تقریبا همه ایرانی ها در طول زندگی یکبار هم شده به مازندران سفر کرده اند. استانی با بیشترین پوشش گیاهی ، طولانی ترین ساحل دریای خزر و همچنین تنوع جاذبه گردشگری به اندازه وساعت زیبایی آن.
مازندران در کنار جاذبه های طبیعی ، دارای میراث فرهنگی غنی است که شکل و نوع ساخت ، قدمت و مکانی که ساخته شدند به تنهایی می تواند شما را مسرور کند. البته کمابیش کسانیکه به مازندران سفر کردند جاذبه های طبیعی ان را از نزدیک تجربه کردند و اندک گردشگری بار سفر خود برای تجربه جاذبه‌های تاریخی مازندران می بندند. به عبارت دیگر برای آنها که بارها به شمال سفر کرده‌اند شاید بسنده کردن به سرسبزی و تماشای دریا دیگر کمی کسل‌کننده شده باشد.
مقصدی که امروز در این مطلب برای شما در نظر گرفته ایم بر بام شهرستان رامسر و شهر کتالم قرار دارد. امروز به سراغ یکی از تاریخی ترین بناهای تاریخی استان خواهیم رفت که قدمتی بلند در دل تاریخ دارد. با وجود اینکه مقصد ما در یکی از زیباترین مناطق توریستی خاورمیانه قرار دارد و چشم اندازی از ساحل زیبا و تلاقی آن با جنگلهای انبوه را برایتان به نمایش می گذارد، اما قرار است کمی از ساحل فاصله بگیریم و به سمت کوه پیش برویم. کوهی که از هر نقطه شهر کتالم خود نمایی می کند.
امروز به دیدن "مارکوه" و قلعه اش می‌رویم تا پا بر قدیمی ترین قلعه شهرستان رامسر بگذاریم و اندکی تاریخ را قلقلک دهیم. آنچه در بلندترین نقطه این قلعه انتظار ما را می کشد نمایی 360 درجه از دریا، دشت‌های سرسبز، خانه‌های رنگارنگ ویلایی و روستایی، چای‌کاری‌ها، باغ‌ها و کوه‌هاست.
مارکوه در منابع تاریخی نام‌های دیگری هم دارد. نام‌هایی مانند سعادت کوه، مبارک کوه، قلاچکوه و سفالین کوه که برخی از ان در زبان بومیان رایج و برخی دیگر نیز فراموش شده است. قلعه را نیز در یک برهه تاریخی " اُزبلو " می‌نامیدند. اما این مکان زیبا را امروز همه به نام "قلعه مارکوه" می‌شناسند و علت این نام‌گذاری به طور قطعی مشخص نیست. برخی بر این باورند که به سبب وجود مارهای زیاد آنجا را مارکوه می‌نامند و اما این گمانه چندان درست به نظر نمی‌رسد زیرا در گویش گیلکی برای مار کلمات دیگری وجود دارد و مار به معنی " مادر" بکار می رود.
برخی نیز بر این باور هستند که در گذشته های دور مردم و امرای منطقه اموال زیادی برای ایمنی از دستبرد دزدان و غارتگران در گوشه و کنار قلعه در دل خاک پنهان شده و بعدها به مالکوه مشهور شد و بر اثر مرور زمان به تدریج مارکوه خوانده شد. نظر دیگر این است که مارکوه منسوب به مار است و مار مترادف با مارد و آمارد و مَرد است. ماردها به مردمی می‌گفتند که پیش از ورود آریایی‌ها در منطقه ای از تنکابن تا لنگرود امروزی و حوالی آن سکونت داشتند. بنا به نوشته حدودالعالم "مَرد" نام یکی از نواحی ده‌گانه جلگه ساحلی دیلم بوده است که به ظاهر در محدوده شهرستان رامسر واقع شده بود.
