محمودآباد، فقر درآمد در خزانه گردشگری مازندران

این شهرستان نسبتا کوچک به لحاظ وسعت، تقریبا در مرکزی ترین نقطه جغرافیای مازندران قرار دارد و نزدیکترین شهر ساحلی به پایتخت کشور محسوب می شود. مسافران و گردشگرانی که از جاده هراز به عنوان نزدیک ترین راه دسترسی پایتخت وارد مازندران می شوند، اولین و نزدیکترین ساحل خزر را تنها با پیمودن کمتر از ۲۵ کیلومتر و رسیدن به محمودآباد می توانند به نظاره بنشینند.

محمودآباد همچنین به دلیل قرارگیری در کریدور تجاری و گردشگری شرق به غرب شمال کشور، می تواند پذیرای گردشگرانی باشند که از جاده کندوان و غرب مازندران وارد این استان می شوند. گذشته از ساحل پهن و طولانی، محمودآباد به خاطر تالاب سرخرود و میزبانی از پرندگان زمستان گذران از شمالی ترین نقطه کره زمین هم شهرت دارد. بارندگی های مداوم و فراوان هم نقطه قوت دیگری برای گردشگری محمودآباد محسوب می شود. بارندگی فراوان در این نقطه از مازندران به حدی است که حتی آبگرفتگی زمین ها و معابر برای ساکنان آن به موضوعی عادی تبدیل شده است.

مجاورت با جنگل های بکر چمستان و آمل و دسترسی آسان گردشگران و مسافران به این موهبت الهی و قرار گیری بر سرشاخه های رودخانه هراز به عنوان یکی از گردشگر پذیرترین رودخانه‌های کشور از دیگر ظرفیت های گردشگری محمودآباد است که برای کمتر منطقه ای در مازندران مهیاست.

همچنین بازارهای سنتی با عنوان بازار روز و ساختار شهری بدون ترافیک که در کمتر منطقه ای در مازندران مشابه دارد، محمودآباد را برای هر گردشگری که می خواهد از شلوغی زندگی شهری دور باشد مطلوب می کند. روستاهای آرام محمود آباد همراه با شالیزارهای سرسبز که در فصل زمستان به میعادگاه پرندگان مهاجر تبدیل می شود، از دیگر جاذبه گردشگری این شهرستان است.

مقصدی موقت برای تفریح و سرگرمی

با وجود همه این ظرفیت ها که تقریبا در هیچ یک از شهرستان های ساحلی مازندران به صورت یکجا و در یک بسته گردشگری قابل دستیابی نیست، محمودآباد همواره از درآمد گردشگری بی نصیب بوده است. شاید یک دلیل مهم این وضعیت آنگونه که اهالی منطقه می گویند، نگاه سنتی مردم و مسئولان منطقه به گردشگری است که سبب شده تا تفاوت میان مسافر و گردشگر به طور ویژه در این منطقه از مازندران به چشم نیاید.

برای بسیاری از مردم و مسئولان محمودآباد این موضوع پذیرفته شده است که گردشگر در حد یک بازدید کننده موقت وارد شهرستان شده و در بهترین وضعیت با صرف ناهار یا شام و لذت بردن از ساحل و تالاب و دیگر جاذبه ها، راهش را می کشد و می رود. این نگاه در مسئولان هم نهادینه شده است و از این طریق شخصیت گردشگری محمودآباد برای گردشگران هم شکل گرفته است تا از این شهرستان به عنوان گذرگاه موقتی استفاده کنند.

بر اساس آمارهای رسمی این شهرستان سالانه میزبان حدود ۶ میلیون گردشگر و بیش از پنج میلیون مازندرانی است، ولی تقریبا همه آنها یا برای تفریح و سرگرمی موقت وارد آن می شوند و یا این که دارای ویلا و مسکن دوم خودشان هستند و به نوعی حتی مزیت های گردشگران گذری را هم برای شهرستان ندارند.

