۲۷ آذر ۱۳۹۸، ۱۲:۳۲
کد خبر: 83598839
T T
۰ نفر

برچسب‌ها

کتاب شکل‌یابی فضاهای شهری و بناهای تاریخی مهاباد منتشر شد

مهاباد- ایرنا- کتاب «مهاباد شکل‌یابی توسعه فضاهای شهری و بناهای تاریخی» توسط «اسماعیل سلیمی» محقق جوان مهابادی منتشر شد.

این کتاب با ۳۱۰ صفحه در چهار فصل شامل جغرافیا، تاریخ، فضاهای شهری و درست شدن شهر و توسعه آن در انتشارات جهاد دانشگاهی تهران به چاپ رسیده و دارای ۱۴۱ عکس رنگی و سیاه و سفید است.

جلد اصلی کتاب تصویری از مهاباد عصر قاجاریه را نشان می­‌دهد که توسط «علیخان» والی حاکم مهاباد و در دوران مظفرالدین شاه قاجار تهیه شده و تصویر پشت جلد نیز از داخل گوردخمه «فقره‌­قا» به سمت دشت حاصل­خیز شهرویران و شهر مهاباد است.

این کتاب در واقع حاصل پژوهش رساله­ پایانامه مقطع کارشناسی ارشد «اسماعیل سلیمی» در رشته باستان‌شناسی دانشگاه تهران است که «حسن کریمیان» استاد راهنمای وی بوده و این پایانامه با درجه عالی دفاع و به همین خاطر اجازه چاپ به وی داده شده‌است. 

این محقق جوان به روش میدانی تمام بافت قدیمی شهر مهاباد یعنی خاستگاه نخستین شهر و توسعه آن تا عصر پهلوی اول را مورد مطالعه و بررسی قرار داده‌است و در بخش کتابخانه‌­ای نیز از ۳۰۰ منابع به زبان‌های فارسی، کُردی، انگلیسی، عربی، متون عثمانی (ترکی) و روسی بهره گرفته­ که بر غنای این اثر افزوده است.

نویسنده در این کتاب و در یک چارچوب کلی به شهر «دریاس» قبل از بنا نهادن مهاباد، دلیل انتخاب مکان فعلی مهاباد جهت احداث شهر در دورۀ صفویه، مهمترین عوامل رشد و توسعه مهاباد به عنوان مرکز مکریان در چهار سدۀ گذشته و سازمان فضایی و ساختارهای معماری آن پرداخته­ است.

این اثر از مهمترین و بارزترین منابع در ارتباط با شهر مهاباد است که در آن نویسندگان با بینش علمی و دانشگاهی به شکل‌­گیری و توسعه‌ شهر مهاباد پرداخته­ و در مجموع از چهار فصل و بخش مقدمه، نتیجه‌گیری و کتاب‌نامه تشکیل شده‌است.

نویسنده در فصل اول کتاب «بستر زیست محیطی شکل‌­یابی و توسعۀ شهر مهاباد» به نقش عوامل طبیعی و جغرافیایی (زمین­‌شناسی، توپوگرافی و ناهمواری‌­ها، جنس خاک، آب و هوا، بادها، منابع آب، پوشش گیاهی و جانوری، جغرافیای انسانی)، سیاسی و نظامی، اقتصادی و تجاری، ایلات و عشایر اطراف مهاباد و نقش آن­ها در شکل­‌گیری و توسعه‌­ای شهر مهاباد پرداخته­ و این فصل جهت آشنایی با جغرافیای مهاباد و مناطق اطراف از اعتبار ارزندۀ برخوردار است.

در فصل دوم کتاب «بسترهای تاریخی شکل‌­یابی و توسعۀ مهاباد (ساوجبلاغ مُکریان)» به حضور و سکونت انسان از قدیمی‌­ترین ازمنه (دورۀ پارینه سنگی قدیم) تا عصر پهلوی اول‌ با بهره­‌گیری از شواهد باستان­شناختی و جغرافیایی تاریخی در این شهرستان می‌­پردازد.

