نخستین دوره طرح شهرهای خلاق فرهنگ و هنر ایران با همت معاونت فرهنگی و معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از تیرماه کلید خورده است و تاکنون بیش از هفتصد طرح و ایده از سی و یک استان کشور و سیصد و سی و نه شهرستان و دو منطقه آزاد به دبیرخانه ارسال شده است. در ادامه و در گفت‌وگو با دبیر علمی جشنواره و تنی چند از مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی نگاهی به گذرا به این رقابت خواهیم داشت.
فلسفه شهر خلاق پرورش ایده‌هاست
محمدحسین خوشنویس، گفت: فلسفه شهر خلاق بر این اصل بنا شده‌است که فضایی برای جذب و پرورش ایده‌ها و نوآوری‌های همگان باید باشد و بتواند از خلاقیت همه‌افراد چه افراد خاص مانند هنرمندان، دانشمندان، نویسندگان و چه سایر افراد بهره برد. در این شهر، «خلاقیت» هویت اصلی توسعه پایدار شهری به شمار می‌رود. می‌توان خلاقیت را تماشای پدیده‌ها از دریچه‌ای نو و غیر معمول دانست، طی کردن راهی تازه یا پیمودن یک راه طی شده قبلی به طرزی نوین. مانند تمام خصایص مثبت بشری این ویژگی نیز برای ظهور و رشد و نمو خود علاوه بر استعداد ذاتی نیازمند فضا و محیطی مناسب برای رشد است.
وی خلاقیت را ضامن توسعه فرهنگی دانست و ادامه داد: خلاقیت به‌ویژه به واسطه صنایع فرهنگی و هنری، می‌تواند ضمن کمک به توسعه فرهنگی در شکل‌گیری سبک زندگی منحصربه‌فرد ایرانی نقش‌آفرین باشد. اما خلاق بودن فقط به معنی پرداختن به امر جدید نیست. مرور و ارزیابی همه امکانات به شیوه انعطاف‌پذیر، وجهی از خلاقیت است. تاریخ و خلاقیت می‌توانند شرکای بزرگی باشند و اغلب دستاوردهای بزرگ ترکیبی از امر جدید و قدیمی هستند.
خوشنویس افزود: با توجه به تنوع گسترده فرهنگی در ایران و وجود بسترهای مناسب، توجه به اقتصاد فرهنگی می‌تواند به‌عنوان منابع جدید کارآفرینی به‌طور مستقیم برای فارغ‌التحصیلان رشته‌های فرهنگی و هنری و به‌طور جنبی برای بسیاری از رشته‌های تحصیلی دیگر باشد.
وی ادامه داد: اقتصاد فرهنگ به طور مؤثری در ایجاد نشاط و ایجاد و تحکیم هویت فرهنگی تأثیرگذار است و هنگامی که جامعه به سمت نشاط حرکت کند امید ایجاد شده و همان‌جا است که خلاقیت به ظهور می‌رسد.کنون که در برنامه‌های توسعه به این مهم توجه شده و به درون‌زایی اقتصاد کشور با نگاه به داخل و ظرفیت و توان داخلی اشاره رفته لازم است مدیران و برنامه‌ریزان به طور جدی، با نگاه استراتژیک و طبعاً آینده‌نگرانه برنامه‌های عملیاتی را با رویکرد آمایشی تدوین کنند. گام اول این مسیر شناسایی داشته‌ها و ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل انسانی و طبیعی در مناطق مختلف کشور است.
مشارکت‌های و اشتراک‌های فرهنگی، فضای بازیابی هنرهای کهن فراهم می‌کند
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان شمالی نیز درباره اجرای این طرح در استان مطبوع خود گفت: به‌رغم محرومیت استان خراسان شمالی آثار و محصولات فرهنگی و هنری در سبد مصرف مردم همیشه بالا بوده و این نشانگر آماده بودن و همراه بودن جامعه با توسعه فرهنگ و هنر است. ظرفیت‌های استان خراسان شمالی در حوزه موسیقی و تئاتر را کم نظیر است. موسیقی مقامی در استان خراسان شمالی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده، اما تغییر ذائقه مردم به سوی موسیقی پاپ، موجب انزوای موسیقی مقامی شده است.
حسین فرخنده اظهار داشت: با برنامه‌ریزی‌های انجام شده و آسیب شناسی‌های صورت گرفته این هنر کهن بازیابی خواهد شد. از جمله برگزاری برنامه شب‌های موسیقی ایران و ترکمنستان به میزبانی خراسان شمالی با استقبال گسترده مردم روبرو شد و نشان داد که مشارکت‌های فرهنگی و استفاده از اشتراک‌های فرهنگی، فضا را برای بازیابی هنرهای کهن فراهم می‌آورد.
وی افزود: استان خراسان شمالی با قرار گرفتن در مسیر زائران حضرت ثامن الحجج فرصتی کم‌نظیری برای گسترش و تقویت زیرساخت‌های گردشگری در استان است. سالانه تعداد زائرانی که از این استان می‌گذرند به ۲۰ میلیون نفر می‌رسد و این فرصت بسیار مناسبی برای این استان است تا با برنامه‌ریزی در این حوزه بتواند در پویایی فرهنگ وهنر و اقتصاد خراسان شمالی نقش مثمر ثمری را ایفا کند. شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر با تکیه بر ساختارمندی، اصلاح مداوم ابهام‌ها و نگاه فرادستی می‌تواند موثر باشد و همچنین تبادل تجربیات میان شهرهای خلاق فرهنگ وهنر در این شبکه به استان‌ها کمک می‌کند تا برنامه‌های‌شان را با خطای کمتر و تجربه بیشتری اجرایی کنند.
