"هپاتیت" یکی از چالش های بزرگ بهداشتی در دنیا

امروزه، یکی از چالش‌های بزرگ بهداشتی در سطح جهان که سالانه سلامت میلیون‌ها نفر را درگیر و منجر به ناتوانی و مرگ آنها می‌شود، بیماری هپاتیت است.

هپاتیت به معنی التهاب کبد می‌تواند بر اثر عوارض مصرف بسیاری از داروها، مواد نیروزا و عوامل دیگری چون بیماری‌های خود ایمنی، ژنتیکی و ویروس‌های مختلف پدید آید.

هپاتیت‌های ویروسی «بی» و «سی» یکی از پنج عامل عفونی مرگ و میر زودرس انسان‌ها در سطح جهان هستند که تا مراحل پیشرفته بدون علامت بوده و در نهایت در تعدادی از مبتلایان منجر به سیروز و نیاز به پیوند کبد می‌گردند.

طبق تخمین سازمان جهانی بهداشت، این ۲ بیماری سالانه جان یک میلیون و ۳۴۰ هزار نفر در دنیا را گرفته و عامل ۸۰ درصد سرطان کبد در افراد هستند. بر اساس برآورد سازمان جهانی بهداشت ۳۲۵ میلیون نفر در دنیا مبتلا به هپاتیت «بی» یا «سی» هستند که ۹۰ درصد مبتلایان به هپاتیت «بی» و ۸۰ درصد مبتلایان به هپاتیت «سی» از بیماری خود اطلاع ندارند که این می‌تواند از یک سو احتمال پیشرفت بیماری در بیماران را افزایش و از سوی دیگر سبب انتقال ناخودآگاه بیماری به سایر افراد شود.

از این رو، لزوم انجام واکسیناسیون، تست‌های تشخیصی در گروه‌های پرخطر و نیز آگاهی‌بخشی جامعه در خصوص پرهیز از رفتارهای تهدیدکننده همچون خالکوبی و حجامت‌های غیربهداشتی، انجام فعالیت‌های درمانی در مراکز دندانپزشکی غیر استاندارد، انجام فعالیت‌های آرایشی غیر بهداشتی در آرایشگاه‌ها و نیز روابط جنسی پر خطر ضروری می‌باشد.

تعداد مبتلایان به هپاتیت «بی» در ایران را می‌توان یک میلیون و چهارصد هزار نفر و تعداد مبتلایان به هپاتیت «سی» را حدود یکصد و هشتاد و شش هزار نفر برآورد کرد؛ که این میزان، شیوع هپاتیت «بی» را به جز در استان‌های گلستان و سیستان و بلوچستان را کمتر از ۲ درصد و شیوع هپاتیت «سی» را کمتر از نیم درصد تخمین می‌زند. این درحالی است که آمار کشورهای همسایه در این زمینه به ۴ تا ۵ درصد می‌رسد.

بیماری هپاتیت سی با درگیر کردن کبد می‌تواند منجر به تنبلی و سرطان کبد شود. این بیماری عمدتاً از طریق خون و اجسام نوک تیز آلوده منتقل می‌شود. اصلی‌ترین گروه مبتلا در ایران و جهان مصرف‌کنندگان مواد با سابقه تزریق ناسالم می‌باشند.

در ایران نزدیک به ۵۰ درصد این بیماران مبتلا به هپاتیت سی می‌باشند. عمده انتقال این بیماری در این افراد در طی ۲۰-۳۰ سال اخیر به واسطه تغییر نحوه مصرف به تزریق صورت گرفته و در صورتیکه مداخله درمانی در این افراد صورت نگیرد در آینده نزدیک موجی از بار بیماری‌های پیشرفته کبدی در انتظار این افراد و جامعه ماست.

خوشبختانه از حدود یک دهه پیش با مشخص شدن شیوع بالای هپاتیت سی و HIV در این افراد برنامه‌های جامعی برای کنترل این بیماری‌ها صورت گرفته است.

از جمله این برنامه‌ها انجام درمان جایگزین اعتیاد، تاسیس مراکز کاهش آسیب و اطلاع‌رسانی جامعه بخصوص گروه‌های در معرض خطر بوده است. می‌توان ادعا کرد انتقال بیماری‌های منتقله از خون طی یک دهه اخیر کاهش شدیدی پیدا کرده ولی با این وجود بیماری هپاتیت سی شیوع زیادی در این افراد دارد و حدود ۳۰ درصد بیماران تشخیص داده شده و کمتر از ۵ درصد ایشان درمان شده‌اند که نیاز به مداخله اساسی را مطرح می‌کند.

از آنجا که شیوع این بیماری در زندانیان بیش از سایر اقشار جامعه است، می‌توان گفت زندان با داشتن ۱۰ درصد بیماری در خود بهترین مکان برای غربالگری و درمان بیماران است. از این رو، امسال هفته ملی اطلاع‌رسانی هپاتیت، پیشگیری، تشخیص و درمان هپاتیت سی در زندانیان نام گرفته و بایستی به عنوان یک مسئولیت اجتماعی برای همگان در نظر گرفته شود.

قابل ذکر است که بیماری هپاتیت سی با داروهایی که از ۵ سال پیش معرفی شدند به سادگی قابل درمان است. این داروها توسط صنعت داروسازی کشور تولید می‌شوند و با قیمت مناسبی در بازار در دسترس می‌باشند.

وجود این داروها هدف حذف هپاتیت سی تا سال ۱۴۱۰ را میسر می‌کند. از این رو، براساس تفاهم‌نامه مصوب جلسه ۷۲ شورای اجتماعی کشور مورخ ۱۵ اردیبهشت ماه سال ۹۴ وزارت بهداشت، آن وزارتخانه نسبت به غربالگری و تامین دارو برای زندانیان متعهد گردیده که امیدواریم با انجام این تعهد توسط وزارت بهداشت و دولت به سرافرازی کشور در زمینه حذف هپاتیت سی نائل شویم و نیز برای همکاران جوان شبکه هپاتیت ایران و فعالان این عرصه در دانشگاه‌ها آرزوی موفقیت بیشتر داریم.