بند ۲۵ مصوبه سی و هفتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد به حقوق افراد معلول اشاره کرده اصل تساوی حقوق معلولان و افراد سالم حاکی از آن است که نیاز همه افراد جامعه از اهمیت یکسانی برخوردار بوده و رفع این نیازها اساس برنامه‌ریزی جوامع را تشکیل می‌دهد.
کمبود بودجه و امکانات لازم، موانع فکری، نبود فرهنگ‌سازی و اطلاعات جامع، نبود باورپذیری مسئولان و برنامه محور نبودن مناسب سازی معابر عمومی شهر برای تردد معلولان از چالش‌هایی است که کارشناسان و دست اندرکاران این امر به آن اشاره می‌کنند.
آنچه که معلولان از فضاهای موجود در جامعه انتظار دارند این است که معیار مطلوبی برای استفاده این قشر که ناخواسته با یک کمبود جسمی روزگار را سپری می‌کنند وجود داشته باشد.
البته نکته مهمی که در این میان نباید از آن غافل شد این است که مناسب سازی تنها برای معلولان و جانبازان نیست بلکه سالمندان، کودکان و مادران باردار نیز از منافع مناسب سازی بهره‌مند می‌شوند لذا از این همین رو باید گفت همه افراد جامعه بالقوه به این مناسب سازی نیاز دارند.
دستگاه‌هایی که مشمول برنامه مناسب سازی هستند شامل تمامی وزارتخانه‌ها، نهادهای عمومی و موسسات و سازمان‌های دولتی هستند که به نحوی بودجه آنها از طریق دولت تامین می‌شود.
گرچه تا ۱۰ سال پیش مناسب سازی یک امر بیگانه در جامعه بود، اما به تدریج با تشکیل ستادهای هماهنگی و پیگیری مناسب سازی در استان‌ها حداقل ساختمان‌هایی تازه تاسیس الزام دارند که نکات مد نظر این ستاد را رعایت کنند.
پروژه‌ها را تا مناسب سازی نشده افتتاح نکنیم
مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی که دبیر ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی استان نیز هست در یکی از نشست‌های این ستاد که چندی پیش با حضور معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی برگزار شد پیشنهاد داد: مدیران روز جانباز یا روز معلول موظف شوند با عصا، سوار ویلچر یا با چشم بسته به محل کار حاضر شوند تا شاید مشکلات این قشر به دغدغه بیشتری تبدیل شود.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی نیز در این نشست با اشاره به خاطره‌ای از افتتاح یک پروژه راه‌آهن در یکی از شهرهای کشور گفت: یک شهرداری ابتکاری انجام داده بود که یک هفته قبل از افتتاح یکی از معلولان را سر پروژه برد و شهردار اعلام کرد تا وقتی این فرد معلول نتواند به راحتی از این محل گذر کند پروژه افتتاح نخواهد شد.
جعفر شهامت افزود: به نظر می‌آید کلید کار این است که در فضای عملیاتی نیز اقدامات مناسب سازی را تست کنیم و به خصوص شهرداری‌ها اقدام‌های خوبی انجام داده‌اند اما گاهی از معلولان غفلت می‌شود که نشان می‌دهد باید زمان افتتاح پروژه مسئولان یک ویلچر قرض بگیرند و بیبنند که آیا می‌شود به راحتی از آن بلوار یا خیابان عبور کرد.
وی ادامه داد: برخی پروژه‌ها مثل پارک و پیاده‌رو هم به نحوه عالی انجام شده اما پیش فرض این بوده که حتما باید افراد با خودرو به آن محل بروند و پیش‌بینی برای فردی که با ویلچر تردد می‌کند نشده است.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی اظهار داشت: گاهی آنقدر دغدغه‌های مسئولان زیاد است که از نیازهای معلولان غافل می‌شوند اما سازمان‌های مردم نهاد و بهزیستی می‌توانند نظارت کنند.
وی اضافه کرد: ما هم خود را باید مقید بدانیم و با دید یک توانیاب پروژه‌ها را بررسی کنیم چرا که واقعیت این است در آینده همه به عوارضی دچار می‌شوند که ممکن است محدودیت‌هایی داشته باشند و به طور اتفاق گذرشان به همین خیابان‌ها بیفتد.
شاخصی برای تعیین وضعیت مناسب سازی وجود ندارد
مسئول دبیرخانه مناسب سازی مستقر در اداره کل بهزیستی خراسان جنوبی نیز با بیان اینکه شاخصی برای تعیین وضعیت مناسب سازی مشخص نشده است گفت: اداره کل بهزیستی به عنوان دبیرخانه ستاد مناسب سازی وضعیت دستگاه‌های اجرایی را در این خصوص می‌تواند بررسی کند اما مناسب سازی فضاهای شهری شاخص‌هایی نیاز دارد که دفتر فنی استانداری به دنبال تهیه آن شاخص‌ها است.
افسانه اسلامی اظهار داشت: شاخص‌های بررسی وضعیت مناسب سازی فضاهای شهری پس از اینکه از سوی دفتر فنی استانداری اعلام شود قطعا به یک جمع بندی خوبی خواهیم رسید و آن زمان می‌توانیم هر شهری را بر اساس این شاخص‌ها بسنجیم.
وی در عین حال معتقد است که مدیران دستگاه‌های اجرایی در سال‌های اخیر تمایل به مناسب سازی داشته‌اند و اگر در برخی دستگاه‌ها اقدامی نشده به خاطر ساختار فیزیکی ساختمان آن بوده که هزینه‌های زیادی را برای مناسب سازی می‌طلبد.