طرح‌های مستمر، شرط توجه به شهرهای خلاق است
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان گفت: بیست شهر با ارسال طرح آمادگی خود را برای پیوستن به شبکه شهرهای خلاق فرهنگ وهنر اعلام کردند.همین تعداد طرح از شهرهای زنجان به عنوان شهر خلاق شعر و هنرهای صناعی و سنتی، شهر ابهر به عنوان شهر خلاق موسیقی، شهر خرمدره به عنوان شهر موسیقی عاشیقی، شهر قیدار به عنوان شهر ادبیات داستانی و تعزیه، شهر سلطانیه به عنوان هنرهای تجسمی، شهر چورزق به عنوان شهر موسیقی و هنرهای صناعی و سنتی و شهر آببر به عنوان شهر غذا تکمیل و به دبیرخانه شبکه شهرهای خلاق ارسال شده است.
فاطمه کرباسی از شهرهایی که به عنوان شهر خلاق طرح‌هایی را ارسال کرده‌اند نام برد و ادامه داد: ماهنشان، ایجرود، هیدج، صائین قلعه، قیدار، زنجان، گرماب، نیک‌پی و ارمغان‌خانه هم طرح‌هایی ارسال شده است. کمک به برنامه‌ریزی برای توسعه پایدارشهری، جلب مشارکت مبتنی بر رویکرد فرهنگی و هنری در شهرها و مناطق فرهنگی استان و کشف، جذب و پرورش فعالیت‌ها و حمایت از پیشنهادهای نو، خلاقانه، اثربخش و پایدار بومی از الویت‌های ما برای اجرای این طرح در استان زنجان است. توجه به پروژه های کوچکی که در طول زمان مستمر مانده اند در این طرح جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص خواهد داد.
تنوع قومی، زبانی و فرهنگی، ویژگی‌های مهم خوزستان
مدیر کل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان نیز درباره این اتفاق فرهنگی تازه اظهار داشت: در استان خوزستان نوزده شهر و روستا و مجموعاً سی و هشت طرح شرکت کرده است. در این میان تئاتر و تئاتر خیابانی، موسیقی محلی و شعر بیشترین موضوعات را به خود اختصاص داده است. همچنین تعزیه، یکی از باقدمت‌ترین آیین‌های استان، در میان این طرح‌ها حضور دارد. مردم هر شهر در همه زمینه‌ها خلاقیت ندارند، در بعضی از شهرها شعر جریان تاریخی و بنیادی دارد اما ممکن است نمایش یا صنایع سنتی رایج نباشد. مثلاً در شهرستان شوش دانیال در استان خوزستان، تعزیه صد و یست سال قدمت دارد و در ماه محرم داستان عاشورا از زمان ورود حر به میدان تا شهادت امام حسین (ع) به نمایش درمی‌آید.
محمد جوروند، ادامه داد: تعزیه که یکی از آیین‌های سنتی و فرهنگی است سال‌ها اجرا می‌شد و با اجرای طرح شهرهای خلاق فرهنگ و هنر، باعث شد تا بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. یکی از ویژگی‌های مهم استان خوزستان تنوع قومی و زبانی و فرهنگی است. لرهای بختیاری و لرهایی که ریشه در لرستان دارند، عرب‌ها، دزفولی‌ها، شوشتری‌ها و بهبهانی‌ها با فرهنگ‌های متفاوت از اقوام این استان هستند که باعث شده تا در طول سال‌ها رسوم و آیین‌های گوناگون و متنوعی در کنار هم شکل بگیرد.
حضور پررنگ شهر ملی سفال میان شهرهای خلاق
در همین زمنیه معاون هنری و سینمایی اداره کل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان نیز خبر داد: در استان اصفهان بیست و چهار شهر و شهرستان به جز یک شهر و مجموعاً پنجاه و هشت طرح در میان شهرهای خلاق فرهنگ و هنر حضور دارد و دومین استانی است که در کشور بیشترین مشارکت را داشته است. بخش زیادی از طرح‌های استان اصفهان درمورد صنایع دستی بوده است.
محمد علی جعفری برخی از شهرستان‌ها مرکز مهمی برای صنایع دستی محسوب می‌شوند، به عنوان مثال هنر قلم‌زنی در شهرستان نجف‌آباد نیز رواج دارد و استادان برجسته‌ای در این زمینه فعالیت می‌کنند. فریدون‌شهر نیز در حوزه بافت‌های سنتی فعال است. شهرضا مدتی است که شهر ملی سفال نامیده شده است. به گفته وی پیش از این نگران بودیم که جوانان به این صنعت سنتی وارد نشوند اما خوشبختانه جوانان تحصیل‌کرده و علاقه‌مند از رشته‌های گوناگون مانند گرافیک از ساخت ظروف سفالی استقبال خوبی کرده‌اند و در حال یادگیری و فعالیت در این زمینه هستند.
معاون هنری و سینمایی اداره کل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان ادامه داد: برای توجه هرچه بیشتر به این هنر، در سال‌های گذشته در شهرضا تشکل مردم نهاد نیز با در همین حوزه تشکیل دادیم.
نخستین دوره طرح شهرهای خلاق فرهنگ و هنر ایران با همت معاونت فرهنگی و معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز و تاکنون بیش از هفتصد طرح و ایده در آن ثبت شده است.
نظر شما