جدیدترین تحرکات برجامی زیر ذره بین رسانه های داخلی

به گزارش گروه نشریات خبری ایرنا، ایران تاکنون در سه گام نسبت به کاهش تعهدات هسته‌ای خود اقدام کرده و موعد اجرای گام چهارم کاهش تعهدات را ۱۵ آبان ماه قرار داده است. این موضوع سبب شد تا اروپایی‌ها در پیامی در پنجم مهر سال جاری و همچنین با صدور بیانیه‌ای در ۱۵ همان ماه، خواهان عدم اجرای گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای از طرف ایران شوند و حتی ایران را به خروج از برجام تهدید کنند.

توکیو و پاریس در تازه ترین تحرکات برجامی، طرح مشترکی برای دادن وامی به ایران برای تأمین مواد غذایی و دارویی ارایه داده‌اند. این خبری است که رسانه ژاپنی ماینیچی به نقل از منابع آگاه منتشر کرده و در توضیح بیشتر آن آورده است که دولت ژاپن تصمیم داشت تا از اقدام فرانسه برای کمک‌رسانی به ایران با ایجاد خط اعتباری ۱۵میلیارد دلاری پس از آن که تهران خواستار افزایش ارزش این وام به منظور جبران تأثیر منفی تحریم‌های سخت‌تر شد، حمایت کرده است. این رسانه همچنین تأکید می کند که مقام‌های ژاپنی امیدوارند از طریق پیوستن به فرانسه با هدف نجات برجام بتوانند از یک طرف کدورت ناشی از برنامه توکیو برای اعزام دو کشتی نیروهای دفاعی ژاپن به تنگه هرمز را برطرف کنند و از جهت دیگر مقدمات مذاکره تهران و واشنگتن را فراهم سازند.  

بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه های داخلی ضمن بازتاب موعد اجرای برداشتن گام چهارم از طرف ایران، طرح پیشنهادی ژاپن و فرانسه به ایران برای حفظ برجام را مورد توجه قرار داده اند.

گفتنی است درحالی که رسانه های اصلاح طلب از تلاش‌های اروپا برای نجات برجام می نویسند، رسانه‌های اصولگرا معتقدند خط اعتباری ژاپن و فرانسه طرح فریب جدیدی علیه ایران است.

روزنامه دنیای اقتصاد: هفته گذشته وزیر امورخارجه فرانسه از طرح «فرابرجامی» پاریس با هدف حفظ برجام خبر داد. لودریان مذاکرات منطقه‌ای با ایران و آینده برجام بعد از ۲۰۲۵ میلادی را هدف طرح ابتکاری مکرون برای نجات برجام دانست.

 رسانه‌های اصلاح طلب

تلاش ها برای نجات برجام

روزنامه ایران در گزارشی می نویسد: هفته گذشته تاکئو موری معاون ارشد وزارت امورخارجه ژاپن در سفری یک روزه به تهران آمد و با محمد جواد ظریف وزیر امورخارجه کشورمان دیدار و گفت و گو کرد. سفری که بی تردید در راستای تلاش توکیو برای نجات برجام و پیگیری طرحی صورت گرفت که همزمان با سفر آبه شینزو نخست وزیر ژاپن به ایران مطرح شد و چارچوبی را برای فروش نفت ایران به مشتریان آسیایی‌اش در ازای پایبندی تمام و کمال ایران به تعهدات برجام ارایه کرده بود. اگر چه پیگیری این طرح به واسطه تحولات بعدی در زمینه توافق هسته‌ای و تلاش‌های میانجیگرانه فرانسه و ارایه طرح چهار ماده‌ای این کشور به صورت جدی دنبال نشد، اما چنان که سید عباس موسوی در نشست خبری اخیرش تأکید کرده است، طرح توکیو همچنان روی میز مذاکره قرار دارد. این در حالی است که پاریس در چند ماه گذشته با ارایه طرحی که مهمترین بند آن لغو تحریم‌های هسته‌ای ایران در ازای پایبندی کامل ایران بود، تلاش کرده در روند اجرای برجام بن بست شکنی کند. اینک توکیو در کنار فرانسه می کوشد طرح مشترکی را با یک هدف مشخص یعنی فراهم کردن زمینه فروش نفت ایران در ازای جلوگیری از برداشتن گام چهارم ایران مبنی بر متوقف کردن تعهدات برجامی‌اش دنبال کند.

