یادگاری‌نویسی، نگارش متنی از قبیل دلنوشته که در اثر بروز احساسات گوناگون ناشی از حضور در فضای خاص از جمله معماری‌های تاریخی در نویسنده آن بر بدنه اثر بروز می‌یابد. این پژوهش محتوا و مسائل متن‌ها را در برخی از آثار اصفهان در سده‌های اخیر بررسی می‌کند.
خوانش و فهم این متون مسئله بسیاری از بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان این بناهاست اما به دلایل مختلف از قبیل دشواری خط، سبک ادبی، فضل کاتب، فاصله زمانی و فرسایش متن توانایی قرائت آن را ندارند.
یادگارنویس‌ها نیز از طبقات متنوع جامعه هستند، پادشاهان، وزرا، صاحب منصبان حکومتی، عالمان و فقیهان، سپاهیان و لشکریان، اهل عرفان و ادب و فلسفه، اصناف و محترفه.
زبان متن‌ها غالباً فارسی و متعلق به دوره‌های مختلف است اما گاه به زبان عربی و حتی ابری نیز نوشته می‌شود مانند یادگاری‌های مقبره پیر بکران.
یادگاری‌نویسی در حیطه تعریف بیان‌شده از مقوله تظاهرات ویرانگرانه و معترضانه وندالیستی نیست.
گرچه مرزبندی صددرصد روشنی در این امر واقع وجود ندارد، جملات مستهجن مانند مبال‌نویسی و سلول‌نویسی زندانیان در این پژوهش نمی‌گنجد.
به طور کلی در باب یادگاری‌های برخی بناها مقالاتی به نگارش درآمده‌است که بیشتر ثبت صرف برخی از کتیبه‌ها و یادگاری‌هاست تا تحلیل و انگیزه‌یابی آن. اما در باب یادگاری‌های ابنیه اصفهان و ادبیات آن هیچ پژوهش تاکنون منتشر نشده‌است.
کتاب "خطی ز دلتنگی" با پژوهش دکتر حسین مسجدی و فیلم مستند "به جهت یادگاری" به کارگردانی آقای سعیدمحسن صفوی‌فر تقدیم علاقه‌مندان تاریخ و فرهنگ اصفهان می‌شود.
این مجموعه ابتدا در قالب گرد آوری و ثبت تصویری، شامل ۶۵۰ قطعه دیوارنوشت‌های ۱۷ بنای تاریخی شهر اصفهان شد و این مهم به همت ۵ عکاس هنرمند اصفهانی؛ غلامحسین عرب، حسین شجاعی‌منش، فریبرز علاقه‌بند، سعید محسن صفوی‌فر و علیرضا سوری از سال ۱۳۹۱ در مدت چهار سال انجام پذیرفت.
مساجد امام، شیخ لطف‌الله، جامع، سید، علی‌قلی‌آقا و آستان مقدس امامزادگان شریف درب امام و اسماعیل و ستی‌فاطمه تکیه‌های حاج محمدصادق میر و بابا رکن‌الدین، پل خواجو، کاخ‌های عالی قاپو، هشت بهشت و چهلستون، بقعه شیخ ابومسعود و مدرسه چهارباغ بناهایی هستند که این عکاسان تصاویر آن‌ها را جمع‌آوری کرده اند.
این مجموعه، بنابر ماهیت آثار -گوشه‌های پنهان بنا، گرد و غبار سالیان دور و حتی قرن‌ها- نمی‌تواند ادعای پوشش کامل داشته باشد، اما تا حد امکان بیشتر بناهای تاریخی واجد اثر را شامل می‌شود.
حدود نیمی از آثار ناخوانا و یا غیرقابل استناد بودند. از نیمی دیگر، بخشی تکراری و بقیه تشابه معنایی و مفهومی داشتند.
به جز این، از همه تصاویر استفاده شد که قدیمی‌ترین آن‌ها مربوط به قرن نهم ۸۶۸ هجری قمری واقع در "مسجد جامع اصفهان" و متاخرترین آن‌ها مربوط به سال ۱۳۳۳ خورشیدی دست نوشته هنرمند فقید "پرویز کلانتری" در دوپوش "کاخ چهلستون" است.
صفحه آرایی کتاب "خطی ز دلتنگی" توسط علی سجادیه و نیما پیراسته بروجنی انجام شده و بهار ۱۳۹۶ با شمارگان یکهزار نسخه توسط انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان به چاپ رسیده‌است.
نظر شما