این سفر از لحاظ مختلف دارای اهمیت زیادی است و ابعاد متفاوتی را در بر می گیرد و موضوعاتی چون سیاست و اقتصاد، فرهنگ و هنر، گردشگری و ورزش و انرژی را شلمل می شود.
این اولین سفر یک رییس جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۰ میلادی به ژاپن است آنچه بیشتر بر اهمیت دیدار افزوده این است که سفر در نودمین سالگرد برقراری روابط رسمی دو کشور انجام می شود دو طرفی که در طول تاریخ مناسبات سیری از روابط دوستانه را تجربه کرده اند.
شکست بن بست پیش روی توافق هسته ای
توافق هسته ای از زمانی که دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا از آن خارج شد، بتدریج وارد یک مسیر رکود از لحاظ اجرایی شد زیرا فشارهای آمریکا باعث شد تا حتی کشورهای عضو توافق نیز نتوانند به مسئولیت ها و تعهداتشان عمل کنند.
ایران بر خلاف آنچه آمریکا تصور می کرد در این مدت نه فقط از برجام خارج نشد بلکه به تعهداتش عمل کرد و تلاش زیادی نمود تا توافق همچنان زنده بماند.
روحانی در ملاقاتی که با آبه شینزو نخست وزیر ژاپن در توکیو انجام داد از بدعهدی های آمریکا سخن به میان آورد و تاکید نمود که ایران به توافق پایبند بوده است و تعهداتش را انجام داده است و انجام خواهد داد.
حتی کشورهای مختلف جامعه بین المللی نیز ریشه همه تنش ها در حال حاضر را خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته ای می دانند که سازمان ملل نیز آن را به رسمیت شناخته است موضوعی که آبه و دیگر مسئولان ژاپنی نیز آن را تایید کردند.
با این وصف دولت آبه در تلاش است به شکست بن بست موجود کمک کند برای ژاپن مهم این است هم آمریکا و هم طرف های دیگر به تعهدات خود عمل کنند و برای همین در ملاقات طرفین، نخست وزیر ژاپن تایید کرد کشورش در حال رایزنی با دیگر طرف های اروپایی درباره توافق هسته ای و پیشبرد و حفظ آن است.
روحانی در ملاقات با آبه گفت توافق هسته ای برای ایران بسیار اهمیت دارد و برای همین، ایران اقدام آمریکا در خروج یکجانبه از آن را محکوم کرده است.
آبه نیز گفت که از این شرایط بسیار نگران است و هرگز از هیچ تلاشی برای شکستن بن بست ها دریغ نخواهد کرد و تمامی کوشش خود را برای این منظور و فرونشاندن تنش ها و اختلافات بکار خواهد گرفت.
خاورمیانه و تنگه هرمز
طرفین همچنین درباره خاورمیانه و امنیت کشتیرانی در این منطقه و تنگه هرمز گفت و گو کردند منطقه ای که از لحاظ امنیتی نه برای آنها بلکه برای کل جهان اهمیت دارد.
مساله اعزام نیروهای نظامی ژاپن به آبهای مجاور تنگه هرمز مورد بحث قرار گرفت از جمله اینکه دولت ژاپن امیدوار است با کاسته شدن از تنش ها مشکلی برای امنیت کشتیرانی در کل این منطقه بوجود نیاید.
آبه در ملاقات با رییس جمهوری اسلامی ایران به وی گفت کشورش از تنش های فزاینده در خاورمیانه ناخرسند و در عین حال نگران است و برای فروکش کردن آن همه تلاش خود را بکار خواهد گرفت.
وی از ایران نیز خواست که هر آنچه در توان دارد برای کاستن از تنش ها بکار گیرد و به پیشبرد صلح و ثبات و امنیت منطقه کمک کند و به تعهداتش به برجام نیز پایبند باشد.
نخست وزیر ژاپن در عین حال موضوع کشورش در مورد اعزام نیروهای دفاع از خود ژاپن به خاورمیانه را برای روحانی توضیح داد.
همکاری در بخش انرژی
ژاپن تا قبل از تحریم های آمریکا بین ۵ تا ۱۵ درصد از نفت مورد نیازش را از ایران تامین می کرد و یکی از خریداران سنتی نفت ایران بوده است امروز نیز نه تنها ایران بلکه ژاپن امیدوار است این همکاری ها دوباره از سر گرفته شود البته به اعتراف مقام های دو کشور مشکلات زیادی در این خصوص به دلیل تحریم ها وجود دارد.
با این وصف شرکت های ژاپنی و پالایشگاه های این کشور بارها درخواست هایی برای خرید نفت از ایران ارایه کرده اند و از دولت خواسته است برای گرفتن معافیت از تحریم ها با آمریکا رایزنی کند.
آنچه امروز مشاهده می شود اینکه تاکنون چندین دور از رایزنی ها میان ژاپن و مقام های آمریکایی در این باره برگزار شده است و دو کشور همچنان به مذاکرات در این باره ادامه خواهند داد.
برای ژاپن که بیش از ۸۰ درصد از نفت مورد نیاز خود را از خاورمیانه تامین می کند خریدهای نفتی و داشتن منابع مختلف صادراتی از اهمیت برخوردار است درواقع ژاپن می داند که ناامنی فزاینده در منطقه می تواند باعث شود تا خریدهای نفتی این کشور از کشورهایی نظیر عربستان و یا امارات مختل شود و ایران به عنوان دارنده منابع بزرگ نفت و گاز برای توکیو طبق اذعان مقام های این کشور جایگاه ویژه ای دارد.
افزون بر این تهران نیز که فروشنده قدیمی نفت به توکیو بوده است بسیار امیدوار است این کشور فارغ از فشارها و تحریم های آمریکا راهی برای خرید نفت ایران پیدا کند و اجازه ندهد یکجانبه گرایی واشنگتن مانع گسترش این بخش از همکاری ها شود.
تقویت روابط اقتصادی و تجاری
دو کشور ایران و ژاپن دارای روابط گسترده اقتصادی از دیرباز بوده اند شاید بتوان مدعی شد هرگز تا این اندازه دو کشور شاهد کاهش روابط اقتصادی نبوده اند یکی از اصلی ترین محورهای سفر روحانی به ژاپن نیز یافتن راهکارهایی برای بازگشت به دوران شکوه روابط اقتصادی و تجاری دو کشور است.
روحانی و آبه در دیدار خود به مساله روابط اقتصادی و تجاری اشاره و تاکید کردند باید بخش های اقتصادی خصوصی دو کشور فعال تر شوند تا بتوان جان تازه ای به مناسبات اقتصادی داد افزون بر این قرار بر این شده است که دو کشور در زمینه های مختلف فرهنگی، هنری، گردشگری و انرژی نیز افزایش همکاری ها را شاهد باشند.
بخش گردشگری می تواند یکی از بهترین مجاری برای گسترده تر کردن روابط اقتصادی دو کشور باشد ایران بیش از گذشته به این بخش اهمیت می دهد و راهکارهای زیادی تعیین کرده است و نخست وزیر ژاپن هم این عرصه از همکاری ها را مورد اهتمام قرار داده و خواستار رشد آن شده است.
نخست وزیر ژاپن با تاکید بر علاقه مندی کشورش بر گسترش روابط با ایران در همه عرصه ها اظهار داشته است: مصمم هستیم همکاری های خود را با ایران بویژه در زمینه های کنسولی، فنی و مدیریت پزشکی، مدیریت بحران و مقابله با زلزله توسعه دهیم.
وی افزود: ژاپن همچنین علاقه مند است سریعا تفاهم‌نامه دو کشور در حوزه گردشگری عملیاتی شود تا روابط دو ملت نیز بیش از پیش توسعه یابد.
آبه شینزو با اشاره به جایگاه بخش های خصوصی دو کشور در توسعه همکاری های مشترک گفت: ما علاقه مندیم بخش های خصوصی دو کشور نیز در روند توسعه روابط مشترک اقتصادی فعالتر شوند.
روابط دوستانه
ژاپن و ایران از دیرباز روابط دوستانه ای داشته اند آبه اولین نخست وزیر ژاپن است که در سال جاری میلادی پس از ۴۰ سال از سال ۱۹۷۸ میلادی به ایران سفر کرد و این نقطه عطفی در مناسبات طرفین محسوب می شود.
در این میان سفر رییس جمهوری ایران به ژاپن در روزهای پایانی سال ۲۰۱۹ میلادی نیز باعث شد تا مسیر آغاز شده برای گسترش روابط در عرصه های مختلف هموار تر شود این سفر در واقع شروع دور دوم از تلاش های دیپلماتیک دو کشور شرق و غرب آسیا برای پیشبرد مناسبات در مسیری پایدار محسوب می شود.
این دهمین بار است که نخست وزیر ژاپن و رییس جمهور ایران با یکدیگر دیدار می کنند و آخرین ملاقات آنها نیز در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر انجام شده بود.
اگر دو کشور بتوانند در همین مسیر پایدار باعث شوند تا ضمن حراست از توافق هسته ای، همکاری های تجاری و اقتصادی ایران با اروپا نیز تقویت شود آن زمان ژاپن در مسیر میانجیگری گام بلندتری برخواهد داشت و دوستی دیرینه ایران و ژاپن باز هم تقویت و مستحکم تر خواهد شد.
افزون بر این دو کشور دوست می توانند در چارچوب همین همکاری های تجاری، اتکای خود را به ارز دلار نیز کاهش دهند و با استفاده از ارزهای دیگر از جمله ارزهای ملی مناسبات تجاری را به پیش ببرند و کاهش اتکا به دلار می تواند از سوی اروپا نیز مورد استقبال قرار گیرد.
آنچه مهم است اینکه در این شرایط که روابط دوستانه ایران و ژاپن به سمت رشد حرکت می کند و دیگر اروپایی ها نیز هنوز برجام را رها نکرده اند هر اقدامی در مسیر توسعه روابط تجاری طرفین می تواند برای همه جوانب برد - برد باشد.
ایران و ژاپن دو کشور با دیدگاه هایی بسیار نزدیک و بعضا یکسان در بسیاری از مسایل منطقه و بین المللی هستند هر دو طرف به دنبال گسترش روابط اقتصادی، مقابله با یکجانبه گرایی، حراست از توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ میلادی، پیشبرد صلح و ثبات در خاورمیانه، حراست از امنیت کشتیرانی و توسعه همکاری میان بخش های خصوصی در قلمروهای مختلف هستند و همین تشابهات مواضع باعث خواهد شد تا سفر روحانی به ژاپن یکی از مهمترین و پرثمرترین اقدامات ایران برای رشد روابط دوستانه دو کشور باشد.
نظر شما