روزنامه دنیای اقتصاد در مطلبی با میان تیتر طرح فرابرجام برای حفظ برجام نوشت: هفته گذشته وزیرخارجه فرانسه از طرح فرابرجامی پاریس با هدف حفظ برجام خبر داد. لودریان مذاکرات منطقه‌ای با ایران و آینده برجام بعد از سال ۲۰۲۵ را هدف طرح ابتکاری مکرون برای نجات برجام دانست و افزود: براساس این طرح تحریم‌های آمریکا به تدریج رفع ‌می‌شوند و صادرات نفت ایران افزایش می‌یابد. پاریس در چند ماه اخیر تلاش‌های خود برای میانجیگری بین ایران و آمریکا را افزایش داده است. ژان ایو لودریان، وزیر امورخارجه فرانسه در مصاحبه‌ای که سه‌شنبه هفته گذشته با روزنامه فیگارو داشت در پاسخ به این سوال که آیا طرح امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با ایران مرده است، گفت: در بیاریتز و بعدا در نیویورک، رئیس‌جمهور فرانسه ابتکاراتی برای تنش‌زدایی و تعیین ملاک‌های توافق میان دونالد ترامپ و حسن روحانی انجام داد. او در ادامه درباره طرح فرانسه گفت: هدف از آن، متقاعد کردن ایران به پایبندی دوباره به تعهدات خود در توافق هسته‌ای وین، آغاز مذاکراتی برای رایزنی درباره بحران‌های منطقه و بحث درباره آینده توافق بعد از سال ۲۰۲۵ است. لودریان درباره بخش دیگری از مفاد طرح فرانسه گفت: همزمان، تحریم‌های آمریکا هم به تدریج رفع می‌شوند و ایران می‌تواند درآمدهای نفتی خودش را داشته باشد. این ملاک‌ها هنوز هم پابرجا هستند؛ اگرچه فضای سیاسی تنگ‌تر شده چون ایران تهدید کرده که قصد دارد از اوایل نوامبر از سایر تعهدات برجامی خودش عقب‌نشینی کند.

کاهش تعهدات برجامی

روزنامه مردم سالاری در مطلبی در تیتر یک خود آغاز گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران؛ احتمالا ۱۵ آبان به نقل از یک منبع آگاه در گفت‌وگو با تابناک آورد:  مهلت دو ماهه تعیین شده از سوی جمهوری اسلامی در گام سوم، پانزدهم آبان ماه تمام خواهد شد و موعد اجرای گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای از سوی جمهوری اسلامی در همین روز فراخواهد رسید.
این موضوع همچون گام‌های قبلی که برای کاهش تعهدات صورت گرفت، بعد از بررسی و تصمیم گیری در شورای عالی امنیت ملی انجام خواهد شد. این منبع آگاه در خصوص قطعی بودن برداشتن گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای در پانزدهم آبان ماه خاطرنشان کرد: همانطور که از ابتدای کاهش تعهدات هسته‌ای هم اعلام کردیم، این موضوع کاملا به رفتار اروپایی‌ها بستگی دارد. اگر شاهد اقدمات عملی برای عمل به تعهدات باشیم، تصمیم دیگری خواهیم گرفت؛ اما اگر روال سابق ادامه پیدا کند، مطابق با فرمایش‌های رهبر انقلاب، تأکیدات رئیس جمهور و بر اساس تصمیم شورای عالی امنیت ملی کاهش تعهدات برجامی ادامه دار خواهد بود.

حشمت الله فلاحت پیشه نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در گفت‌وگو با خبرنگار همدلی، شروع احتمالی گام چهارم در کاهش تعهدات هسته ای ایران را به معنای خروج از برجام ندانست و عکس العمل احتمالی طرف های اروپایی را در برابر آن را در حد بازی های روانی ارزیابی کرد. این نماینده مجلس درپاسخ به چگونگی اجرای روند گام چهارم هسته ای گفت: در این مورد شورای امنیت ملی با ماموریتی که به سازمان انرژی اتمی می دهد، از این شورا خواهد خواست تا پیشنهادهای خود را با در نظر گرفتن قابلیت های فنی در جهت کاهش تعهدات هسته ای در قالب گام چهارم ارائه دهد. سپس بر اساس پیشنهاد و نظر سازمان انرژی اتمی، شورای امنیت ملی تصمیم نهایی خود را در این باره اعلام خواهد کرد. هدف از گام سوم، نشان دادن قابلیت های کشور در جهت تامین نیازهای خود در زمینه صنعت هسته ای بود که مانند دو گام پیشین، منطبق با ملاحظات دیپلماتیک انجام گرفت.

