استفاده ۱۴۰ مرکز علمی از میکروسکوپ نیروی اتمی ایران

رضا صابر مدیرعامل شرکت دانش‌ بنیان نانو سیستم پارس در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا افزود: در واقع میکروسکوپ الکترونیکی نیروی اتمی قادر به تصویربرداری از سطوح و مولکول‌های هادی و نیمه‌هادی و بیولوژیک و پلیمری با دقت تصویربرداری اتمی است و اکنون حدود ۱۴۰ مرکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های کشور از جمله دانشگاه شریف، تهران و تبریز و نیز برخی مراکز علمی کشورهای پاکستان، ونزوئلا، کوبا، بولیوی و چین در حال استفاده از این میکروسکوپ الکترونیکی نیروی اتمی و روبشی تونلی ایرانی است. 
وی با تاکید براینکه، اصلی‌ترین دستگاه ما همان میکروسکوپ نیروی اتمی است، افزود: این دستگاه نیروی بین اتم‌ها را به تصویر تبدیل می‌کند و یک دستگاه با فناوری بالا و های‌تک محسوب می‌شود.
صابر که استاد دانشگاه و تحصیلکرده رشته مهندسی پزشکی با گرایش نانو است، ادامه داد: با استفاده از نانوسکوپ می‌توان علاوه بر تصویربرداری از سطوح نانومتری، اندازه‌گیری سایز و همچنین اسپکتروسکوپی، حتی لیتوگرافی و یا حکاکی و جابجایی مولکول‌ها و یا اتم‌ها را در خلاء انجام داد.
وی همچنین با بیان اینکه ساخت میکروسکوپ الکترونیکی نیروی اتمی (AFM (Atomic Force Microscope  از سوی این شرکت دانش بنیان در سال ۱۳۹۰ به اتمام رسیده است، گفت: اکنون کار بر روی حالت‌های دیگر آنالیز سطوح با استفاده از همین دستگاه در قسمت های مختلف تصویربرداری و مکانیک سیستم و الکترونیک و نیز لیزر آن ادامه دارد. 
مدیر عامل شرکت دانش بنیان نانو سیستم پارس در خصوص چگونگی عملکرد دستگاه میکروسکوپ نیروی اتمی، اظهار داشت: میکروسکوپ روبشی نیروی اتمی AFM سطح نمونه را به وسیله یک سوزن تیز به طول ۱۰۰ میکرون و پهنای ۳۰ میکرون غالبا قطر نوک کمتر از ۱۰ نانومتر با تابش نور لیزر بر پشت این پروب آنالیز می‌کند.
به گفته وی، این سیستم قادر به تصویربرداری از هر نوع سطح و ماده‌ای اعم از بیولوژیک و غیر بیولوژیک و عالی و غیر عالی و هادی و غیر هادی است.
صابر با اشاره به تفاوت قیمت دستگاه ایرانی با نوع خارجی آن نیز با تاکید براینکه کارکرد اصلی دستگاه ایرانی مشابه نوع خارجی آن است، اظهارکرد:قیمت دستگاه ما یک سوم نمونه کره‌ای و یک دهم نمونه آمریکایی است و از نظر کیفی نیز بالطبع با توجه به پیشرفت و اینکه آن‌ها چندین سال زودتر از ایران شروع به کار کرده‌اند مقداری متفاوت است ولی تقریبا همان کیفیت تصویربرداری را دارد.
وی در ادامه با اشاره به آغاز فعالیت این شرکت در حوزه تصویربرداری و ساخت سیستم‌های تصویربرداری در مرکز تحقیقات علوم و تکنولوژی در پزشکی از سال ۱۳۸۶ در قالب یک آزمایشگاه در زمینه نانو فناوری گفت: نخستین پروژه این آزمایشگاه بستر سازی برای طراحی و ساخت انواع بیو سنسورها و نانو بیوسنسورها برای تشخیص بهتر انواع سرطان‌ها و امراض مثل هپاتیت بود که این کار با طراحی و ساخت بیوسنسور سرطان پروستات در سال ۱۳۸۹ به اتمام رسید.
صابر افزود: پس از آن و چندین پروژه در حوزه‌های سنتز و استفاده از نانو مواد و نانو ذرات برای استفاده در این حوزه طراحی و سنتز شدند و بحث های آزمایشات به منظور اندازه‌گیری سمیت آن‌ها بر روی سلول‌ها در محیط کشت انجام شد.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران همچنین با اشاره به طراحی دستگاه هایپر ترمیا مغناطیسی Hyperthermia و نانو حامل از سوی این شرکت دانش بنیان در سال ۱۳۹۳ یادآور شد: در واقع ما با استفاده از نانو ذرات مغناطیسی تولیدی در دانشگاه داروهای ضدسرطان مورد استفاده در شیمی درمانی را بارگذاری می‌کنیم.
وی گفت: ما یک نوع دارو سنتز می‌کنیم، بعد اینها را اطراف سلول‌های سرطانی می‌نشانیم و با استفاده از این دستگاه باعث رهایش دارو در محل مورد نظر می‌شویم و هم زمان باعث بالا رفتن دما در تومور و یا اطراف آن می‌شویم.
مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان تصریح کرد: در حقیقت شیمی درمانی در آینده از بین خواهد رفت چرا که این روش‌ها باعث صدمه به سلول‌های سالم در بدن می‌شود، ولی با این سیستم‌ها سلول‌های سرطانی به صورت هدفمند مورد اصابت قرار می‌گیرد. البته لازم به یادآوری است که این نوع مطالعات فعلا فقط بر روی حیوانات کوچک انجام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه سلول‌های سرطانی اکثرا در دمای بیش از ۴۲ درجه سانتیگراد نابود می‌شوند، خاطر نشان کرد: با این روش و استفاده از ذرات مغناطیسی نانو، با گرمایی که دستگاه فقط در اطراف سلول‌های سرطانی ایجاد می‌کند، آن‌ها از بین رفته و تقریبا هیچ آسیبی به سلول‌های سالم بدن وارد نمی‌شود.
صابر در خصوص اینکه آیا این دستگاه از روی نمونه خارجی بومی سازی شده است؟ گفت: ما در واقع از ترتیب کارکرد این دستگاه شناخت داشتیم و نسبت به ساخت و بومی سازی آن اقدام کردیم.

بر اساس این گزارش، در حال حاضر ۶ کشور در جهان به فناوری تولید میکروسکوپ نیروی اتمی ( AFM) دست یافته‌اند. با ساخت این دستگاه پرکاربرد در کشور، ایران نیز به جرگه کشورهای دارای این فناوری پیوسته است.
میکروسکوپ نیروی اتمی ابزاری قدرتمند در بررسی و مطالعه گستره متنوعی از مواد در مقیاس نانو است. به کمک این میکروسکوپ، بررسی ویژگی‌های ساختاری و فیزیکی مواد نظیر زبری، سختی، توپوگرافی و اندازه ذرات میسر شده است، ضمن اینکه این دستگاه از قابلیت ایجاد تغییر و جابه جایی ذرات و سطوح برخوردار است.