آیت‌الله علیرضا اعرافی شامگاه پنجشنبه در آیین اختتامیه جشنواره ملی حوزه‌های علمیه، مرجعیت شیعه و قرآن با عنوان «دیدگاه‌های علوم قرآنی آیت‌الله محمد فاضل لنکرانی از مراجع فقید شیعه» در سالن اجتماعات مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) قم، با بیان اینکه قم در آستانه یکصدمین سالگرد بازتاسیس و احیای حوزه علمیه قم است، گفت: حوزه قم یکصدمین سال خود را دارد تجربه می‌کند و کوله‌باری سنگینی از دانش، اندیشه و دستاورد با خود حمل می‌کند که ۴۰ سال از این دوره در عصر انقلاب اسلامی قرار دارد.
وی افزود: دبیرخانه‌ای در حوزه تشکیل شده است تا این ۱۰۰ سال را مورد مطالعه، گزارش، تحلیل و بازشناسی قرار دهد؛ قم ۱۰۰ سال بسیار پربار و پرثمری را تجربه کرده و برآمده از یک تاریخ باشکوه حوزه‌های علمیه است.
وی با بیان اینکه سال ۱۳۰۰ آغاز حرکت قم است، گفت: قم در ۴۰ سالگی خود (۱۳۴۲)، پایه‌گذار یک نهضت بزرگ جهانی است که مبدل به انقلاب شکوهمند اسلامی شد؛ در سال ۱۳۴۲ فریاد رسای امام خمینی در فیضیه و مسجد اعظم، نگاه و گفتمان نویی را در جهان ندا داد.
وی با بیان اینکه یک نهاد در ۴۰ سالگی پایگاه چنین انقلابی شود، سخن ساده و کوچکی نیست؛ گفت: در ابعاد گوناگون و حوزه‌های مختلف دانشی، این پرونده یکصد ساله قابل مطالعه، تحلیل، بررسی کامل و برنامه‌ریزی است که به فضل الهی انجام خواهد پذیرفت.
عضو فقهای شورای نگهبان در بخش دیگر سخنان خود، خاطرنشان کرد: در حوزه تفسیر در ۴۰ سال و به یک معنا در ۱۰۰ سال، شاهد درخشش‌های فوق‌العاده‌ای هستیم.
وی با بیان اینکه گنجینه تفسیر ترتیبی قم، گنجینه ذی‌قیمتی است؛ گفت: در حوزه تفسیر به مفهوم ترتیبی آن، قم تولیدکننده چند تفسیر جامع فراگیر قرآن کریم و صدها اثر تفسیر تطبیقی در قالب‌های کوچک‌تر در این ادوار بوده است.
آیت‌الله اعرافی اضافه کرد: قم در موضوع تفسیر موضوعی نیز از گنجینه ذی‌قیمتی برخوردار است و تولیدکننده بزرگی در تاریخ تفسیر موضوعی به شمار می‌آید.
وی با بیان اینکه در حوزه روش‌شناسی قرآن و منهج تحقیق در قرآن کارهای خوبی انجام شده است، اظهار کرد: درحوزه مکاتب تفسیری، تحلیل مکاتب، تبیین ابعاد و زوایای آن نیز کارهای ارزشمندی انجام شده است.
مدیر حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: در قلمروی مباحث تطبیقی و نقد مباحثی که در غرب نسبت به قرآن و علوم قرآنی ارائه شده، کارهای بزرگی انجام شده و البته کارهای بزرگی در پیشِ‌رو است.
وی عنوان کرد: در حوزه زبان قرآن و مسائل پیرامون آن ما شاهد برداشته شدن گام‌های ارزشمندی هستیم و نیز در حوزه روش‌شناسی قرآن کریم و منهج تحقیق کارهای خوبی صورت گرفته است.
آیت‌الله اعرافی در رابطه با حوزه ترجمه قرآن کریم بیان کرد: در این حوزه هم در ترجمه به فارسی و هم در ترجمه به زبان‌های دیگر گام‌های خوبی برداشته شده است.