به گزارش افکار نیوز، حسین آبنیکی رییس پیشین مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی با اشاره به در پیش بودن گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران در برجام اظهار کرد: گام‌هایی [تعهداتی] را که در برجام برداشته‌ایم، محدودیت‌های جدی‌ای را به صنعت هسته‌ای کشور اعمال کرده است. گام نهایی دیگر، می‌تواند تولید ماشین‌های سانتریفیوژ و انبارهای آن باشد؛ دراین راستا تولید ماشین‌های مقطع قدیمی و جدید و نیز نصب آن‌ها در سایت نطنز، گام مهم دیگری است که می‌توانیم آن را پیگیری کنیم. اینها گام‌های کلیدی، کاربردی، اساسی و مورد نیاز صنعت هسته‌ای است.

نگرانی آمریکا از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران

روزنامه ابتکار نوشت: در حالی که یک سال دیگر طبق توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵، تحریم‌های تسلیحاتی ایران پایان یافته و از آن پس ایران قادر به خرید و فروش تسلیحات نظامی پیشرفته خواهد بود، مقامات ایالات متحده آمریکا با برجسته کردن این موضوع خواستار تجدید نظر درمورد پایان یافتن تحریم‌های تسلیحاتی ایران شدند.
تحلیلگران درمورد این مانور جدید آمریکایی‌ها علیه مفاد برجام تحلیلگران چند زاویه را مورد بررسی قرار می‌دهند. نخست اینکه با توجه به خروج یکجانبه ایالات متحده از توافق هسته‌ای و بازگشت تحریم‌های ثانویه علیه ایران، چگونه آمریکا قادر است با استناد به توافقی که رئیس‌جمهوری این کشور آن را بدترین توافق تاریخ نامیده و از آن خارج شده به سازمان ملل متحد و شورای امنیت هشدار داده و آن را زمینه‌ای جهت افزایش فشارهای بین‌المللی علیه ایران قرار دهند؟
دوم اینکه بند ۵ ضمیمه B برجام لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران را مشروط به این موضوع کرده که شورای امنیت از قبل به صورت مورد به مورد تصمیم به تایید آنها گرفته باشد. یعنی تمامی ۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل مسئله واردات یا صادرات تسلیحات نظامی ایران را تایید کنند. این امر با توجه به حق وتوی آمریکا عملاً با مانع تراشی گسترده روبه‌رو خواهد شد.
سومین موضوع که از سوی تحلیلگران مورد تاکید قرار گرفته این است که ایالات متحده مدعی است لغو تحریم‌های ایران به مسابقه جدید تسلیحاتی در منطقه منجر خواهد شد. با نگاهی به آمار و ارقام صادرات سلاح به کشورهای خاورمیانه از سوی آمریکا و اروپا مشخص می‌شود که با توجه به شرایط بحرانی منطقه، فروش این میزان سلاح به کشورهایی نظیر عربستان و امارات، عملاً خاورمیانه را تبدیل به انبار باروت کرده و از همه مهم‌تر موازنه قوا را نیز دستخوش تغییر ساخته است.

روزنامه مردم سالاری در مطلبی آورده است: مقامات‌ آمریکا در حالی از انقضای بندی از برجام ابراز نگرانی می‌کنند که خود بیش از یک سال قبل از آن خارج شده اند این اقدام‌آمریکا در عرصه نرم افزاری نظام حقوق بین‌الملل و در عرصه سخت افزاری نظام عدم اشاعه را در معرض تخریب قرار داده است طرفه‌ آنکه آمریکا با خروج از توافق تسلیحاتی پیمان منع موشک‌های هسته ای میانبرد با روسیه جهان را در لبه پرتگاه قرار داده است. مجموع اقدامات و رفتارهای آمریکا در سال‌های اخیر باعث شده امروز مهمترین خطری که صلح و امنیت بین‌المللی را تهدید می‌کند آمریکاست و نگرانی مقامات این کشور از آینده توافقی که از آن خارج شده اند، محلی از اعراب ندارد.

