به گزارش خبرنگار ایرنا، در ماه‌های نخست خروج آمریکا از برجام، انگیزه‌های اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران بسیار قوی‌تر بود تا جایی که اروپا در یک رویارویی کم‌سابقه با ایالات متحده قرار گرفت و تلاش کرد راه‌هایی برای مبادلات تجاری با ایران ابداع کند. اما پس از یک سال و نیم از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته ای اروپا هنوز نتوانسته به راهکاری عملی در این رابطه دست پیدا کند.
اما و اگرهای بسیاری در خصوص برجام مطرح شده است، از تهدید وزیر امور خارجه فرانسه به اجرایی کردن مکانیسم ماشه تا تلاش آمریکا برای همراه کردن کشورهای اروپایی در خروج از برجام و اعمال فشار بیشتر بر تهران. با این وجود به نظر می‌رسد که حفظ این توافقنامه بین‌المللی به سود همه طرف‌های درگیر باشد. در این میان ایران به سهم خود بیشترین تلاش را برای حفظ این توافق بین المللی و چندجانبه ایفا کرده است.
در آخرین دست از تلاشهای تهران برای حفظ این توافق بین المللی این هفته سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه با سفر به چین و ژاپن با مقامات این کشورها رایزنی کرد.
عراقچی، در پکن و در کنفرانس خبری مشترک با همتای چینی خودبر حفظ مسئولیت بین المللی کشورها در حفظ برجام تاکید کرد و گفت: برجام توافقی منطبق با رای شورای امنیت است و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت این توافق بین المللی را تصویب کرده و تصمیم آمریکا به عنوان یک عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل برای خروج از این توافق نامه بین المللی، نقض مصوبه شورای امنیت است.
این دیپلمات عالیرتبه کشورمان همچنین گفت: «آمریکا نه فقط از این توافق بین المللی خارج شده است، بلکه سایر کشورهای باقی مانده در برجام را نیز تحت فشار قرار داده تا از این توافق نامه خارج شوند و این اقدام برای سایر کشورها غیرقابل پذیرش است تا قطعنامه‌های مربوط به شورای امنیت سازمان ملل را نقض کنند.»
به گزارش ایرنا اروپایی‌ها با وجود یک سال تعلل خود در قبال ایفای تعهدات برجامی‌شان و بیش از یک سال عهدشکنی آمریکا در اجرای این توافق بعد از اینکه ایران به سمت کاهش تعهدات خود حرکت کرد شروع به انتقاد از رویکرد ایران کردند. نکته قابل تامل اینکه در دوره ای که ایران با سیاست صبر راهبردی نظاره‌گر نقش عهدهای آمریکا بود اروپایی‌ها با طرح مسائل غیر مربوط به برجام مانند مسائل منطقه‌ای و برنامه دفاعی موشکی ایران خواسته‌های نامعقولی از تهران مطرح کرده بودند
عراقچی اظهارداشت: « آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای به عنوان منبع مسئول در این حوزه بارها و بارها به وضوح پایبندی کامل ایران در مورد رعایت برجام و مسایل هسته‌ای را تایید کرده است. در حقیقت با اینکه خروج آمریکا از برجام و تامین نشدن منافع ایران به علت اقدام آمریکا، نقض آشکار آن بود اما ایران قبل از اینکه کاهش تعهدات خود را در برجام آغاز کند به مدت یک سال در برجام باقی ماند.»
معاون وزیر امور خارجه تصریح کرد که کاهش تعهدات ایران در قالب برجام به معنای خروج ایران از این توافقنامه نیست بلکه نجات این توافق نامه است و بر اساس ماده ۳۶ این توافق نامه، طرف‌ها توانایی سازماندهی سازوکار حل اختلافات برای چنین مسایلی را دارند. در عین حال ما از تلاشهای سیاسی و دیپلماتیک همه طرف‌ها به ویژه چین برای یافتن راه حل‌های موثر به منظور خروج از بحران برجام استقبال می‌کنیم، زیرا معتقدیم نجات برجام به خودی خود یک موفقیت مهم دیپلماتیک چند جانبه است.
