گونه جدیدی از «شانه‌دار خوار» در دریای خزر مشاهده شد

«محمود بهمنی» روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا  با اشاره به اینکه براساس بررسی های میدانی و نمونه برداری های انجام شده توسط پژوهشگران پژوهشکده اکولوژی دریای خزر (ساری) در آبان ماه سال جاری، نوعی شانه دار جدید در آب های دریای خزر مشاهده شد، افزود: شانه‌دار Beroe ovata به دلیل قابلیت تغذیه اختصاصی از گونه Mnemiopsis leidyi  به عنوان شانه‌دار خوار معروف است.

وی اظهار داشت: دریای خزر در عمل با ساخت کانال ولگا - دن به سایر اقیانوس‌های جهان پیوسته است و این ارتباط به ورود اتفاقی گـونه‌های غیر بومی و مهاجم، به طور عمده از طریق آب توازن کشتی ها،  به دریای خزر منجر شده است.

به گفته  وی، Mnemiopsis leidyi یکی از این گونه های غیربومی مهاجم، شانه داری است که حدود ۲۰ سال قبل وارد حوضه آبی دریای خزر شد که شکارچی گوشت خوار فعال بوده و از زئوپلانکتون‌ها، تخم و لارو ماهی ها تغذیه می کند.

وی براین باور است: یکی از دلایل اصلی کاهش سریع ذخایر و میزان صید بسیاری از گونه های پلاژیک اقتصادی دریای خزر از تبعات ورود و گسترش سریع این جانور بوده است به عنوان مثال به دلیل حضور این گونه، صید کیلکا ماهیان کاهش پیدا کرد و از ۹۵ هزار تن در سال ۱۳۷۸ به حدود ۱۵ هزار تن در سال ۱۳۸۲ رسید.

رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور گفت: بنابراین اقدام سریع جهت کاهش اثرات این تهاجم به طور خاص و به طورکلی تبیین و اجرای راهکارهای عملی جهت مبارزه با تهاجم گونه های غیربومی به اکوسیستم دریای خزر ضرورت یافت که البته یکی از مناسب ترین طرح های اجرایی از طرف موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، کنترل بیولوژیک بود.

وی ادامه داد: به همین دلیل برای کنترل بیولوژیک، تیم های تحقیقاتی مختلفی از مراکز و پژوهشکده های شیلاتی حوضه جنوبی دریای خزر در ایران با کارشناسانی از کشور روسیه، اوکراین و ترکیه تشکیل شد که  اعضای این گروه کاری بر اساس تجربه های کارشناسی راهکار استفاده از یک گونه از شانه دار خوار Beroe ovata را به عنوان تغذیه گر اختصاصی از شانه دار مهاجم، پیشنهاد دادند.

بهمنی افزود: همچنین حدود ۱۵ سال قبل  نمونه هایی از شانه دار خوار از طریق کشور ترکیه به آزمایشگاه های پژوهشکده اکولوژی دریای خزر و  همچنین پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی (در بندرانزلی) منتقل شد که حاصل تحقیقات گسترده آنها سازگاری تدریجی شانه دار خوار Beroe ovata  و تطبیق آنها با شوری دریای خزر بود.

وی اظهارداشت: داده های حاصل از این آزمایش ها نشان داد که اگرچه شانه دار خوار منتقل شده به دریای خزر، بیش از ۶۰ روز زنده باقی مانده و قادر به تخم‌ریزی است، اما این شانه‌دار بعد از گذراندن مراحل لاروی به موجود بالغ تبدیل نمی شود. 

رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی ایران اضافه کرد: در حال حاضر با توجه به اثرات احتمالی وجود شانه‌دار خوار جدید در محیط طبیعی و اکوسیستم ، استمرار پایش اکولوژیک منطقه، بررسی چگونگی ورود و میزان پراکنش این گونه، ارزیابی اثرات و پیامدهای احتمالی (مثبت و یا منفی) حضور آن بر اکوسیستم از جمله مهمترین برنامه هایی است که  در دستور کار موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور  قرار گرفته و نتایج این مطالعات پس از تکمیل اطلاع رسانی خواهد شد.

به گزارش ایرنا، طی دهه های اخیر به دلیل تغییر سطح آب دریای خزر ، ورود آلاینده های زیست محیطی و ورود گونه های مهاجم مانند شانه دار دریای خزر ساختار اکوسیستم دریای خزر به شدت تغییر یافته است. به طوری که وجود شانه دار مهاجم روی برخی ذخایر دریای خزر از جمله کیلکا نقش بسزایی داشته است.