در گزیده ای از گفت و گوی روزنامه رسالت با محمدرضا محبوب فر کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار، می خوانیم: طی روزهای گذشته شاخص آلودگی هوای تهران بیش از ۱۶۶ بود و حالا پایتخت ایران به عنوان دومین شهر آلوده جهان روزهای نفس گیری را سپری می کند و طبق روال معمول، شورا و شهردار هم در انتظار باد و باران اند؛ البته باران بارید اما پدیده خطرناک آلودگی هوا دست از سر کلانشهر تهران برنداشت و در این مدت، تنها راهکار همیشگی مدیران شهری و دست‌اندرکاران محیط‌زیست در مواجهه با آلودگی هوا تشکیل کمیته و کارگروه ملی بوده که حاصل آن به رسم همیشه، تعطیلی مدارس و محدودیت تردد کامیون‌هاست.
صادق ضیائیان، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور با ابراز تداوم پایداری هوا تا روز یکشنبه گفته است: « پیش‌بینی می‌کنیم با ورود سامانه بارشی جدید از اواخر وقت روز دوشنبه، یازدهم آذرماه، ضمن بارش باران، آلودگی هوا نیز برطرف شود.» ضیائیان، شاخص آلودگی هوا را تابع میزان تردد خودروهای سبک و سنگین در سطح شهر عنوان و اعلام کرد: «متاسفانه با وجود اطلاعیه‌های صادرشده سازمان هواشناسی از میزان تردد خودروها در روزهای گذشته چندان کاسته نشد و اگر این ترددها در دو روز آینده نیز ادامه یابد، وضعیت آلودگی بار دیگر برای همه گروه‌ها ناسالم می‌شود. »
پیش تر نیز مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران در گفت و گو با تسنیم با اشاره به اینکه بیشترین عامل آلودگی هوای شهر تهران منابع متحرک هستند که بین ۷۰ تا ۸۰ درصد آلاینده‌ها را به هوا منتشر می‌کنند گفته بود: «در این شرایط تردد خودروهای تک سرنشین می‌تواند به تشدید بار آلودگی بینجامد و حضور مردم بخصوص سالمندان، کودکان، زنان باردار و افراد دارای بیماری‌های قلبی و تنفسی در فضای آزاد باید محدود شود تا مواجهه طولانی مدت با آلاینده ذرات معلق بویژه ذرات کوچکتر از دو و نیم میکرون به حداقل برسد. » وی راهکار اصلی مدیریت آلودگی هوا را حرکت در مسیر برنامه‌های مدون این حوزه و منطبق بر قانون هوای پاک برشمرده و گفته بود: «در چارچوب این برنامه‌ها، از رده خارج کردن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده، ارتقای تکنولوژی صنایع، بهبود کیفیت سوخت، زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی، مدهای حمل و نقل جایگزین، معاینه فنی و سایر محورهای دخیل در کنترل آلودگی هوا باید دنبال شود.»
اما تداوم وضعیت هشدار هوای تهران هر ساله در ماه هایی از پائیز و زمستان این سؤال را ایجاد می کند که راهکارهای پیشنهادی از سوی مسئولین شهری چه قدر اجرا می شود و آیا اساسا راهکارهای درستی هستند؟
سهمیه بندی و گران شدن بنزین بی نتیجه در کاهش مصرف بنزین و آلودگی هوا
محمدرضا محبوب فر در قامت کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار، سهمیه بندی بنزین و گران شدن آن را در بحث ترافیک و کاهش آلودگی هوا بی تأثیر می داند و ادعای روزهای اخیر مسئولین از جمله رئیس شورای شهر تهران را که گفته بود میزان استفاده شهروندان از اتوبوس و مترو پس از افزایش بهای بنزین ۱۵ تا ۲۰ در صد افزایش داشته است و یا رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران را که گفته بود پس از اصلاح قیمت ها مصرف بنزین که قبلا میانگین مصرفش در کشور ۹۰ میلیون لیتر در روز بوده است، ۳۰ درصد کاهش داشته است را تکذیب می کند و می گوید برداشت های میدانی خلاف این حرف ها را ثابت می کند. وی در این خصوص به آمار ارائه شده اشاره می کند و بیان می دارد: « قبل از اینکه بنزین سهمیه بندی و گران شود مصرف ماهیانه بنزین در کشور چیزی حدود ۹۵ میلیون لیتر بود. وقتی که بنزین سهمیه بندی و گران شد حتی آمدند آماری دادند که مصرف بنزین در کشور به ۱۰۶ میلیون لیتر رسیده است یعنی من می خواهم خدمت شما عرض کنم که یکی از اهداف گران کردن و سهمیه بندی بنزین این بود که شاید ترافیک کم تر بشود و آلودگی هوا کاهش پیدا کند ولی متأسفانه این سهمیه بندی نه تنها آلودگی هوا را کم نکرد بلکه بر اساس خود آماری که ارائه شد و به صورت روزانه سنجش می شود، حتی مصرف بنزین نسبت به قبل افزایش پیدا کرده است. »