وی اظهار کرد: در کنار حوزه‌های محتوایی در قلمروهای ساختاری هم شاهد تحولاتی هستیم که می‌توان به توسعه کرسی‌های درس‌ها و رشته‌سازی اشاره کرد که در درختواره جدید حوزه‌های علمیه به مقوله رشته‌های قرآنی توجه کافی و جامع انجام شده است.
وی پیش‌بینی ارائه محتواهای قرآنی در سطوح مختلف حوزه، قلمروی پایان‌نامه‌ها، مجله‌ها، فناوری‌های اطلاعات در خدمت قرآن و ساختارها و مرکزهای قرآنی را از دیگر مواردی برشمرد که در این حوزه مورد توجه قرار گرفته است.
وی در بخش دیگر سخنان خود گفت: مرجعیت ما در این ۱۰۰ سال، چهار یا پنج نسل را تجربه کرده است که جای مطالعات جامع شناختی حوزوی مهمی دارد که نسل نخست مرجعیت برآمده از قم و مستقر در قم؛ آیت‌الله العظمی حائری هستند.
عضو فقهای شورای نگهبان ادامه داد: نسل دوم مرجعیت ما، پس از آیت‌الله حایری و منتهی به آیت‌الله بروجردی است و نسل سوم با مرجعیت ایشان شروع می‌شود.
وی اضافه کرد: در حوزه مرجعیت در نسل سوم شاهد مراجعی بودیم که از عراق و نجف در قم بالنده شدند که امام خمینی در راس آنها چون خورشیدی می‌تابد.
وی افزود: نسل چهارم نیز مراجع پس از امام راحل بودند که از نجف آمدند، اما در تعامل با قم و تولیدات فکری وارد عرصه‌ای نو شدند، در نسل پنجم مرجعیت شاهد مراجعی هستیم که کاملا برآمده از گفتمان و حوزه قم هستند.
وی اظهار کرد: این همایش‌ها نشان‌دهنده رویش‌های جدید و پیشرفت‌های جدی در نسل جدید هستیم، آیت‌الله فاضل لنکرانی از نسلی هستند که به شکل برجسته نگاه فقاهتی را به بخش قرآنی و تفسیری منتقل کرده‌اند.
آیت‌الله اعرافی همچنین خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهیم تفسیرمان قوام بیشتری پیدا کند، نیازمند بازخوانی اصول فقه با نگاه به تفسیر هستیم و حوزه اصول فقه نیازمند بازسازی ناظر به تفسیر است.
آیین اختتامیه این همایش با حضور آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی عباسی رئیس جامعه المصطفی العالمیه، فضلا، استادان، پژوهشگران و طلاب حوزه علمیه، محققان علوم قرآنی و جمعی از مسئولان استان قم برگزار و از ۱۲ مقاله برتر تجلیل شد.
صبح پنجشنبه در همایش مذکور از ۱۲ جلد کتاب رونمایی شد و قرائت پیام آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید، سخنرانی آیات رضا استادی و محمدجواد فاضل لنکرانی از استادان برجسته حوزه علمیه و ارائه چند مقاله برتر از دیگر برنامه‌های افتتاحیه این همایش بود.
در حاشیه این همایش، نمایشگاه کتابی از آثار علمی مرحوم آیت‌الله محمد فاضل لنکرانی از مراجع فقید جهان تشیع و نیز آثار مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در معرض دید عموم قرارگرفته بود.
مرحوم آیت‌الله محمد فاضل لنکرانی از مراجع فقید شیعه در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی در قم دیده به جهان گشود، وی بعد از انقلاب مشغول تدریس در حوزه علمیه قم شد و پس از ارتحال آیت‌الله اراکی یکی از هفت مرجع تقلید معرفی‌شده از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود.
این عالم ربانی در ۲۶ خردادماه ۱۳۸۶ هجری شمسی دعوت حق را لبیک گفت و در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) در شهر مقدس قم به خاک سپرده شد. /
نظر شما