خانیکی: نتیجه انباشت نفرت چیزی جز آشوب یا استبداد نیست

هادی خانیکی مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، در این همایش خاطرنشان کرد: ماندلا می دانست که شکاف اجتماعی چه عوارض خطرناکی می تواند داشته باشد.

وی، مطالعه پشتوانه های فلسفی و نظری و رویکرد عملی ماندلا در مبارزه سیاسی صلح طلبانه را سرمشقی برای سیاست ورزی در همه جوامع از جمله جامعه ایران ارزیابی کرد و گفت: انباشت نفرت چیزی جز آشوب یا استبداد به ارمغان نمی آورد.

این استاد دانشگاه معتقد است: مطالعه گفتمان ماندلا می تواند گفتمان های انقلابی دنیا را به هم نزدیک کند.

خانیکی، آشتی جویی در کنار تسلیم نشدن را خصلت اساسی مبارزه ماندلا علیه آپارتاید ارزیابی کرد و ادامه داد: یادداشت های ماندلا در کتاب «راه دشوار آزادی» داستان زندگی واقعی وی است.

وی، زندگی ماندلا را سرشار از انقلابی گری همراه با مدارا عنوان کرد و گفت: ماندلا، راه دشوار آزادی را با هم وزن کردن این دو مفهوم و در پایان هم با مهربانی آنرا تمام کرد و عشق را جایگزین نفرت کرد.

این استاد ارتباطات، بخشش را گمشده انقلاب ها دانست و گفت: ماندلا در کناره گیری از قدرت هم امتحان خوبی پس داد و مثل رابرت موگابه رهبر زیمباوه در قدرت نماند و پس از یک دوره ریاست جمهوری، کناره گیری کرد.

خانیکی گفت: شاید این مشی ماندلا را نتوان در سپهر سیاسی  تئوریزه کرد اما جایگاه مقبولی پیدا کرد به طوری که شایسته دریافت دکترای افتخاری شد.

وی، شاهکار ماندلا را زندگی عملی وی و مهمترین نظریه او را زندگی اخلاقی بدون خشونت دانست و گفت: مبارزات ماندلا نوع متفاوتی از کنش گری سیاسی بود.

استاد ارتباطات دانشگاه علامه به اعطای دکترای افتخاری دانشگاه تهران به ماندلا در دوران دولت اول سازندگی و استقبال گسترده دانشجویان ایرانی از وی اشاره کرد و گفت: محبوبیت ماندلا ناشی از این موضوع بود که الگوی گذشت بود و کسی بود که بعد از آزادی از زندان، سفیدپوستان و حتی زندانبان خود را بخشید تا همه با هم کشور را بسازند.

خانیکی، ماندلا را مبارزی ارزیابی کرد که در دوران انقلابی گری و در اوج قدرت و در دوران کناره گیری، دنبال صلح بود ولی دنبال توسل به خشونت نبود و در عین حال، از آرمان ها هم کوتاه نیامد.

وی، آشتی جویی، را یک باور و فضیلتی نهادینه شده در وجود ماندلا دانست و گفت: ماندلا، خشونت گریزی را به یک راهبرد تبدیل کرد و دنبال مبارزه صلح آمیز بود.

این استاد ارتباطات با بیان این موضوع که اگر به دنبال کاهش مشکلات جامعه هستیم باید آشتی جویی را به راهبرد جامعه تبدیل کنیم، گفت: چیزی در وجود لایه های پنهان جامعه به نام صلح وجود دارد و چون ماندلا یک نماد راستین برای آن است، مردم او را دوست دارند.

وی با تاکید بر این موضوع که محبوبیت اسطوره های صلح و دوستی در جهان از جمله ایران رو به رشد است، اضافه کرد: حتی در جامعه ایران، عقل عمومی بر پرهیز از خشونت تاکید دارد.

خانیکی، تفاوت های مبارزه صلح آمیز با تسلیم را یادآور شد و گفت: ماندلا مبارزه به دور از خشونت را ترجیج داد چرا که اثرات آن پایدارتر است و با آرمان‌های بشری و با شرایط جوامع در حال توسعه سازگارتر است.

وی به تاثیرپذیری سفیدپوستان آفریقای جنوبی و طبقه حاکم در این کشور از ماندلا اشاره کرد و گفت: صلح‌طلبی ماندلا آنجا ارزشمندتر می‌شود که طرف مقابل را هم به آشتی‌جویی ترغیب می‌کند.

استاد ارتباطات دانشگاه علامه، مشارکت دادن رقیب در حکومت را یکی از شاخصه‌های دیگر ماندلا عنوان کرد و گفت: گفتمان ماندلا مبتنی بر پیروزی با رقیب است و نه پیروزی بر رقیب.

خانیکی معتقد است: توجه به امید و ترسیم آینده بهتر برای جامعه به جای استفاده از خشونت عریان برای برقراری امنیت بعد از پیروزی انقلاب ضد آپارتاید از دیگر شاخصه‌های مبارزات ماندلا بوده است.

وی، راه ماندلا را دشوار اما کم هزینه، پایدار و سازگار با آرمان بشر برای زیستن در جهان عاری از خشونت تحلیل کرد و گفت: ماندلا از خطرات ایجاد شکاف بین سیاه و سفید یا دارا و ندار در جامعه آفریقای جنوبی به خوبی آگاه بود و برای از بین بردن این شکاف تلاش کرد.