*جمهور مردم باید علیه مسئولین خاطی اعلام جرم و طلب دیه کنند
محبوب فر معتقد است علی‌رغم راه های مختلفی که مدیران شهریِ تهران برای کاهش آلودگی هوا رفته اند، اما به علت موازی کاری بین دستگاه های مدیریت شهری این راه کارها متأسفانه هنوز به تصمیم واحدی منتهی نشده است. وی همچنین به اختلاف دیرینه ای که در بحث طرح ترافیک در تهران بین شهرداری تهران و پلیس راهور است اشاره می کند و معتقد است این اختلاف خیال تمام شدن ندارد. وی با اظهار ناامیدی از مدیران شهری، پیشنهاد و راه حل برای کاهش آلودگی هوای تهران را مراجعه کردن به جمهور مردم می داند. وی در این خصوص توضیح می دهد: « الان شما در نظر بگیرید آلودگی هوا طبق آمار سازمان های بین المللی سالانه دو و شش دهم میلیارد دلار ضرر و زیان مالی برای شهروندان تهرانی در پی دارد و جدای از این خسارت اقتصادی که آلودگی هوای تهران به خود این شهر و حتی کلیت کشور وارد می کند، تعداد زیادی از شهروندان تهرانی دراثر آلودگی هوا در روزهایی که این آلودگی شدت پیدا می کند و به سمت ناسالم بودن و خطرناک بودن پیش می رود به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه می کنند و اینها به نوعی دچار بیماری های تنفسی می شوند. لذا با توجه به این خسارت های جانی و مالی و از طرفی اختلاف بین دستگاه های مدیریت شهری در تهران و کم کاری و قصور این دستگاه ها مردم باید علیه مسئولین خاطی اعلام جرم کنند.»
وی معتقد است قانون چنین حقی را برای شهروندان قائل شده است و هر شهروندی می تواند به دلیل نقص عضو و یا مرگی که دولت مستقیم یا غیر مستقیم مسببش هست طبق قوانین آیین دادرسی کیفری و قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به دادگستری ها مراجعه و علیه خود دولت اعلام جرم بکند.
تعطیلی مدارس و مراکز آموزش عالی تأثیر چندانی در کاهش آلودگی هوا ندارد
این کارشناس محیط زیست می گوید وقتی که بحث آلودگی هوا و بحث کاهش آلودگی هوا مطرح است مسئولین مدیریت شهری در اکثر زمان ها اقدامات تکراری انجام می دهند به عنوان مثال، مدارس را تعطیل می کنند یا از طرفی به امید شرایط اقلیمی هستند که بادی بوزد و یا بارندگی ای اتفاق بیفتد.
وی نقش اقداماتی نظیر تعطیلی مدارس و حتی مراکز آموزش عالی را در کاهش آلودگی هوا در شهرهایی مثل اراک، شیراز، تبریز، اصفهان و تهران بسیار ناچیز و چیزی حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد می داند و معتقد است در این شرایط حتی شاهد این هستیم که ترافیک خیابان ها بیشتر هم می شود. وی با اشاره به فرهنگ نادرستی که بین مردم رواج دارد اظهار می دارد: « چرا شهروندان اعلام می کنند که ما در داخل ماشین شخصی خودمان امنیت مان بیشتر از مترو، اتوبوس و تاکسی است ؟ من نمی دانم این فرهنگ ازکجا آمده است؟ این استفاده از خودرو شخصی به صورت یک فرهنگ ملی در آمده . یک فرهنگی که افراد از وسائل حمل و نقل عمومی خیلی کم تر استفاده می کنند .
*وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کوتاهی می کند!
این کارشناس با بیان اینکه مسئولیت کنترل آلودگی هوا در شهرها در درجه نخست بر عهده مدیریت شهری شهرهاست و در تهران شهرداری تهران و شورای شهر تهران متولی کنترل آلودگی هوا هستند، به نقش و مسئولیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اشاره می کند و خاطر نشان می کند: « وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی حتما باید این نقص عضو ها و بیماری هایی که در خصوص آلودگی هوا به وجود می آید و یا مرگ و میر هایی که انجام می شود را به صورت هشدار به مسئولین مدیریت شهری اعلام کند. متأسفانه تاکنون اقدامی از جانب این وزارت خانه صورت نگرفته است. اقدامات فقط در حد همین است که وزارت بهداشت اعلام می‌کند که اگر مثلا شاخص کیفیت هوا در یک شهر مثل تهران، اصفهان، تبریز، اراک و یا هر شهر دیگری فراتر از ۲۰۰ یا ۱۵۰ برود وضعیت ناسالم است و ممکن است بیماری هایی ایجاد شود و به گروه های حساس مثل دانش آموزان و سالمندان و بیماران توصیه هایی می کنند که مثلا مدارس تعطیل شود و یا سالمندان و بیماران در منزل بمانند. متأسفانه به همین مقدار بسنده شده است و هیچ اطلاعاتی در این خصوص در دست نیست. »
نظر شما