اگر نگاهی به نقشه مازندران بیندازیم، محمودآباد را شهرستان نسبتا کوچک می بینیم که وسعتش شاید به یک دهم شهرستان همسایه و بی ساحل یعنی آمل نرسد، ولی یکی از کانون های جذب گردشگرانی شده است که در این منطقه دارای ویلا و یا حتی آپارتمان به عنوان خانه دوم هستند.یکی از مهم ترین دلیل این وضعیت به اعتقاد کارشناسان اقتصادی و گردشگری، نگاه سنتی حاکم بر شهرستان نسبت به گردشگری بوده است.

یک کارشناس اقتصادی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: محمود آباد ظرفیت های گردشگری فروانی را در یکجا و به صورت یک بسته کامل دارد و طبعا برای هر گردشگر و مسافری این وضعیت جذاب است.

مسلم عقیلی افزود: شما وقتی وارد چنین منطقه ای می شوید و این امکان برای شما مهیا نیست که چند شبانه روز را با خیال راحت و با امکانات اقامتی و پذیرایی کافی و به صرفه بگذرانید، به این فکر می افتید که چگونه در گوشه ای از این خزانه گردشگری مازندران جا بگیرید و برای همیشه از داشته های آن بهره مند شوید و چه چیزی بهتر از تهیه یک قطعه زمین و ساختن ویلا ؟

این کارشناس توضیح داد: در واقع ویلا سازی لگام گسیخته یکی دو دهه گذشته در مناطق مختلف مازندران ناشی از همین وضعیت بود یعنی گردشگرانی که در واقع امر می توانستند گردشگر باشند و پول خرج کنند مجبور بودند برای یکی دو شب ماندن در مازندران به سراغ اجاره خانه محلی ها بروند و بعدش هم یک عده آدم حرفه ای وارد این کسب و کار شدند و خانه های اجاره ای و ویلاهای اجاره ای را جلوی پای گردشگران قرار دادند آن هم بدون حداقل امکانات و با قیمت های گزاف و اینگونه بود که بخشی از گردشگران که دستشان به دهانشان می رسید به این فکر افتادند که خودشان را از وضعیت بی سامانی رهایی بدهند و به فکر خرید ویلا و ویلاسازی افتادند و در نهایت این وضعیتی که الان شاهدیم، برای مازندران رقم خورد.

وی افزود: وضعیت ویلاسازی در محمودآباد هم اگر بدرستی بررسی شود یعنی شما گستره جغرافیایی این شهرستان را در نظر بگیرید و مثلا با آمل مقایسه کنید متوجه می شوید که بسیار بیشتر است، چون نوع نگاه مردم و مسئولان شهرستان این وضعیت را تشدید کرد.

نکته جالب این که نگاه گذری و سرگرمی به محمودآباد توسط گردشگران، این روزها یکی از موضوعات انتقادی مردم و مسئولان این شهرستان هم است چون معتقدند که گردشگری برای آنها هیچگاه شکل اقتصادی نداشته و از فقر سرمایه گذاری در صنعت گردشگری گله دارند و این موضوع را با هر مسئولی که به منطقه سفر می کند اعم از استانی و کشور در میان می گذارند.

مثلا در تازه ترین جلسه شورای اداری شهرستان محمودآباد که اواخر هفته گذشته با حضور معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مازندران برگزار شد،در کنار بررسی معضل زباله که چند دهه است گریبانگیر شهرستان شده است، محرومیت سرمایه گذاری در بخش گردشگری هم توسط تعدادی از اعضای جلسه مطرح و مورد تایید مقام استانی هم قرار گرفت.

پایان دوره چشم داشتن به جیب دولت 

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مازندران در آن جلسه با انتقاد از وضعیت گردشگری شهرستان و نوع نگاه سنتی به آن، گفته بود: شهرستان محمودآباد اولین شهرستان ساحلی نزدیک به تهران است ولی تاکنون نتوانسته از این ظرفیت برای پیشرفت استفاده کند.

مهدی رازجویان چند روز بعد هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به تشریح مشکل گردشگری شهرستان محمودآباد پرداخت و گفت: با توجه به شرایط مالی محدود دولت، نمی توان منابع مالی فراوان برای استان مازندران و شهرستان ها متصور شد.