چرا قلعه مارکوه را برای سفر انتخاب کنیم؟
دلایلی زیادی می توان برای پیشنهاد قلعه مارکوه نوشت که هر یک به تنهایی سفر به این قلعه جذاب می کند.
ایستادن بر بام رامسر و تماشایی منظره ای خیره کننده از افق آبی و سبز بزرگ ترین دریاچه دنیا ، سکوت بی‌نظیر همراه با سبزی بی انتهای 360 درجه ای از مهم ترین دلایلی است که می توان برای قدم گذاشتن در مسیر مارکوه بیان کرد.
اما مهم ترین دلایل بازدید از یکی از قلعه های سنگی و تاریخی مازندران است که از پس گذر زمان و تاریخ هنوز پابرجا مانده و ستون های آن همچون درختان 40 میلیون ساله هیرکانه در درون خاک البرز ریشه دوانده است.ایستادن بر فراز برج و باروهای آن که به شما اطمینان می دهیم که تجربه ای خارق العاده را نصیبتان می کند.
تماشای چشم‌اندازی از دشت تنکابن و رامسر، ویلاها و روستاهای حاشیه نسارود، شالیزارها، چای‌کاری‌ها، باغ‌های مرکبات و دریای خزر از دیگر مواردی است که نصیبتان خواهد شد.
همچنین برخلاف دیگر جاذبه‌های طبیعی مازندران ، این قلعه مسیر کوتاه و دسترسی آسانی دارد و فرصت پیاده‌روی در مسیر پلکان سیمانی قلعه را خواهید داشت که از میان باغ‌ها و درختان سرسبز عبور می کنید.
علاوه بر این این قلعه به جاذبه‌های گردشگری رامسر و اطراف آن نزدیک است و می تواندبه تور گردشگری کاملی منجر شود.
چه زمانی را برای مسافرت انتخاب کنیم؟
برای بازدید از قلعه مارکوه رامسر شاید می توان گفت که در فصول مختلف جذابیت های متفاوتی دارد و بسته به اینکه شما کدام ویژگی آن را دوست داشته باشید باید یک زمان خاص را برای سفر انتخاب کرد.
در فصل بهار رنگ آمیزی کوه با گل های خودرو بویژه گل های شقایق شما را مشعوف می سازد و شگفت زده خواهید شد. هوای بسیار مطبوع که ممکن است طبق ویژگی های بهار در هر لحظه با باران، آفتاب، ابر، مه، رنگین کمان یا نسیم خوش بهاری روبرو شوید پس لازم است برای جلوگیری از غافلگیر شدن با خود لباس مناسب به همراه داشته باشید.
تابستان ها با وجود اینکه معمولا شهرهای شمالی و مازندران با رطوبت زیاد و به نوعی هوای شرجی همراه است اما با توجه به اینکه قلعه مارکوه در ارتفاع 260 متری از دریا قرار دارد، از هوای غیر قابل تحمل خبری نیست و کمی مطبوع تر و دمای کمتری دارد اما مراقب باشید قبل از عظیمت با خود آب آشامیدنی به همراه داشته باشید. لباس خنک، عینک آفتابی و کرم ضدآفتاب نیز از دیگر ملزومات است.
فصل پاییز در این فصل خصوصا در اواخر آن در اکثر روز ها شاهد بارندگی خواهید بود. پس قبل از هر چیز باید پیش بینی هواشناسی را در نظر داشت، اما می دانید که طبیعت رنگارنگ پاییز خصوصا در مازندران حس منحصر به فردی را به انسان القا می کند پس می تواند دیدن این منطقه در پاییز هم خالی از لطف نباشد.
فصل زمستان: اگرچه در تمام طول زمستان معمولا پوشیده از برف نیست اما ممکن است با آمدن سامانه سرما این اتفاق بیفتد، بنابراین باید حتما لباس گرم با خود به همراه داشته باشید، در هر حال دیدن این منطقه در زمستان نیز بسیار هیجان انگیز است.
