجلاس، پوتین از اقدام و نیت پنتاگون مبنی بر اسقرار موشک های میان برد و دوربرد در آسیا اظهار نگرانی کرد و گفت که چنین اقدامی نمی تواند مایه خرسندی مسکو باشد و باعث کاهش امنیت ملی کشورهای منطقه خواهد شد.
واشنگتن هنوز به این اظهارات پوتین واکنشی نشان نداده است اما به گفته کارشناسان، استقرار موشک های آمریکا در برخی قسمت های آسیا به دلیل نگرانی از فعالیت های هسته ای کره شمالی عنوان شده است.
پوتین همچنین در ادامه صحبت های خود در این نشست از آغاز حملات نظامی ترکیه در مرزهای شمالی روسیه ابراز نگرانی کرد.
«رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهوری ترکیه روز پنجشنبه ۱۰ اکتبر (۱۸ مهر)، در پست توییتری خود از آغاز عملیات زمینی ارتش این کشور در شمال شرق سوریه خبر داد. گفته می‌شود که هزاران نفر از ساکنان این مناطق ناگزیر به فرار از خانه‌های خود شده‌اند، اردوغان هدف از این عمل را مبارزه با تروریسم عنوان کرد؛ اما اکثر کشورها از این اقدام به عنوان عملی که می تواند تنش ها در منطقه را تشدید کند یاد کردند.

**امضای توافقنامه های مشترک
در پایان نشست روز جمعه، کشورهای عضو اعلامیه همکاری اقتصادی استراتژیک امضا کرده و اعلام شد که برنامه ای برای مقابله با تروریسم و دیگر اشکال افراطی گرایی توسط کشورهای عضو برای سال های ۲۰۲۰-۲۰۲۲ میلادی تهیه خواهد شد و همچنین ریاست دوره ای کشورهای مستقل مشترک المنافع از ترکمنستان به ازبکستان منتقل شد.  
سران کشورهای عضو تصمیم گرفتند که اجلاس بعدی، ماه اکتبر سال آینده در تاشکند، پایتخت ازبکستان برگزار شود.
گرجستان پس از درگیری کوتاه مدت سال ۲۰۰۸ میلادی با روسیه، از عضویت این اجلاس خارج شد. اکراین نیز به دلیل مخالفت ها با روسیه و برخی کشمکش ها با این کشور در سال ۲۰۱۴ میلادی، نمایندگان خود را به این جلسات نمی فرستد.
ولی آن چه بیش از همه مورد توجه خبرنگاران قرار گرفت، سفر «امام علی رحمان»، رئیس جمهوری تاجیکستان و گفتگوی او با همتای ترکمنش بود. سال گذشته رئیس جمهوری ترکمنستان در نشستی در دوشنبه پایخت تاجیکستان حاضر نشد و برخی ناظران این موضوع را دلیل سرد شدن روابط میان این دو کشور می دانند.
گفته می شود که این دو رئیس جمهوری، مسائل بسیاری را در زمینه همکاری های دو جانبه بررسی کردند که شامل همکاری در بخش های صنعت، کشاورزی، واردات و صادرات محصولات کشاورزی، بخش سرمایه گذاری، صنعت گردشگری و ... بود.
همچنین در مورد برخی پرژه های خط لوله گاز نیز مذاکراتی انجام شد امال جزئیات بیشتری از صحبت های این دو رویس جمهوری در حال حاضر منتشر نشده است.
هنوز مشخص نیست که آیا پس از دیدار سران دو کشور تاجیکستان و ترکمنستان روابط آنها دوباره به حالت عادی باز خواهد گشت یا نه، اما آنچه مسلم است این است که طی چند سال گذشته ترکمنستان برای برقراری روابط با تاجیکستان دلگرم نبوده است.
با وجودی که هیچ یک از طرفین، به طور آشکار ریشه مشکلات دو کشور را بیان نمی‌کنند، اما تحلیلگران در این زمینه حدس و گمان هایی می زنند.

 **دلایل سردی روابط تاجیکستان و ترکمنستان
 به عقیده برخی تحلیلگران، طرح ساخت راه آهن ترکمنستان-تاجیکستان-افغانستان می تواند از جمله دلایل رنجش عشق آباد از دوشنبه باشد.
این طرح سال ۲۰۱۳ به صورت رسمی توسط روسای جمهوری این سه کشور اعلام شد؛ اما اندکی بعد تاجیکستان از این طرح انصراف داد و ترکمنستان از عقبگرد تاجیکستان از پروژه راه آهنی که قرار بود از خاک افغانستان بگذرد و این دو کشور را به یکدیگر متصل کند، شگفت زده شد.  
سفیر وقت تاجیکستان در ازبکستان نیز اعلام کرد که کشورش تصمیم گرفته است تا ساخت راه آهنی که قرار بود از خاک افغانستان عبور کرده و به ترکمنستان وصل شود را تا "به طور نامحدود" به تعویق اندازد.
آغاز به ساخت راه آهن ترکمنستان و افغانستان در سال ۲۰۱۶ افتتاح شد. ترکمنستان امیدوار بود که خط آهن ۸۸ کیلومتری از شرق تاجیکستان به قرغیزستان و سپس به چین گسترش یابد.
برخی تحلیلگران این عقب نشینی و تعویق را دلیل سرد شدن روابط دو کشور می دانند.
طی چند سال گذشته، وسایل نقلیه و همچنین افرادی که به صورت جداگانه از طریق خاک ترکمنستان و به وسیله راه آهن یا دیگر وسایل نقلیه به ترکیه، ایران و کشورهای خلیج فارس، کالا حمل می کردند با موانع جدی رو به رو شدند.
دو مقام بلندپایه تاجیک، که از روابط تاجیکستان و ترکمنستان آگاه هستند، اما سردی این روابط را مربوط به سال های پیش می دانند. به گفته یکی از آنها، ترکمنستان از قبل مخالف ساخت نیروگاه «راغون» در تاجیکستان بود. این مسئله مربوط به احداث نیروگاه برق آبی «راغون» است که ازبکستان هرگز آماده نیست تا این پروژه عملی شود.  
ولی آن چه که مسلم است این است که طی پنج یا شش سال اخیر، حجم مبادلات تجاری میان این دو کشور به شدت کاهش یافته است اما این مسائل برای دوشنبه و عشق آباد مهم است و شاید دیدار سران این دو کشور باعث بهبود روابط و از سرگیری مبادلات دو جانبه آنها شود.