«اگر باران دریا بود » کتابی در ستایش مادرانگی

این پیش درآمدی بر رمان " اگر باران دریا بود" شاهین شجری کهن است . نویسنده ای که پیشتر او را به عنوان روزنامه نگار فرهنگی و منتقد سینمایی می شناختیم .

نویسنده در آیین رونمایی کتاب در موسسه سینمایی پروین در رشت برای مخاطبان از جهان این داستان سخن گفت و این که قصه شبه زندگی نامه است، که گرچه شخصیت ها و موقعیت های قصه و خود راوی طابق نعل به نعل زندگی او نیست و حتی خود راوی مختصاتش با نویسنده تفاوت دارد ولی در سطح پنهان تری خاطره ها و زیست نسبتا طولانی وی در شمال و گیلان به خورد قصه رفته و مرور دوباره زندگی است که بر او گذشته .

شجری کهن خاطرنشان کرد: کتاب به بهانه چیزی است که بسیار برای من مهمند یعنی مادرها و در  مجموع تلاشی برای ادای دین به شمال به مفهوم زن و مادر ، خاصه مادر گیلانی است  و در این قصه مفهوم مادر بودن به نوعی ستایش می شود .

وی افزود: کتاب سفری ذهنی است . نویسنده با راوی جوری در هم آمیخته شده که خودم را در راوی باز می یابم ، در حالی که راوی عین به عین خود نویسنده نیست .

شجری کهن تصریح کرد : در نوشتن یک نوع مراقبه اتفاق می افتد و نویسندگی روشی است برای کشف، بیان و تسکین خودمان. کشف و شهودی لذتبخش در بهترین حالتش .

*رمانی متکی بر اقلیم گیلان

سعید جوزانی نویسنده جوان اهل انزلی در این آیین بعنوان منتقد گفت : این کتاب روایت انسانهای معمولی است آدمهایی که هر روز می بینیم و شاید به راحتی از کنارشان عبور کنیم اما هرکدام انگار یک داستانی در پس پشت زیست شان دارند .

وی بیان کرد: رمان " اگر باران دریا بود" متکی بر اقلیم جغرافیایی گیلان خاصه زادگاه نویسنده یعنی شهر انزلی است. مکان جغرافیایی رمان همین اقلیم با المان هایی( عناصر تشکیل دهنده)  مثل باران، زنگ زدگی، دریا و رطوبت است. این رطوبت و زنگ زدگی انگار به شخصیت های این کار تسری پیدا می کند.  امتداد این؛  ناکامی ها و نگاه راوی داستان به گذشته را باور پذیر و توجیه پذیر می کند.

وی در مورد یکی دیگر از ویژگی های اثر افزود: راوی کسی است که در زندگی خصوصی دچار بحران است و برای درمان این بحران رجوع می کند به گذشته خود و درمان این بحران را در یاداوری و بازتولید خاطرات خود می داند و مدام رجوع می کند به گذشته تا سرپوشی بر ناکامی هایش باشد.

این منتقد یکی از ویژگی های رمان " اگر باران دریا بود" را  حضور قاطع سینما خواند و تصریح کرد:  از آنجایی که نویسنده کتاب آدم منتقدی است و با سینمای ایران و جهان و سینمای بدنه آشناست صحنه انگار میزانسن دارد حتی دکوپاژ دارد و انگار یک کارگردان این کتاب را نوشته است .

این منتقد ادبی در خاتمه به نقش بارز خانه در این رمان اشاره و از کیهان خانجانی نویسنده و مدرس داستان نویسی برای سخن گفتن در این باره دعوت کرد.

کیهان خانجانی در مورد مفهوم خانه در داستان ها و رمانهای ایرانی گفت: سیر سریع آپارتمان سازی سالیان پایانی شصت تاکنون ، تاثیری منفی و ناگهانی گذاشت بر فاصله گرفتن از خیابان و مکان عمومی بر پلشت شدن ظاهر شهر، بر شیوع دلالی و تعداد بنگاه های معاملات، بر کیفیت ساخت و ساز، و غیره.

وی افزود:مهمترین تاثیر این مساله  برای امثال من که داستان نویس بوده ایم ، حذف مفهوم کانتکست بوده است در داستان هایمان . چرا که فضای هر داستان منوط به چهار عنصر است؛ توصیف، چیدمان،اتمسفر، و کانتکست یا زمینه یا بافت.

خانجانی خاطرنشان کرد: در داستان نویسی دوران پس از جنگ ،غالبا فضاسازی تقلیل پیدا کرده است به وصف کردن   پیرامون (آپارتمان و خیابان و کافه) ، چیدمان اشیای مکان های گفته آمده، و حداکثر ، ساختن اتمسفر و جوّی که این مکان و شخصیت در آن قرار دارند.

به اعتقاد وی کانتکست این مکان ها و شخصیت ها در داستان ، یعنی که نویسنده به دورتر از نوک دماغ خود و آدم های داستان بنگرد، یعنی که استراتژی و دورنمای فضای داستانی ، یعنی که حتی اگر داستان در محیط آپارتمان و کافه و هر مکانی روی می دهد، آن مکان در بافت مکانی بزرگتر ، و آن بافت، در بافتاری وسیع تر ، و آن بافتار در... و همین طور کانتکست وسیع و وسیع تر می شود، و می شود آپارتمان محله ای در رشت، گیلان ، ایران، خاورمیانه، آسیا، جهان.و مساله شخصی ، در فضای کوچک ، بدل می شود به مساله ای جمعی در فضایی عمومی . و این یعنی تعمیم پذیری داستان.

*شجری کهن سال 1360در بندرانزلی به دنیا آمد.وی دارای مدرک لیسانس ادبیات فارسی از دانشگاه تهران و کارشناس ارشد ادبیات نمایشی دانشکده تربیت مدرس است. از سال 1386 وارد فضای مطبوعاتی کشور شد و از سال 88 بعنوان نویسنده و منتقد به عضویت تحریریه ماهنامه فیلم در آمد و اکنون به عنوان مشاور ارشد سردبیر و دبیر تحریریه مجله فیلم مشغول به فعالیت است.  وی علاوه بر نقد فیلم در حوزه شعر و رمان هم فعالیت دارد. علاوه بر این رمان کتاب شعری با عنوان " چشمانت جنگل کاج است " از شجری کهن منتشر شده است.