کاهش حاصلخیزی نتیجه فرسایش خاک در آذربایجان‌غربی

فرسایش خاک فرآیندی است که طی آن ذرات خاک از بستر خود جدا شده و به کمک یک عامل انتقال‌دهنده همچون آب، باد یا توسط کشاورزان به مکانی دیگر حمل می‌شود و تاثیر آن در آذربایجان‌غربی از دو جهت دارای اهمیت است؛ نخست اینکه این پروسه منفی بیشتر در مناطق خشک و نیمه‌خشک یا سیلاب‌زده رخ می‌دهد اما این استان جزو آنها نیست و از طرف دیگر خاک تخریب‌شده حاصلخیزی و سلامت خود را از دست می‌دهد در حالی که بخش اعظم اقتصاد این استان بر کشاورزی متمرکز است.
علاوه بر آن فرسایش خاک موجب رسوب مواد در آبراهه‌ها و مخازن سدهای ۱۳گانه استان و کاهش ظرفیت آبگیری آن‌ها می‌شود که یا هزینه‌های لایروبی را افزایش می‌دهد یا عامل تشدید سیلاب و هدایت نشدن آب به پیکره نگین آبی آذربایجان می‌شود.
کارشناسان معتقدند که اگر مردم بر اساس شناسایی استعداد و قدرت تولیدی و مبتنی بر رعایت اصول صحیح و علمی از اراضی کشاورزی و منابع‌طبیعی بهره‌برداری کنند، خاک از بین نمی‌رود و فقط در سایه حمایت پوشش گیاهی است که فرسایش خاک بسیار کند می‌شود و تعادلی در تشکیل و فرسایش خاک ایجاد می‌گردد.
اما عده‌ای نیز نگاه متفاوتی به موضوع داشته و تاکید دارند که اقدامات لازم درباره جلوگیری از فرسایش خاک و انتخاب روش صحیح برای مبارزه با آن باید با مطالعات دقیق و توجه به وضع اقلیمی و جغرافیایی و حتی اجتماعی منطقه صورت گیرد نه آن که یک فرمول واحد برای کلیه نقاط به کار برده شود؛ بر همین اساس امسال اعتبارات جلوگیری از فرسایش خاک در آذربایجان‌غربی سه برابر شده‌است که نشان از اهمیت دادن دولت به صیانت از خاک و امنیت غذایی مردم این استان به شمار می‌رود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان‌غربی ضمن اشاره به افزایش این اعتبار در سال جاری به ۶۳۰ میلیارد ریال، گفت: این استان سالانه با فرسایش ۱۵ تن خاک در هکتار مواجه بوده و برای جلوگیری از این فرسایش ۳۸ طرح در ۲۵۵ هزار هکتار از اراضی در حال اجراست.
آیدین رحمانی‌رضائیه با تاکید بر اینکه فرسایش خاک کشور ۱۶.۵ تن در هکتار است، افزود: سه اقدام اصلی کاشت، داشت و برداشت در زنجیره نگهداشت خاک به عنوان منابع ارزشمند مهم است اما امروزه بهره‌برداران در بیشتر موارد با کاشت و برداشت و قطع درختان در مسیر از بین رفتن خاک، منابع طبیعی و پوشش‌گیاهی گام بر می‌دارند و ضروری است اقداماتی اساسی در این زمینه انجام شود. 
وی ادامه داد: شیب‌های تند کوهستان که در آذربایجان‌غربی به وفور وجود دارد، فقدان پوشش گیاهی و خشک بودن خاک از جمله عواملی است که در فرسایش خاک تاثیر می‌گذارد و بی‌توجه کاربران خاک نیز سهم عمده در فرسایش خاک استان دارد.
وی فرهنگ‌سازی و ارایه آموزش‌های لازم برای نگهداشت منابع و عناصر تاثیرگذار در زندگی از جمله آب و خاک را مورد تاکید قرار داد و اظهار داشت: برخی شرایط از جمله ناهماهنگی در مدیریت خاک، موازی‌کاری‌ها و تمرکز بودجه‌ای باعث می‌شود آنچنان که باید در مدیریت خاک موفق نباشیم.
مهران نظری، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی نیز دیدگاه قابل توجهی نسبت به جلوگیری از فرسایش خاک دارد و معتقد است که نقش حفاظت از خاک در زندگی مردم آذربایجان‌غربی مهمتر از آب و هواست زیرا آلودگی آب و هوا را از طریق غذا به بدن انسان منتقل می‌کند.
میرصمد سیدموسوی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌غربی هم اجرای طرح‌های آبخیزداری را مانع از رسوب و فرسایش خاک عنوان می‌کند و معتقد است که این مهم در توسعه حفاظت از خاک، افزایش منابع آب‌های زیرزمینی و توسعه بسترهای اقتصادی و اجتماعی بسیار اثرگذار است و دولت تدبیر و امید در سال‌های اخیر اهتمام جدی نسبت به این موضوع داشته‌است اما نقش اصلی را در آن مردم محلی برعهده دارند. 
به گزارش ایرنا خاک به عنوان منبع طبیعی تجدیدناپذیر، سرمایه ملی و بستر حیات، نقش اساسی در استقرار و رشد جوامع بشری و نیز سایر مخلوقات دارد و در واقع بخشی از زنجیره غذایی انسان و سایر حیوانات از خاک است.
آذربایجان‌غربی ۲ هزار و ۷۵۰ هزار هکتار منابع طبیعی دارد که از این میزان ۲ میلیون و ۶۵۰ هزار هکتار عرصه مرتعی و ۸۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی است.