خروج آمریکا از برجام و کارشکنی‌های آن در اجرای این توافق ریشه و علت اصلی مشکلاتی است که امروز جامعه بین المللی با آن روبروست. «هوا چون یینگ» سخنگوی وزارت امور خارجه چین در این خصوص گفت: «خروج آمریکا از برجام و اعمال فشار حداکثری آن کشور بر ایران باعث وخامت وضعیت موضوع هسته ای ایران شده و برجام نیز با خطر فروپاشی روبرو است.»
این دیپلمات چینی در عین حال گفت که دو طرف در گفت و گوی خود در پکن در موارد فراوانی از جمله تقویت همکاری ها، ادامه تلاش برای اجرای جامع و مؤثر برجام، حفاظت از معادلات بین المللی بر حسب حقوق بین المللی، پایبندی بر حل مساله با روش های سیاسی و تقویت صلح و ثبات منطقه به توافق رسیدند.
معاون وزیر امور خارجه در ادامه تور آسیایی خود بامداد دوشنبه وارد توکیو شد و با همتای ژاپنی خود دیدار و گفت‌وگو کرد. عراقچی در پنل اختصاصی «اقدامات قدرت‌های کلیدی در خاورمیانه و تاثیر آنها بر امنیت بین المللی» در توکیو گفت: برجام یک توافق سیاسی برد - برد بود که از طریق یک توافق سازنده بین المللی بدست آمد.
وی با اشاره به اینکه برجام به عنوان یک تجربه بین المللی نسخه موفقی برای حل سایر مشکلات منطقه ای و جهانی است، گفت: آمریکا نه تنها از این توافق بین المللی خارج شده است بلکه دیگر کشورهای باقیمانده در برجام را نیز تحت فشار قرار داده تا از این توافق نامه خارج شوند و این اقدام برای سایر کشورها غیرقابل پذیرش است تا قطعنامه های مربوط به شورای امنیت سازمان ملل را نقض کنند.
عراقچی با اشاره به اینکه هیچ کس نباید ایران را به خاطر کاهش تعهدات خود در برجام زیر سووال ببرد، تصریح کرد: «با وجود خروج آمریکا از برجام و عدم تامین منافع ایران به علت اجرای این توافق، ایران قبل از اینکه کاهش تعهدات خود را در برجام آغاز کند بنا به اصرار سایر طرف‌ها مبنی بر اینکه ما خروج آمریکا را جبران می‌کنیم به مدت یک سال در برجام باقی ماند اما کشورهای اروپایی نتوانستند به تعهدات خود عمل کنند. کاهش تعهدات ایران در قالب برجام به معنای خروج ایران از این توافقنامه نیست بلکه نجات این توافق است.»
ایران با کاهش تعهدات برجامی به‌دنبال ایجاد موازنه‌ای برای حفظ این توافق بین المللی است. و اکنون باید دید اروپا برای حفظ این توافق چه می‌کند. در شرایط کنونی اروپا باید با درک وضعیت برای حفظ توافقات بین المللی و مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا که بر خلاف مقررات و توافقات بین‌المللی حرکت می‌کند، اقدام و حرکتی جدی از خود نشان دهد.
اگر چه در روزهای گذشتن خبر پیوستن مشروط ۶ کشور اروپایی به سازوکار مالی تحت عنوان اینستکس، سازوکاری که قرار است تامین کننده منافع اقتصادی ایران ناشی از برجام باشد، در رسانه‌ها منتشر شد و واکنش منفی آمریکا را نیز در پی داشت با این حال بی‌عملی‌ها و گفتار درمانی‌های اروپایی‌ها عملا امیدواری به این سازوکار را از بین برده است.
به نظر می رسد که برای جلوگیری از شکست یک تجربه دیپلماتیک موفق بین المللی و نیز برای جلوگیری از بروز یک بحران، اتحادیه اروپا باید هر چه سریع‌تر ساز و کار اینستکس را فعال کند. ترامپ نشان داده است که اهمیتی به دیگران نمی دهد و امنیت سایر کشورها و اولویتهای آنها اهمیتی برای او ندارد. در هر صورت زمانی برای اروپا باقی نمانده است تا منتظر تایید ایالات متحده باشد. گزینه جایگزین آغاز بحرانی خواهد بود که امنیت خود اتحادیه اروپا را متاثر خواهد کرد. اروپا باید خود را به عنوان یک بازیگر موثر در عرصه ژئوپلتیک مطرح کند.
نظر شما