وی با اشاره به اینکه محمودآباد و دیگر شهرستان های ساحلی مازندران ظرفیت خوبی برای درآمدزایی و جذب سرمایه گذاری دارند، افزود: باید مسئولان شهری درک کنند که شرایط تغییر کرده و همه شهرستان ها برای حرکت در مسیر توسعه و خدمات لازم است درآمد پایدار ایجاد کنند. 

معاون استاندار مازندران مهم ترین بخش درآمد پایدار را گردشگری عنوان کرد و گفت: برنامه ریزی در شهرستان ها فقط بر مبنای روزمرگی بوده و هنوز به طور جدی برنامه هایی برای جذب سرمایه گذاری خصوصی در بخش گردشگری ارائه و عملیاتی نشده است.

رازجویان نگاه دولتی به اعتبارات را منسوخ شده دانست و  ادامه داد: متاسفانه محمودآباد با ظرفیت های بسیار گردشگری به دلیل فقدان طرح های کارآمد و تسهیل مسیر سرمایه گذاری نتوانسته برای اقتصاد و درآمد پایدار گام بردارد.

وی اظهار اشت: تاکنون در محمودآباد فقط یک مورد سرمایه گذاری خارج از استان انجام شده و تحول مثبت دیگری در این شهرستان صورت نگرفته، زیرا هنوز گردشگری به عنوان یک ظرفیت اقتصادی پایدار دیده نشده است.

معاون عمرانی استاندار ماندران با بیان اینکه باید مسئولان شهرستانی از روزمرگی و نگاه سنتی به گردشگری دست بشویند، افزود: با توجه به تعداد توریستی که وارد محمودآباد می‌شود سرمایه گذاری در این شهرستان مغفول مانده است. 

توقف گردشگری در ایستگاه ویلاسازی

رازجویان انحراف سرمایه گذاری گردشگری در شهرهای ساحلی همچون محمودآباد را شدید عنوان کرد و گفت: سرمایه گذاری گردشگری در مازندران بخصوص در چند دهه اخیر فقط در حد خانه دوم و ویلاسازی خلاصه شده است.

به گفته معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار مازندران، همه نگاه ها نباید برای سرمایه گذاری به شهرداری محدود شود، بلکه باید شهرداری بستری باشد برای جذب سرمایه گذاری تا اقتصادی خود محور در همه مناطق داشته باشیم.

آنچه مشخص است این است که یکی از دلایل اصلی این وضعیت فقدان تعریف و معرفی درست ظرفیت‌های گردشگری شهرستان محمودآباد برای سرمایه گذاری بخش خصوصی و چشم دوختن به منابع دولتی برای ساماندهی گردشگری شهرستان بوده است.

آمارهای دقیقی از میزان سرمایه گذاری گردشگری در شهرستان محمودآباد نیست ، اما حداقل در یک دهه اخیر جز رشد قلیان‌سرا و قهوه خانه ها و البته در کنار آن فست‌فودها ، سرمایه گذاری هدفمند در بخش گردشگری این شهرستان انجام نشده است.

البته در سال‌های اخیر سرمایه گذاری های سنگینی در زمینه ویلاسازی در محمودآباد شده است که در بدو ورود به این شهرستان با حضور افرادی تابلو به دست نشان داده می شود.

عدم موفقیت شهرهای ساحلی استان مازندران در ساماندهی گردشگری و ورود به اقتصاد توریسم امروز به جایی رسیده که حتی صدای مسئولان استانی را نیز درآورده است و منجر به سردرگمی بسیاری از مسئولان شهرستانی و استانی شده است .

 اینکه چرا محمودآباد با ظرفیت های متعدد و وسیع گردشگری هنوز نتوانسته درآمد پایدار و سرمایه گذاری در بخش گردشگری را حاصل کند، پرسشی است که قطعا پاسخش در این نوشته خلاصه نمی شود و این گزارش تنها در حد طرح مساله و خود پرسشی در همین راستا است.