راهی سفر به قلعه مارکوه شویم
برای کسانی که زیاد به شمال سفر می‌کنند رامسر مقصد آشنایی است. بارها احتمالا آنجا اقامت و یا از این شهر دیدن کرده باشید؛ اما تعداد کمی خبر دارند همان حوالی قلعه‌ای وجود دارد که از فرازش می‌توان همه منظره دریا و دشت تنکابن و کوه‌های رامسر را تماشا کرد.
قلعه مارکوه نیز که نامش را از همین منطقه می گیرد بر بلندای قله مارکوه قرار گرفته که قدمت آن همچون اسرارش در دل تاریخ پنهان شده است . برخی ساخت ان را به قرن 7 یا 8 هجری قمری نسبت ی دهند که بر سر این تاریخ نیز شک و شبهه هایی است .
از ظاهر بنای کنونی می‌توان گمانه زد که به پس از اسلام تعلق داشته باشد. این بنای سنگی که امروز تنها برج‌های نگهبانی‌اش باقی مانده 260 متر از آب‌های آزاد بالاتر است و یکی از آثار ملی ایران به شمار می‌رود. قلعه مارکوه در گذشته 600 مترمربع مساحت داشته و کاربرد آن نظامی بوده است.
برای دیدن قلعه مارکوه که به بام رامسر نیز شهرت یافته است، ابتدا باید وارد مسیر جاده رامسر-تنکابن شده و تا جنوب شرق شهر کتالم بروید. به دامنه مارکوه که رسیدید، جاده‌ای نیمه آسفالته شما را به بقایای دژ باستانی مارکوه راهنمایی می‌کند.
از اینجا باید یک پلکان سیمانی با 311 پله کوتاه را پشت سر بگذارید؛ مسیری هموار که از لابه‌لای پرچین باغ‌ها، بوته‌ها و درختان انجیلی، بلوط، شمشاد و ازگیل می گذرد.
پیمودن این مسیر اما بسیار آسان است و حدود 15 دقیقه طول می‌کشد. وقتی تازه کمی گرم شده‌اید و برایتان سوال می‌شود که تا قلعه چه قدر مانده است؛ ناگهان با یک برج بلند سنگی روبرو می‌شوید که با دور زدن آن از سمت جنوب شرقی پا به محوطه باقی مانده از قلعه می‌گذارید. آنچه امروز از این قلعه به جای مانده حصارهای بیرونی‌اش است. سه تا از برج‌های نگهبانی را هم خواهید دید؛ یکی از اتاق‌های قلعه نیز بازسازی شده که محل سکونت نگهبان این بنا است.
بازدید از مارکوه در گذشته بیش از آنکه یک سفر تاریخی باشد یک گردش تفریحی در طبیعت بود چرا که گذر زمان و یا شاید دستبرد انسانی از شکوه قلعه چیز زیادی نگذاشت و بیشتر کسانی که به دیدن قلعه مارکوه می‌رفتند تماشای مناظر از فراز کوه را قسمت دوست داشتنی سفر خود می‌دانند.
اما در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای بازسازی قلعه مارکوه صورت گرفت. این مرمت‌ها با دقت و ظرافت، بدون آسیب زدن به بنای اصلی قلعه انجام شد. مرمت و بازساری قلعه، موجب رونق بیشتر گردشگری در منطقه رامسر شد.
در مارکوه قرار است چه ببینیم؟
اکنون که قلعه مارکوه تا حدودی مرمت شده دیدنی های ان نیز به مراتب بیشتر از گذشته شده است.
ورود به قلعه مارکوه، منظره شمالی قلعه مارکوه، نمای شب از قلعه مارکوه ، دیواره های قطور و سنگی ، اتاق های سنگی و همچنین لذت قدم در یک قلعه نظامی تاریخی از دیدنی های قلعه است.
