اندیشه و عمل طالقانی نشان داد امکان فرار از تعارضات وجود دارد

«فاطمه گوارایی» امروز چهارشنبه در همایش  «طالقانی و زمانه ما» در کتابخانه ملی ایران گفت: مسئله حقوق زنان به مفهوم امروزی در دهه ۳۰ و ۴۰ یعنی دوران اصلی زندگی آیت الله طالقانی وجود نداشت و هنگام بررسی این مسئله باید به این نکته توجه کرد. همچنین باید به این نکته توجه داشت که بخش عمده مواضعی که از آیت الله طالقانی گفته می شود، مربوط به دوران قبل از حاکمیت دینی است و تجربه حکومت اسلامی مسائل قبل و بعد از انقلاب را دچار تغییر کرد.
وی طالقانی را یک نواندیش دینی توصیف کرد و گفت: ما می خواهیم از متد او برای بررسی مسئله حقوق زنان استفاده کنیم. این که باید انگاره‌های اسلامی با انگاره های مدرن و انگاره های مذهبی با انگاره های اجتماعی و سیاسی سازگاری و ارتباط دو سویه پیدا کنند.
پژوهشگر حوزه زنان افزود: طالقانی مفاهیم مدرن را بومی و درونی می‌کرد و حالت قهر و ستیز با آن ها نداشت. نقد توأمان سنت و مدرنیته را داشت. اما در عین حال به هر دو رویکرد نگاه انتقادی نیز داشت. ضمن این که به سنت پشت پا نمی‌زد. به جهان‌بینی توحیدی اعتقاد داشت. از انسان شناسی ای برخوردار بود که در آن انسان فارغ از جنسیت آزاد و آگاه بود.
گوارایی طرح بحث حقوق زنان در میان نواندیشان دینی را به دوران سید جمال مربوط دانست و تذکر داد: اما این مسئله دغدغه آن دوران نبود و حتی علما و افراد دوراندیش هم ورود جدی به مسئله زنان را نداشتند. در میان مباحث مربوط به زنان دو مسئله آن زمان، یک بی حجابی، به معنای برداشتن روبنده از صورت زنان، و دیگری مسئله برابری جنسیتی است. میراث سید جمال به اقبال لاهوری رسید و در ادامه این میراث به آیت الله طالقانی و دیگران رسید.
وی افزود: این که آفرینش انسان از نفس واحد است و انسان فارغ از جنسیت آزاد و آگاه است. در فرهنگ سنتی، جنس زن مذموم و درجه دوم و سوم محسوب می‌شد و دیدگاهی که این نگاه را رد می‌کرد انقلابی به حساب می آمد. آیت الله طالقانی علاوه بر منشا آفرینش انسان که واحد است به خود زن هم به عنوان یک عنصر مفید در جامعه نگاه می کند. او معتقد است زن هم فارغ از جنسیت مانند مرد یک انسان آگاه و آزاد است.

 این پژوهشگر حوزه زنان اظهارداشت: در انتخاب همسر، در حق زن در ازدواج و طلاق، آیت الله طالقانی تعدد زوجات را تحدید کرد و آنقدر محدودیت برای آن در نظر گرفت که عملا امکان آن را سلب می کند. اما حالا می‌بینیم که ۴۰ سال بعد از طالقانی، دوباره بحث تعدد زوجات در جامعه جلوه قانونی پیدا می‌کند.  
وی با اشاره به تحولات دوران زندگانی طالقانی افزود: در زمان طالقانی مسئله زنان یک پله جلوتر می آید. اما در همین زمان هم اگر فردی مجتهد باشد و موافق حضور زنان در احزاب سیاسی باشد یک انقلاب بزرگ بود. زنان خانواده طالقانی از آزادی در انتخاب راه زندگی، حجاب و انتخاب همسر برخوردار بودند. حتی دختر او اعظم خانم گفتند در دورانی بدون حجاب بود و پدرش او را تحت فشار برای حجاب نمی گذاشت و در نهایت او خودش با شناخت به حجاب می رسد و آزادانه آن را انتخاب می کند.
گوارایی یادآورشد: آیت الله طالقانی یه همراه سید رضا زنجانی به عنوان دو مجتهد ملی گرا، از حضور یک زن در در مرکزیت نهضت آزادی و حضور دو زن در کنگره جبهه حمایت کرد که از سوی برخی چهره های ملی برتابیده نشد.  
وی نوع برخورد طالقانی با گروه های افراطی که خواهان نابودی روسپیان بودند و مسئله غائله حجاب را در پس از انقلاب معیار نوع تفکر طالقانی در مورد زنان دانست و گفت: از مشروطه تا امروز تعارض مسائل دینی با حقوق زنان وجود دارد، مثل رفتن زنان به استادیوم ورزشی. تا زمانی که این تعارضات وجود دارد بازخوانی تفکر آیت الله طالقانی ضرورت دارد. اندیشه و اقدام طالقانی نشان داد امکان فرار از این تعارضات وجود دارد.
این پژوهشگر حوزه زنان با تاکید بر ضرورت بازخوانی اندیشه طالقانی گفت: ما نیاز داریم این پشتوانه ها را حفظ و بازخوانی کنیم. تا انقطاع فرهنگی پیش نیاید. این سنت های غنی فرهنگی باید حفظ بشود و متناسب با زمانه بازخوانی شود. این مسیر با صبوری تمام باید پیگیری شود.