گسترش مدارا نیاز امروز جامعه ماست

محمد جواد کاشی استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این نشست، وجه متمایز ماندلا با چهره‌های سیاسی دیگر را توسعه مشارکت سیاسی آحاد مردم در حکومت ارزیابی کرد و گفت: اساسا در جامعه‌ای که مشارکت مردم در سیاست معنا نداشته باشد ماندلا هم فهمیده نمی‌شود و این درک به وجود نمی‌آید که چطور وی، مبارزه مسلحانه را با صلح دوستی جمع کرد.

وی، عرصه سیاست را برای سیاستمدار حوزه تولید صلح در یک فضای جنگ طلبانه ارزیابی کرد و اضافه کرد: هنر سیاستمداری مثل ماندلا این است که در فضایی پر از شرارت، گروهی را برای توسعه و تولید صلح در جامعه بسیج می‌کند و این هنر سیاستمدار عاشقی مثل ماندلاست که ناممکن را خلق می‌کند و در فضایی شرورانه، مودت ایجاد می‌کند.

این استاد دانشگاه به تولید مداوم شرارت در نتیجه جنگ قدرت در جوامع اشاره کرد و گفت: هنر سیاستمداری مثل ماندلا تولید همیشگی مودت و صلح در جامعه است تا شرارت کنترل و محدود شود.

وی، ماندلا را سیاستمداری دانست که به عموم انسان ها عشق می ورزید و گفت: ماندلا فاشیستی نبود که برای قدرت گرفتن سیاهان می‌جنگید بلکه عاشقی بود که بهبود زندگی همه انسان‌ها برایش مهم بود.

کاشی معتقد است: آنچه از گفتمان ماندلا برای جامعه ایرانی می تواند درس آموز باشد تقویت عرصه عمومی و مشارکت مردمی در اداره کشور است.

کاظم موسوی بجنوردی بنیان گذار مرکز دایره المعارف بزرگ نیز در این نشست با پرسیدن این سوال که چرا ماندلا به عنوان منادی آزادی شناخته شد، افزود: دفاعیه ماندلا در دفاع از خود آنقدر قوی و مستدل بود که وجدان قاضی سفیدپوست را بیدار کرد و وی از اعدام نجات یافت.

وی، دوران حضور ماندلا در زندان را دوران خودسازی ارزیابی کرد و گفت: ماندلا چنان در زندان تزکیه شد که وقتی آزاد شد و قدرت را در دست گرفت، همه حتی زندانبان خود را بخشید.

موسوی بجنوردی، پیام ماندلا را اتحاد و همدلی برای همه جوامع دانست و گفت: گفتمان ماندلا این پیام را دارد که توسعه کشورها با همدلی و اتحاد مردم امکانپذیر است.

سید علی محمودی پژوهشگر علوم سیاسی نیز در این نشست با تشریح منشور آزادی که در سال 1955 توسط کنگره مردم آفریقای جنوبی تصویب شد، این منشور را مبتنی بر نظرسنجی گسترده از مردم این کشور و با هدف تامین نیازهای آنان ارزیابی کرد.

وی، منشور آزادی آفریقای جنوبی را بازتاب صدای مردم این کشور دانست و گفت: این منشور بر تامین نظر و نیاز همه مردم آفریقا حتی چپ‌های این کشور نیز تاکید کرد.

محمودی از تاکید منشور آزادی آفریقای جنوبی بر حقوق بشر و برابری افراد در برابر قانون و در برابر یکدیگر خبر داد و اضافه کرد: بر اساس منشور آزادی آفریقای جنوبی، کشور ملک مردم است و باید بر اساس خواست مردم و از روش های مردم‌سالارانه اداره شود.

این پژوهشگر علوم سیاسی، منشور آزادی آفریقای جنوبی را بسیار پیشرو دانست و گفت: این منشور بر آموزش جوانان برای عشق ورزی به یکدیگر تاکید کرده و روابط بین الملل را مبتنی بر مذاکره با دیگر کشورها برای رسیدن به صلح با آنان و حل منازعات تبین کرده است.

وی، ماندلا را مرد زمان خویش ارزیابی کرد که جهان امروز را می‌شناخت و معتقد بود باید جهان را شناخت و جهانی فکر کرد.

جاوید قربان اوغلی سفیر اسبق ایران در آفریقای جنوبی و نویسنده کتاب «با ماندلا در کشور رنگین کمان» که در این نشست رونمایی شد هم با تشریح بخش‌های مختلف این کتاب گفت: به عنوان کسی که زندگی ماندلا را مطالعه کرده و درباره آن کتاب نوشته‌ام باید بگویم که بخشش نسبت به کسانی که به وی ظلم کرده بودند، بزرگترین درس ماندلا به ماست.

وی، توسعه فرهنگ مدارا در جامعه امروز ایران را بر اساس گفتمان ماندلا که مبتنی بر مبارزه‌ آشتی‌جویانه بود را ضرورت جامعه امروز دانست و گفت: جامعه امروز ما به شدت نیازمند مداراست و دانشگاه‌ها و دیگر مراکز آموزشی لازم است در این مورد کتاب، پایان‌نامه و دیگر محتواها را تولید کنند.

همایش «شب نلسون ماندلا و ایران» با حضور مصطفی معین وزیر علوم در دوران اصلاحات، علی دهباشی روزنامه نگار، کاردار سفارت آفریقای جنوبی و جمعی از علاقه‌مندان به رهبر فقید آفریقای جنوبی برگزار و کتاب «با ماندلا در کشور رنگین کمان» در حاشیه این مراسم رونمایی شد.