ماجرای رقابتی که زمانی «سالم» بود

مرکز ملی رقابت بر اساس ماده ۵۴ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی در قالب یک موسسه‌ دولتی مستقل در سال ۱۳۸۹ ، زیر نظر رییس جمهوری تاسیس شد، وجود ساختار سالم و کارآمد اقتصادی و همچنین ثبات شاخص‌های کلان اقتصادی از اهداف اصلی بود که این مرکز به واسطه دستیابی به آن تاسیس و تشکیل شد. طی این مدت شکایت‌های پر سر و صدا و مهمی وارد این شورا شده است. ۱۵ نفر عضو این شورا از سه قوه انتخاب شده ‌اند و رای صادره از سوی آن‌ها الزام اجرایی دارد.

مدتی قبل چیلیوی (مجموعه سفارش غذا به صورت آنلاین) شکایتی را با موضوع انحصار مجموعه اسنپ فود در ثبت سفارش آنلاین غذا به شورای ملی رقابت برد. ۱۳مهرماه جلسه اولیه این شکایت برگزار شد و روز گذشته نیز شورای ملی رقابت دستور توقف رویه ضد رقابتی و اطلاع‌رسانی عمومی در جهت شفافیت بیشتر بازار را صادر و اعلام کرد: «بر اساس مستندات موجود و نمونه قراردهای ارائه شده که صحت آن مورد تأیید شرکت مشتکی عنه ( اسنپ فود ) نیز قرار گرفته، مشتکی عنه در قراردادها صراحتاً قید نموده که رستوران طرف قرارداد نمی‌تواند با هیچ نرم افزار(پلتفرم) مشابه دیگر متعلق به شرکت های رقیب همکاری کند و در صورت همکاری با شرکت‌های رقیب این امر موجب لغو قرارداد یا جریمه قابل توجه می‌گردد.» بر اساس این حکم شرکت اسنپ به پرداخت ۱۰۰میلیون تومان جریمه نقدی نیز محکوم شد.

مدیر عامل هلدینگ کسب و کارهای نوین ایرانیان که مدیریت چیلیوری را نیز برعهده دارد معتقد است رقابت آن‌ها با اسنپ فود از سه سال قبل شکل گرفت. رقابتی که آن اوایل سازنده بود و باعث رشد می‌شد. به گفته علیرضا صادقیان این رقابت تنها بر سر محصول بهتر و قیمت مناسب‌تر بود، اما از اواخر سال ۹۶ این روند تغییر کرد، درست از زمانی که به گفته مدیر عامل چیلیوری، اسنپ سرمایه ۷۰میلیون دلاری فاندریزینگ دریافت کرد و این پول را در بخش‌های مختلف اسنپ سرمایه گذاری کرد، یکی از آن‌ها نیز اسنپ‌فود بود که سرمایه‌گذاری در آن منجر به انحصار شد. از همان موقع برخی از رستوران‌ها تعدیل و برخی تهدید شدند و قراردادهایی که با چیلیوری داشتند را لغو کردند.
صادقیان شروع تلاش برای متقاعد کردن اسنپ‌فود برای دست برداشتن از انحصار را مصادف با تابستان امسال می‌داند. او می‌گوید: جلسات زیادی را برگزار کردیم و برای مسئولان اسنپ توضیح دادیم انحصار در بلند مدت به نفع کسی نیست. انحصار باعث نمی‌شود ما آدم‌های بهتری باشیم. آن‌ها در جواب ما گفتند این سیاستی که در پیش گرفتیم از سوی سهامداران ابلاغ شده و باید آن را ادامه دهیم.
روند انحصار اسنپ‌فود در حوزه رستوان‌ها و سفارش غذا به گفته صادقیان از زمستان ۹۷ با شدت بیشتری پیش رفت و اسنپ فود تصمیم گرفت هر رستورانی که سفارش آنلاین غذا در آن تعریف شده را به انحصار خود در آورد، این برنامه‌ای بود که اگر ما آن را متوقف نمی‌کردیم، ادامه‌دار می‌شد تا زمانی که دیگر رستورانی باقی نمی ماند تا در پلتفرم‌های دیگر فعالیت کند.
صادقیان بعداز مدتی تحقیق متوجه شد می‌تواند به شکل قانونی به این روند اعتراض کند. زمانی که او این حق را برای خود دید، تعلل نکرد و در اردیبهشت ۹۸ با انجام شکایت، مدارک خود را تحویل مرجع مورد نظر داد. ۱۳ مهر ماه امسال جلسه در محل شورای ملی رقابت تشکیل و رای آن‌ها روز گذشته صادر شد.
او تصریح کرد: تهران در مجموع هزار رستوران با کیفیت، پرفروش و دارای برند فعال دارد که اکنون به علت قرارداد انحصاری اسنپ‌فود، هیچکدام حاضر به همکاری با چیلیوری یا پلتفرم‌های دیگر نیستند، اسنپ فود در مجموع ۵ هزار رستوران و سوپرمارکت دارد که هزار رستوران باکیفیت ۵۰ درصد از فروش روزانه آن ها را پوشش می‌دهد.