از مهمترین ویژگی این بخش اشاره به «والیان مکریان» و اقدامات آن­ان از عهد امیر «سیف­‌الدین» تا جانشینان سردار «عزیز خان» وزیر جنگ ایران در دورۀ قاجاریه و همچنین اشاره سیاحان و جهانگردان خارجی به این منطقه از ایران و از جمله شهر مهاباد است.

این فصل جهت بازسازی حضور انسان در شهر مهاباد در ادوار پارینه‌­سنگی، نوسنگی، مس­‌سنگی، مفرغ، عصرآهن، دورۀ تاریخی (مانناها، اشکانیان و ساسانیان)، دوره اسلامی و از جمله اواخر صفوی تا پهلوی اول دارای اطلاعات ارزشمندی است.

فصل سوم کتاب نیز با عنوان «سازمان فضایی شهر مهاباد (ساوجبلاغ) از اواخر صفویه تا پهلوی اول» از مهمترین بخش این کتاب است که در ابتدا نویسنده به «دریاس» هستۀ اولیه شهر مهاباد، وجه تسمیه و قلمرو ساوجبلاغ مُکری (مهاباد)، مهاباد (ساوجبلاغ) مرکز کردستان مُکریان و سازمان فضای شهر مهاباد از اواخر دوره صفوی تا عصر پهلوی اول اشاره دارد.

این بخش شامل شبکه­‌های ارتباطی درون شهری و برون شهری، تأسیسات دفاعی (دیوار دفاعی و برج و باروی دور شهر، سربازخانه)، فضاهای حکومتی (عمارت حاکم­نشین، ضرابخانه)، محلات تاریخی، فضاهای مذهبی (مساجد، آرامگاه­‌ها، خانقاه‌­ها، حوضخانه­‌ها، کتابخانه و دارالعلم، قبرستان­‌ها)، فضاهای تجاری و عام‌المنفعه (بازار تاریخی مهاباد، کاروان سراها، پل‌­ها، حمام­‌ها، آسیاب­‌ها، بندها، باغ و بوستان­‌ها، شبکه‌­های آبرسانی) و فضاهای مسکونی (ساختمان محمودیان، رحیم زاده، شافعی و ...) است.

فصل چهارم «تحولات کالبدی شهر مهاباد» که حاصل پژوهش میدانی نویسنده بوده به شکل‌یابی هسته اولیه شهر مهاباد، توسعه شهر به روزگار قاجار، تخریب یکپارچگی بافت شهر در اثر جنگ جهانی اول و شورش‌های «شیخ عبیدالله شمزینی» و «سمکو شکاک» و ساختار اجتماعی شهر مهاباد از اواخر دوره صفویه تا عصر پهلوی اول پرداخته­ است.

«اسماعیل سلیمی» دارای مدرک کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی از دانشگاه تهران است و هم‌اکنون به عنوان امریه در اداره صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری مهاباد فعالیت می‌کند. 

سال گذشته ۳۰ کتاب جدید از پژوهشگران و نویسندگان مهاباد به چاپ رسیده که در ۱۵ آیین مختلف با حضور دوستداران کتاب و کتابخوانی رونمایی شده‌است.

مهاباد از لحاظ فرهنگی از گذشته‌های دور به دارالعلما و شهر ادبا و شعرا مشهور بوده‌است؛ این شهر مرکز پرورش نخبگانی چون عبدالرحمن شرفکندی مشهور به «هه‌ژار»، ماموستا «هیمن»، «احمد قاضی» و ده‌ها شاعر، نویسنده و ادیب دیگر بوده است.

مهاباد با ۲۳۷ هزار نفر جمعیت در جنوب آذربایجان‌غربی واقع شده است.

برچسب‌ها

اخبار مرتبط

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha