آیا افزایش قیمت بنزین اجتناب ناپذیر بود؟

شامگاه ۲۳ آبان ماه ۹۸ شورای سران قوا دستور افزایش قیمت بنزین را صادر و اجرایی کردند که برخی اعتراضات مردمی در فضای عمومی و مجازی را در پی داشت.

سوالات مهمی پیرامون افزایش قیمت بنزین در میان مردم دست به دست شد که مهم ترین آن که هنوز نیز بی پاسخ مانده است این بود که آیا واقعا افزایش قیمت بنزین اجتناب‌ناپذیر بود یا اینکه دولت می‌توانست توزیع قیمت با نرخ سابق را ادامه دهد.

در این زمینه گفت و گویی کردیم با استاد اقتصاد دانشگاه و یکی از فعالان اقتصادی استان مازندران تا بتوانیم پاسخی آکادمیک به این مسئله داده باشیم.

استاد اقتصاد دانشگاه مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزایش قیمت بنزین را اجتناب ناپذیر دانست و تاکید کرد: برخورد احساسی با اصلاح قیمت‌ سوخت با واقعیت اقتصادی و محاسباتی آن همخوانی ندارد.

دکتر علی جعفری اظهار داشت: در مقایسه روزمره خواهیم دید قیمت بنزین از یک لیتر آب نیز کمتر است که برای ساختار اقتصادی چه در دولت و چه در جامعه مضر است.

وی با اشاره به اینکه بنزین از کالاهای بدون ارزش افزوده است، گفت: دولت های توسعه یافته بر محصولات و کالاهایی یارانه پرداخت می کنند که دارای ارزش افزوده بالا بوده و نه تنها برای کل جامعه تولید سرمایه کند، بلکه به نوعی سرمایه گذاری برای خود دولت نیز محسوب شود.

این استاد دانشگاه افزایش قیمت بنزین را ناچیز عنوان کرد و گفت: افزایش ناچیز ۵۰۰ تومانی بهای بنزین، کشور را از برنامه توسعه‌ای خود عقب می‌راند.

به گفته جعفری سرازیر کردن این حجم از یارانه به یک کالای بدون ارزش افزوده آن هم برای مصرف و نه تولید ، تمام توان دولت و نظام را به هدر می دهد.

وی ادامه داد: چندین دهه است که حجم عظیمی از سرمایه ملی به یارانه بنزین سرازیر می شود که نه تنها انعطاف پذیری را از دولت گرفته ، بلکه ضربات شدیدی به روند توسعه ای کشور وارد کرده است .

این استاد اقتصاد حتی قیمت ۳ هزار تومانی را نیز غیر معقول دانست و افزود: با فرض فروش سه هزار تومانی بنزین نیز دولت باید روزانه بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان یارانه بنزین پرداخت کند.

جعفری اظهار داشت: دولت باید بسیار زودتر اقدام به افزایش قیمت می‌کرد و اکنون بهای بنزین باید به قیمت های جهانی آن می رسید.

افزایش نرخ در زمان بحران اشتباه است

این استاد اقتصاد دانشگاه به شرایط زمانی افزایش قیمت در ایران اشاره کرد و گفت: متاسفانه تمامی دولت ها از حدود ۷۰ سال پیش افزایش قیمت بنزین و سوخت را فقط موکول به زمان های بحرانی می کنند.

جعفری با بیان اینکه نرخ سوخت باید بر اساس معادلات جهانی شناور باشد، افزود: حاکمیت باید چه در زمان صلح و  چه در زمان جنگ ( اقتصادی و سیاسی و نظامی ) نرخ سوخت را افزایش می داد .

وی ایجاد شوک های قیمتی برای سوخت را غیر کارشناسانه دانست و افزود: اما باید همه باور کنیم دولت چاره ای نداشت.

این استاد دانشگاه دست زدن به اقدامات این چنینی در زمان ناچاری را از دیگر عیوب دولت‌ها در تاریخ ایران دانست و تاکید کرد: این مسئله متاسفانه به یک دولت ختم نمی شود و تجربه تاریخی ما نشان داده که دولت های ایران در زمان بحران در نخستین اقدام به نرخ سوخت دست می زنند.

به گفته جعفری اگر پیش از این دولتها به صورت تدریجی و مستمر اقدام به اصلاح قیمت سوخت و نزدیک کردن آن به واقعیت اقتصادی آن می کردند، واکنش احساسی مردم نیز در درازای زمان حل شده و شوک های این‌چنینی را شاهد نبودیم.

افزایش قیمت ها ناشی از شوک است

وی همچنین به افزایش برخی اقلام مصرفی در روزهای اخیر اشاره کرد و گفت: این افزایش بخشی مربوط به فصل سرما و بخشی نیز به شوک افزایش قیمت بنزین است.

استاد دانشگاه مازندران با بیان اینکه افزایش قیمت تولیدات گیاهی و میوه و سبزیجات مربوط به فصل زمستان و کاهش تولید است ، افزود: نباید تغییرات قیمت فصلی را به بنزین گره بزنیم.

جعفری به دیگر اقلام مصرفی نیز اشاره کرد و ادامه داد: نمی توان شوک افزایش قیمت بنزین را صفر دانست و اصلا ان را نادیده گرفت.

او گفت که بنزین نیز مانند دیگر اقلام مصرفی جامعه تابع طیف وسیعی از کالاها است که به صورت زنجیروار در سبد مصرفی قرار می گیرند و تغییر در یکی از انها تغییر در موارد دیگر را به دنبال خواهد داشت.

اما جعفری تاکید کرد: نمی‌توان گفت که افزایش قیمت بنزین ریشه افزایش قیمت دیگر کالاها است و یا افزایش فاحشی در بهای کالاهای مصرفی ایجاد می کند.

او اظهار داشت که قیمت ها معمولا تابع عرضه و تقاضا بوده و کمتر از یکدیگر تاثیر می پذیرند.