شورای ملی رقابت، رستوران‌ها را آزاد کرد

از آن‌جا که در پلتفرم جامعیت بسیار مهم است، زمانی که پلتفرمی نتواند ۵۰ تا ۶۰ درصد نیاز کاربر را پوشش دهد، قطعا از آن کوچ خواهند کرد. مانند اتفاقی که برای چیلیوری و پلتفرم‌های مشابه دیگر رخ داد و تعداد زیادی از رستوران‌ها از لیست آنها خارج شدند. در کشورهای پیشرفته این بحث به دقت دنبال می شود تا رقابت سالمی شکل گیرد، حتی در آزادترین اقتصاد دنیا این رقابت به خوبی کنترل می شود.

صادقیان تعدادی از بندهای قرارداد اسنپ فود با رستوران ها را مرور کرد و گفت: طرف دوم متعهد می شود با هیچ وبسایت دیگری در تعامل نباشد، در صورت فعالیت عمدی یا غیر عمدی  طرف اول می تواند تا دو درصد کمیسیون در همان ماه را کسر کنند. این ها جزو بندهای قراردادهای اسنپ هستند.  
وی در خصوص شورای ملی رقابت و نحوه صدور رای گفت: این شورا ۱۵ عضو دارد که از سوی قوای سه گانه منصوب می شوند و حکمی که شورا می دهد الزام اجرایی دارد. در جلسه ای که با حضور ۱۲ عضو برگزار شد، عدله خود را ارائه کردیم و بعد از سوال و جواب رای را به صورت غیابی صادر کردند که به ما ابلاغ شد، بند مهمی که در این رای آمده دستور به توقف رویه ضد رقابتی و اطلاع رسانی عمومی جهت شفافیت بیشتر بازار بود. 
مدیرعامل هلدینگ کسب و کارهای نوین ایرانیان گفت: این بند به این معنی است که از زمان اعلام این رای قراردادهایی که اسنپ فود منقعد کرده، لزوم اجرایی ندارد و امیدوارم رستوران دارها متوجه این مساله شوند. رستوران ها آزاد و مختارند که با هر پلتفرمی کار کنند و اسنپ فود اجازه ندارد به دلیل این انتخاب آن ها را جریمه کند. ضمن این که باید مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان نیز به دولت پرداخت کند.  

وی درباره تاثیر این رای بر اکوسیستم استارتاپی گفت: باید باور کنیم، انحصارگرایی ارزش افزوده ای به ما اضافه نمی کند، از نظر انسانی ما را انسان ها یا شرکت های بهتری نمی کند و کیفیت را افزایش نمی دهد. انحصار چیزی است که صرفا می‌توان آن را با پول و سرمایه خرید اما قانون اینجاست که جلوی این داستان را بگیرد.
صادقیان شرکت اسنپ را به چالش دعوت کرد، به چالش رقابت سالم. او می‌گوید: بازار ایران جایی نیست که بتوان با رقابت ناسالم آن را قبضه کرد.  
وی در خصوص تاثیر این رای بر کسب و کار چیلیوری گفت: این انحصار کاربران ما را از رستوران های خوب محروم کرده بود، ما سعی می کنیم این هزار رستوران را به چرخه خود برگردانیم و با ایجاد کیفیت بتوانیم سهم خوبی در بازار به دست آوریم.