رسانه های اصولگرا

طرح پیشنهادی ژاپن و فرانسه به ایران

روزنامه رسالت با تیتر فریب جدید علیه ایران به نقل از مهدی محمدی کارشناس مسایل راهبردی آورد: طراحی یک خط اعتباری مشترک بین فرانسه و ژاپن برای منصرف کردن ایران از برداشتن گامی تعیین‌کننده در ۱۵ آبان است. اشکالاتی که به این پروژه وجود دارد همان اشکالاتی است که به طرح فرانسوی‌ها وجود داشت. نخست، چیزی که ایران می‌خواهد تنها بازگشت کامل طرف‌های برجام به توافق و رفع کامل تحریم‌ها است نه یک خط اعتباری که قرار است از طریق INSTEX  هزینه شود. ایران در نهایت می‌تواند غذا و داروی موردنیاز را از روش‌های دیگر تأمین کند.

وی ادامه داد: مهم‌ترین درخواست‌های طرف مقابل از ایران؛ توقف کمپین اقدامات نامتقارن به‌ویژه متوقف شدن جنگ یمن و پذیرش مذاکرات جامع و مذاکرات فراهسته‌ای از جانب ایران است. این امتیازات بسیار بزرگی است که حتی با بازگشت کامل طرف مقابل به برجام نیز ایران نباید چنین امتیازهایی به‌طرف مقابل ارائه دهد؛ چراکه اساساً این امتیازها فاقد منطق استراتژیک هستند.

 مشرق نیوز: حسین امیرعبداللهیان دستیار ارشد رئیس مجلس در امور بین‌الملل در صفحه شخصی خود در توئیتر خاطرنشان کرد: در اجرای برجام، هیچ امیدی به اروپا نیست. واقعیت این است که بین آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان بر سر تضعیف جمهوری اسلامی ایران توافق و تقسیم کار واقعی صورت گرفته است.

تحریم های پسابرجامی

روزنامه کیهان نوشت: تا تابستان ۹۷، آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، به‌عنوان تنها مسئول ارزیابی پایبندی یا عدم پایبندی ایران به اجرای برجام، بیش از ۱۰ بار اعلام داشته است که کشورمان به همه تعهدات برجامی خود عمل کرده است، با این‌وجود عملکرد آمریکا چه در دوره اوباما و چه در دوره ترامپ بر این اساس بوده که نه‌تنها تحریم‌هایی قبلی را برگردانند بلکه تا آنجاکه می‌توانند اجازه ندهند فضای مبادلات و تعاملات ایران با کشورهای دیگر عادی شود و بدین منظور علاوه‌بر تحریم‌های سابق، تحریم‌های جدیدی در حوزه‌های دیگری افزوده شد.

سخنان برجامی ظریف

به گزارش مشرق نیوز، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان اخیراً با برخی فعالان حوزه فضای مجازی دیدار و از کارنامه خود و دستگاه دیپلماسی در حصول توافق هسته‌ای دفاع کرد. ظریف در بخشی از سخنانش به ماموریت خودش برای اخذ امضاء از رییس جمهوری آمریکا ذیل برجام اشاره کرد و گفت: به من دستور دادند اول باید اوباما امضا کند که تحریم‌ها برداشته شود و بعد از آن، تعهدات متقابل اجرایی شود. ماموریت من این بود که این امضا را بگیرم و من هم گرفتم! ظریف در جمع فعالان فضای مجازی اخذ تضمین‌های لازم در برجام بخصوص امضای باراک اوباما را به عنوان دستوری از سوی مقامات بالای کشور مطرح می‌کند...

برجام و اروپا

مشرق نیوز گزارش داد: حسین امیرعبداللهیان دستیار ارشد رئیس مجلس در امور بین‌الملل در صفحه شخصی خود در توئیتر خاطرنشان کرد: در اجرای برجام، هیچ امیدی به اروپا نیست. واقعیت این است که بین آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان بر سر تضعیف جمهوری اسلامی ایران توافق و تقسیم کار واقعی صورت گرفته است.