فرهنگ‌سازی، مهمترین نیاز
مسئول دبیرخانه مناسب سازی مستقر در اداره کل بهزیستی خراسان جنوبی با بیان اینکه در حال حاضر نمی‌توان از دستگاه‌ها زیاد گلایه کرد افزود: آنچه که مهم است باید جامعه، مردم و مسئولان به این باور برسند که معلولان نیز حق زندگی دارند و اگر این باور فرهنگ سازی شود آن زمان در تمام شهرها و اماکن این مناسب سازی اتفاق می‌افتد.
وی گفت: همانطور که معلولان نیاز به مناسب سازی ادارات دارند تا بتوانند مثل افراد عادی امور زندگی خود را به تنهایی انجام دهند این حق را هم دارند که از رستوران‌ها، مراکز خرید و غیره به طور مساوی استفاده کنند.
اسلامی، نقش رسانه‌ها را امر فرهنگ سازی برای مناسب سازی متذکر شد و گفت: اگر مستندی از زندگی یک معلول برای امور روزانه او تهیه شود آن وقت جامعه پی‌خواهد برد که این قشر در استفاده از امکان شهری به چه میزان مشکل دارند.
وی در عین حال اعتقاد دارد از یک سال گذشته به خصوص در شهر بیرجند اقدامات قابل ملاحظه‌ای در بحث مناسب سازی انجام شده و برای معلولان نیز قابل لمس است.
وی ادامه داد: شهرهایی همچون نهبندان و بشرویه نیز اقدامات خوبی انجام داده‌اند به خصوص بشرویه که شهر دوستدار سالمند نیز نامگذاری شده است.
دستگاه‌های عابربانک به سیستم بریل و گویا مجهز شوند
نماینده نابینایان و کم‌بینایان خراسان جنوبی هم با گلایه از اینکه برخی اتوبوس‌ها و عابربانک‌ها هنوز برای استفاده نابینایان مناسب سازی نشده است گفت: گویا سازی ناوگان‌های شهری و ایستگاه‌های اتوبوس از قبل به عنوان نیاز بیان شده اما تاکنون عملی نشده است.
زهرا زحمتکش با اشاره به ورود ۱۸ دستگاه اتوبوس جدید به شهر بیرجند اظهار داشت: در این اتوبوس‌ها بلندگوهایی هست و امکان اینکه راننده توقف در هر ایستگاه را اعلام کند وجود دارد تا نابینای مطلق یا سالمندی که سواد ندارد بداند کدام ایستگاه باید پیاده شود، اما همکاری لازم از طرف رانندگان نیست و حتی برای امتحان از یک راننده سوال کردم آیا صدای داخل اتوبوس به بیرون هم می‌آید تا طرحی را برای نابینایان بیرون از اتوبوس هم بدهیم ولی متاسفانه هیچ همکاری صورت نگرفت.
وی با تاکید بر لزوم مناسب سازی عابر بانک‌ها نیز عنوان کرد: دستگاه‌های عابر بانک یا مجهز به بریل هستند یا سیستم گویا اما نیاز مددجویان نابینا این است که هم بریل باشد هم گویا تا وقتی با دستگاه کار می‌کنند بتوانند کلیدها را تشخیص دهند.
این نماینده جامعه نابینایان استان افزود: برخی عابربانک‌ها نیز مجهز هستند اما سیستم تا پایان عملیات فعال نیست و فرایند درخواست شده از سوی نابینا نیمه کاره می‌ماند.
وی در عین حال از اقدام بانک ملی قدردانی کرد که سامانه‌ای را ایجاد کرده و مددجوی نابینا به راحتی فعالیت‌های بانکی خود را از این سامانه انجام می‌دهد.
زحمتکش با بیان اینکه مستمر مددجویان به بانک رفاه واریز می‌شود پیشنهاد داد: این بانک شعبه مرکزی یا شعبی که در شهر خاص‌تر هستند الگوی موفق بانک ملی را پیاده‌سازی کند.
وی اظهار داشت: گرچه که شعب مرکزی همه بانک ها نیز می‌توانند با استفاده از این سامانه خدمات به نابینایان را افزایش دهند.
نابینایان و کم‌بینایان خراسان جنوبی با تاکید بر لزوم مناسب سازی ادارات و پیاده‌روها گفت: با برخی سازمان‌ها که در خصوص مناسب‌سازی بینایی صحبت می‌کنیم از هزینه‌های بالا سخن به میان می‌آورند و سرباز می‌زنند.
وی گفت: گاهی نیاز به هزینه بالا برای علایم حسی نیست بلکه مددجویان نابینا با استفاده از فرش‌های پلاستیکی پرزدار هم می‌توانند مسیر خود را پیدا کنند.
زحمتکش با این پیشنهاد که فرش پرزدار در اداره‌های پر تردد و برخی دانشگاه‌ها استفاده شود عنوان کرد: برخی پیاده روهای پرتردد هم در شهر بیرجند مناسب سازی نشده که گاهی حوادثی را برای نابینایان و معلولان را رقم زده است.
وی ادامه داد: موانع هلالی توخالی در سطح شهر نیز برای نابینایان دردسر ساز شده که نیاز به توجه دارد.
نماینده نابینایان و کم‌بینایان گفت: در برخی خیابان‌ها نیز پیاده رو مناسب سازی شده است اما در وسط خط مخصوص نابینایان کانکسی مانع بر سر راه آنان است که جای تامل دارد.
۹۸۹۳*۶۰۵۴
