بررسی زیربنای فکری تغییرات معماری ایرانی-اسلامی و جستجوی ریشه‌های آن در جهان‌بینی و نظریه‌های فلسفی حاکم بر جامعه، در دوره‌های مختلف پس از اسلام تا پایان عصر صفوی هدف این کتاب است.
این کتاب که نوشته دکتر فرزانه فرشیدنیک استادیار پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات است، تلاش می‌کند تا گوشه‌ای از تأثیر حکمت و اندیشه بر معماری اسلامیِ ایران به ویژه در عصر صفوی را بررسی کند. در همین راستا، پس از مرور مختصر دوره‌های مختلف پس از اسلام، عصر صفوی، به‌عنوان نقطۀ اوج حیات فکری اسلامی و شیعی بررسی و تحلیل شده است تا از این طریق، چگونگیِ تجلی حکمت در هنر اسلامیِ ایران آشکار شود؛ بنابراین، ابتدا سیر اندیشۀ اسلامی از صدر اسلام تا پایان دورۀ مغول به اجمال معرفی و ویژگی‌های شاخص دوره‌های مختلف حیات فکری ایرانی‌ـ‌اسلامی و تأثیر آن بر معماری تبیین شده است.
بعد از این مبحث و در ادامه کتاب، از مکتب فکری اصفهان با شرح بیشتر سخن گفته شده تا امکان معرفی ویژگی‌های شاخص معماری این دوره فراهم آید. پژوهشگر این اثر با بیان اینکه عصر صفوی، از زبان زیباشناختی منحصربه‌فردی برخوردار است که به شکل‌گیری یکی از درخشان‌ترین دوره‌های هنر و معماری ایرانی منجر شده و یکی از نمونه‌های شاخص در نمایش ارتباط تنگاتنگ میانِ هنر و مکاتبِ فلسفی و عرفانی است، از اصفهانِ عصر صفوی، به‌عنوان نمونه‌ای شاخص در زمینۀ این رابطه میان معماری و مکتب متعالی اسلام و الگویی منسجم از شهر اسلامی، یاد می‌کند.
این کتاب در قالب دو فصل تنظیم شده است: در فصل اول، مبانی فکری و فلسفی در ایران پس از اسلام تا پایان دورۀ مغول (در چهار دوره شامل سده‌های نخست، قرن سوم و چهارم، قرون پنجم و ششم و دوران ایلخانان و تیموریان) معرفی و سپس تعدادی از بناهای شاخص مربوط به هر دوره بررسی شده تا چگونگی ارتباط میان اندیشۀ اسلامی با ساختار معماری و شهرسازی در هریک از این دوره‌ها آشکار شود.
فصل دوم نیز به بررسی بازتاب مکتب فلسفی اصفهان در معماری و شهرسازی عصر صفوی اختصاص یافته است. در این فصل، با توجه به اوج تعالی اندیشۀ شیعی در عصر صفوی، نخست تأثیر تشیع بر شکل‌گیری مکتب فلسفی اصفهان بررسی شده است و سپس با بررسی مشروح اندیشه در عصر صفوی و شناخت شاخصه‌های فلسفی در این دوره، ویژگی‌های مکتب فلسفی اصفهان و جایگاه ویژۀ اندیشمندان عصر صفوی و به‌ویژه شیخ بهایی، میرداماد و ملاصدرا در مبانی اندیشۀ عصر صفوی معرفی شده است. پس از آن ویژگی‌های شاخص معماری و معیارهای شهرسازیِ سبک اصفهان بررسی شده تا انطباق ساختار معماری و شهرسازی عصر صفویه با هستی شناسی آن عصر آشکار گردد.
کتاب حکمت ایرانی در معماری اسلامی؛ از آغاز تا پایان عصر صفوی در ۲۰۲ صفحه و با بهای ۲۵ هزار تومان وارد بازار نشر شده است.
نظر شما