قلعه مارکوه با شماره 3484 در اسفندماه سال 1379 به عنوان یک اثر تاریخی، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. متاسفانه بخش زیادی از قلعه باقی نمانده و تقریبا بدون هیچ محافظت یا مرمتی به حال خود رها شده‌است.
علاوه بر موارد بالا شمال ورودی زیبای قلعه در قسمت شمال شرقی، اتاق بازسازی شده از سنگ لاشه و ملات سیمان؛ محل سکونت نگهبان فعلی بنا و پلکان بنا که مسیر دسترسی به برج های جنوب شرقی و جنوب غربی را در سفر خود تجربه می کنید.
در سال‌های اخیر پژوهش‌هایی انجام شده تا این ظرفیت زیبای گردشگری احیا شود و پس از مرمت و بازسازی به عنوان بام رامسر مورد بهره برداری قرار گیرد. امید است که این فعالیت با دقت به ظرافت‌های مرمت بناهای تاریخی و بدون آسیب زدن به قلعه موجب رونق بیشتر گردشگری منطقه باشد. موقعیت مارکوه به آن چشم‌انداز بی‌مانندی رو به دریای خزر، مزارع برنج، مرکبات و باغ‌های چای ،تپه ها و ارتفاعات سرسبز البرز و روستاهای اطراف و رودخانه نسارود بخشیده است که می‌توان ازاین ظرفیت بهتر بهره گرفت.
معماری قلعه مارکوه
شالوده بنای قلعه در واقع صخره‌ای یکپارچه و طبیعی از جنس آهک است. پلان کلی قلعه مستطیل شکل با ضلع‌های تقریبا مساوی و زاویه های نزدیک به قائمه و در جهت شمال‌غربی- جنوب‌شرقی ساخته شده است. در کاوش‌هایی که هنگام سامان‌دهی محوطه صورت گرفت، چند فضای داخلی شامل راهرو، دهلیز، برج و مردگرد (1) تشخیص داده شد. طول ضلع شرقی قلعه 70 متر و ارتفاعش 30 متر و طول ضلع غربی آن 9 متر است. ضلع شمالی با سنگی که در امتداد آن قرار دارد به دو قسمت تقسیم می شود : قسمت غربی آن 80 متر و قسمت شرقی آن که از سر سنگ جدا می شود 15 متر است.
مصالح سنگی به کار رفته در بنای قلعه مارکوه را از بستر صخره‌ای قلعه و اطراف آن برداشته اند. سنگ های به کار رفته در ساخت بنا در ابعاد 10 تا 40 سانتیمتر و به صورت لاشه سنگ بوده است. در چیدمان دیوارهای بیرونی تکه سنگ‌های بزرگ و صخره ای نیز استفاده شده است. ملات به کار رفته در دیواره اصلی، برج و بارو و فضاهای معماری در ابتدا گچ نیم‌کوب بوده که در دوره های بعدی برای پر کردن لابه‌لای سنگ‌ها غوره گل نیز به کار رفته است. همچنین در ساخت فضاهای معماری داخل قلعه علاوه بر لاشه سنگ، از آجرهایی در ابعاد 37×37 سانتیمتر بهره گرفته‌اند. این قلعه در سال‌های 80 تا 83 مورد مرمت قرار گرفت ولی پوشش گیاهی، رطوبت زیاد جنگل، ریشه‌های درختچه‌ها و سرمای محیطی زیاد ترک‌های عمیقی در قلعه ایجاد کرده است. قسمت‌های تخریب شده دیوار بیرونی قلعه را با استفاده از سنگ لاشه و ملات سیمان بازسازی کرده‌اند.
قلعه مارکوه در سفری که خواهید داشت حتما شمر را شگفت زده خواهد کرد و پیشنهاد می کنیم که اگر در فصل بهار و یا تابستان و حتی پاییز به این منطقه مسافرت می کنید در صورت داشتن چادر مسافرتی و کوهنوردی ، در مجاورت قلعه یک شب اطراق کنید.
نظر شما