رابطه دین و صلح
منصورنژاد در ادامه این نشست علمی و در تشریح مفهوم صلح بیان داشت: صلح یک حد کمینه و بیشینه دارد؛ کمینه، نبود جنگ و خشونت است و بیشینه شامل همه خوبی‌ها و فضیلت‌ها است. تمرکز من بر فهم دین است و رشته‌های دینی می‌توانند نسبت به صلح حرفی برای گفتن داشته باشند. بحث‌های دینی، نظری، معرفتی و عملی‌اند. ممکن است مفهوم صلح در فقه، کلام و اخلاق معنای متفاوتی داشته باشد، اما از لحاظ ریشه‌ها یک معنای واحد دارد. در کلام، فقه و اخلاق تعریفی مستقلی از مفهوم صلح وجود ندارد. در دانشگاه‌های کشور ما نیز چندان به مفهوم صلح پرداخته نشده و از لحاظ ادبیات مقوله‌بندی، کار جدی در مفهوم، توسعه صلح شکل نگرفته است. ادبیات صلح جایش خالی است و در جهان اسلام هم به طور مضاعف هنوز نیامده است. در همه سوره‌های قرآن، میان هزار و یک اسماء حضرت باریتعالی، صفت رحمان و رحیم، بخشنده و مهربان در صدر آمده است. این معرفی خداوند از خود در قرآن است. پیامبر خدا هم رحمه للعالمین است و برای همه عالمیان آمده است. خداوند، خدای رحمت است. خداوند برای خودش وظیفه مقرر کرده که رحمت و مهربانی را نازل کند و به همه رحمت و مهربانی ارزانی دارد. در فرهنگ دینی باید صفت رحمت معرفی شود. رحمت از صلح عمیق‌تر است. صلح می‌تواند در جاهای باشد اما رحمت نباشد. رحمت با دل و عاطفه کار دارد. بنابراین مفهوم رحمت در ادبیات دینی از صلح برتری دارد.
عضو پژوهشگاه علوم انسانی در مورد حوزه صلح و دین اظهار داشت: نویسندگان ما در حوزه دین بیشتر در مورد جنگ نوشته‌اند. کتاب های مغازی در مورد جنگ‌های پیامبر است، اما در زمینه صلح مطالب اندک است. مساله جنگ و خشونت به اصل تفکر و ذهنیت بر می‌گردد. اگر ما بتوانیم دانش صلح را نهادینه کنیم، تغییر در ذهن و رفتار به وجود می‌آوریم. ما هم می‌توانیم خداوند جبار و هم رحمان را معرفی کنیم. کسانی که خدای رحمت و صلح را معرفی کردند یا از صلح دینی حرف می‌زنند روشنفکران دینی و نواندیشان دینی هستند که دغدغه مسائل جدید را دارند. اگر بخواهیم صلح را در حیطه دین در کشورمان نهادینه کنیم نیاز است تا دو گروه مذکور بیشتر به ارائه نظریات خود بپردازند و آن را به جامعه انتقال دهند.
پیوند رایج صلح و سیاست
مقصودی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد با اشاره به مفاهیم صلح درجامعه اظهار داشت: صلح موضوع غریبی در جامعه ایران است؛ از جمله مفاهیمی است که برداشت‌های ناصواب نسبت به آن وجود دارد؛ مفاهیمی نظیر سازش که مترادف با واژه صلح است. از منظر علوم سیاسی و دانش سیاسی، ایران و منطقه در وضعیت نامناسبی قرار دارد. حوادث اخیر در منطقه و کشورمان، خشونت‌های نهان و آشکار جامعه را نشان می‌دهد. این مشکلات ظرفیت‌های پرداختن بیشتر به صلح را در جامعه ایران به نمایش می‌گذارد. در سطح کشورهای منطقه، وضعیت ناصلح، منازعه و درگیری وجود دارد. در عبور از مناقشات منطقه‌ای، در سطح نظام بین الملل نیز خشونت‌های دیپلماتیک، کلامی و رسانه‌ای وجود دارد.
صحنه نبرد تنها در میدان جغرافیا و مرزها نیست، در عرصه رسانه‌ای و حاکمیت نیز خشونت به نوعی خود را نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد در شرایط کنونی طرح بحث و گفتگو در مورد صلح و زمینه‌های صلح، از الزامات جامعه محسوب می‌شود. توجه جامعه علمی به صلح باید با همکاری دستگاه اجرایی و سیاست‌گذاری صورت گیرد. وظیفه جامعه علمی و رسالت آن بیان مشکلات و دردهای جامعه است و حل مشکلات بر عهده صاحبان قدرت است. سیاست در این مرحله ورود پیدا می‌کند. طرح توسعه گفتمان صلح به تنهایی از سوی نخبگان علمی کفایت نمی‌کند. این گفتمان باید از سوی حاکمیت تبدیل به سیاست، قانون و مکانیزم های اجرای برای صلح در ابعاد مختلف شود.
صلح یک مفهوم بین شته‌ای است و تنها مختص علوم سیاسی نیست. همه علوم در تولید صلح و خشونت نقش دارند. سیاست با مفهوم صلح هم پیوند دارد، اگر صلح را از مفهوم سیاست جدا کنیم علم سیاست عقیم می‌ماند و به بن‌بست می‌رسد. علم سیاست درلایه‌هایی که ایجاد گشایش وجود ندارد با مذاکره، گفت و گو را خلق می‌کند و از این منظر با قدرت سرو کار دارد و قدرت را تعدیل می‌کند. اگر بخواهیم مسیر صلح را از منظر دانشگاهی هموار کنیم تولید ادبیات این حوزه از سوی اندیشمندان حوزه سیاست، از ضروریات جامعه امروز ما است.
رسالت اندیشمندان سیاسی در توسعه صلح
مقصودی جامعه‌شناس سیاسی در مورد رسالت اندیشمندان در بسط و گسترش صلح بیان داشت: طرح‌های مختلفی برای ارائه صلح وجود دارد. اگر ما بتوانیم با ظرفیت‌سازی، آشتی در جامعه ایجاد کنیم، مهمترین رسالت علوم انسانی در حوزه صلح را خلق کرده‌ایم. جامعه در حال تغییر و تحول است. ما باید بتوانیم تعامل لازم با جهان اطراف خود را به وجود آوریم. بازنگری درسیاست ها و راه‌های رفته برای حفظ و بقای جامعه ضرورت دارد. نه تنها دولت و ساختار حکومت، بلکه تمامیت ایران باید در سیاست‌ها و رهیافت‌ها خود بازنگری انجام دهد. مهمترین رسالت در این حوزه بر عهده دولت است و نخبگان هم نهادینه‌سازی صلح را تولید و تقویت می‌کنند. ما باید بر غیریت‌سازی نکوشیم. واژه دشمن در درازمدت بازخورد اجتماعی دارد و تنها با مفهوم صلح می‌توان دنیای بهتری را برای خود و دیگران رقم بزنیم.
نظر شما