پیشرفت‌های علمی که در چند دهه اخیر شتاب گرفته‌اند پایه‌های رفاه و توسعه جوامع امروزی هستند. علم به بشر اجازه داد تا با درک پدیده‌هایی که پیش‌تر غیرقابل توضیح بودند جهان پیرامون خود را شناخته و با استفاده از ابزارها و قوانین حاضر در طبیعت بستر لازم را برای رفع نیازهای خود فراهم کند. نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای که علم در پیشرفت جوامع و ارتقای کیفیت زندگی افراد ایفا می‌کند، نخستین بار در سال ۲۰۰۱ نهاد آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) را بر آن داشت تا دهمین روز از ماه نوامبر را به عنوان روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه پایدار انتخاب کند.
گرامیداشت این مناسبت از روز ۱۰ نوامبر سال ۲۰۰۲ آغاز شد و تاکنون دولت‌ها و سازمان‌های جهانی بسیاری از این حرکت پشتیبانی کرده‌اند. هدف از بزرگداشت سالانه روزی با عنوان روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه پایدار آگاهی‌افزایی در مورد اهمیت علم برای دنیای امروز، نقشی که در جامعه دارد و تاثیری است که بر زندگی روزمره ما می‌گذارد. از این مناسبت جهانی همچنین برای تبلیغ استفاده از نوآوری‌های علمی و فناورانه برای حل مسائل و مشکلات موجود استفاده می‌شود. علم و نوآوری ابزارهای لازم برای تدبیر راهکارهای مناسب و نظارت بر پیشرفت کار را در اختیار افراد و دولت‌ها قرار می‌دهند که در طولانی‌مدت به پایداری سیاره زمین و ذخایر و منابع موجود در آن منتهی می‌شود.
علم برای همه
شعاری که امسال برای گرامیداشت این روز برگزیده شده، «علم برای همه، کسی از قلم نیفتد» است. منظور از علم برای همه، در دسترس بودن علم و دانش برای جامعه است. با وجود پیشرفت‌هایی که در سال‌های اخیر به آن‌ها دست پیدا کرده‌ایم، هنوز وقتی پای دسترسی به علم، فناوری و نوآوری و بهره‌مندی از منافع آن‌ها در میان باشد، با شکاف و اختلاف بزرگی در میان مناطق و کشورهای مختلف روبه‌رو هستیم. برای رفع این اختلافات و از بین بردن شکاف‌های موجود، در دسترس بودن علم برای همه یک گام مهم در مسیر درست است.
«علم برای همه»، یکی از بحث‌های داغ جامعه علمی است. مخترعین، مهندسین، توسعه‌دهندگان فناوری از هر دو بخش دولتی و خصوصی به استقبال از مفاهیمی چون دسترسی همه اقشار جامعه به علم و مفاهیم نوآورانه روی آورده‌اند. از طرف دیگر قانونگذاران و شهروندان نیز به طور فزاینده از این مفاهیم به عنوان ابزاری برای ارتقای جامعیت فرآیندهای علمی و دسترسی آسان تر به تولیدات علمی، حمایت می‌کنند.
مفهوم «علم برای همه» می‌تواند عاملی سرنوشت‌ساز در دستیابی به اهداف توسعه پایدار به‌ویژه در قاره آفریقا که میزبان عقب‌نگه‌داشته‌ترین کشورهای جهان سومی است، کشورهای درحال توسعه محصور در خشکی و جزایر کوچک در حال توسعه باشد. یونسکو و دیگر نهادهای مرتبط بین‌المللی نقشی مهم و حیاتی در آگاهی‌افزایی و هدایت مذاکرات جهانی در مورد موضوع دسترسی همگانی به علم دارد و باید اطمینان حاصل کند که این رویکرد در پر کردن شکاف‌های موجود در حوزه علم، نوآوری و فناوری در مناطق و کشورهای جهان موثر واقع خواهد شد.
با گذر از دوره مدرن و پا گذاشتن به عصر پسامدرن، علم و دانش دیگر تنها به گروه خاصی از افراد که در دسته نخبگان جای می‌گیرند، تعلق ندارد و در انحصار هیچ گروهی نیست. یکی از رموز دستیابی به اهداف توسعه پایدار که بناست تا سال ۲۰۳۰ در جهان محقق شوند، آن است که علم و دستاوردهای آن برای همه افراد جامعه قابل فهم و در دسترس باشد.
نظر شما