تهدید حمله به اماکن فرهنگی جنایت بین‌المللی است

محسن عبداللهی روز چهارشنبه در گفت وگو با خبرنگار قضائی ایرنا افزود: کنوانسیون های بین المللی صراحتا حمله به میراث فرهنگی را جنایت جنگی می دانند و در حقوق بین الملل نیز این اقدامات منع شده و آمران و مرتکبان آنها مسئولیت کیفری بین المللی دارند.
وی ادامه داد: حقوق بین الملل به طور عام اماکن فرهنگی و اماکن باستانی را جزء میراث فرهنگی کشورها طبقه بندی می کند البته به تعبیری در حقوق بین الملل این اموال فرهنگی به عنوان اموال یا میراث فرهنگی مشترک بشریت شناخته می شوند.
عبداللهی تصریح کرد: در توییت ترامپ نه تنها تهدید به ارتکاب جنایت جنگی نهفته است بلکه تهدید به توسل به زور هم نهفته است و رئیس جمهوری آمریکا می گوید با یک هدف نامشروع، جنگی را آغاز خواهم کرد.
کارشناس حقوق بین الملل با اشاره به کنوانسیون ۱۹۷۲ یونسکو اظهار داشت: به موجب این کنوانسیون، برخی سایت های فرهنگی و طبیعی به عنوان میراث مشترک بشریت شناخته شده است البته برای اینکه یک مکان فرهنگی بتواند به این عنوان شناخته شود باید در فهرست آثار یونسکو به ثبت رسیده باشد بنابراین اموال فرهنگی مورد حمایت هستند که از آنها بتوان به عنوان میراث فرهنگی ثبت شده یاد کرد.
عبداللهی ادامه داد: دولت ها به موجب حقوق بین الملل قراردادی و طبق کنوانسیون ها همچنین به لحاظ حقوق بین الملل عرفی، سلسله تعهداتی را برای پاسداشت میراث فرهنگی برعهده گرفته اند و یکی از مهمترین تعهدات این است که به این میراث آسیبی وارد نشود.
دانشیار دانشگاه شهید بهشتی افزود: مهمترین موضوعی که درباره آسیب به این میراث مطرح است، وجود یک درگیری مسلحانه است. دولت ها به موجب حقوق زمان صلح همچنین حقوق حاکم بر دوران درگیری و مخاصمات مسلحانه، تعهداتی را برای عدم حمله به این اماکن فرهنگی برعهده گرفته اند.
عبداللهی تصریح کرد: مشخصا کنوانسیون های چهارگانه ژنو در سال ۱۹۴۹ میلادی و دو پروتکل الحاقی آن، صراحتا حمله به اماکن فرهنگی را ممنوع کردند و آنقدر این مساله برای جامعه بین المللی مهم بوده که دولت ها بعد از تصویب کنوانسیون های چهارگانه ژنو، کنوانسیون «حمایت از اموال فرهنگی در دوران درگیری های مسلحانه بین المللی» را تصویب کردند و بعد از آن پروتکلی هم به آن اضافه شد تا در دوران درگیری های مسلحانه، میراث فرهنگی از آسیب های ناشی از جنگ مصون بمانند.
عضو اصلی هیئت مدیره انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد یادآور شد: طالبان در دورانی که در افغانستان به قدرت رسید، بخشی از میراث فرهنگی جهان را تخریب کرد و شورای امنیت اقدامات آنها را جنایت جنگی معرفی کرد.
وی درباره مسئولیت کیفری بین المللی دولت ها یا فرماندهانی که مرتکب تخریب و آسیب به میراث فرهنگی می شوند، گفت: وقتی جنایت جنگی رخ می دهد طبیعی است که جنایتکاران تعقیب بین المللی می شوند اما واقعیت این است که سازو کارهای حقوق بین الملل برای این تعقیب کیفری، توسعه یافته نیست هرچند که پیش از این، دادگاهی در یوگسلاوی و دادگاهی در رواندا برای رسیدگی به جنایات جنگی ناشی از این اقدامات تشکیل شده است.
کارشناس حقوق بین الملل ادامه داد: از منظر دیگر، تهدید ترامپ در حقوق حاکم بر توسل به زور دولت ها نیز قابل بررسی است و دولت ها به موجب بند چهارماده ۲ منشور ملل متحد ملزم به عدم تهدید یا توسل به زور در مورد تمامیت ارضی، استقلال سیاسی و هرگونه اقدام علیه اهداف منشور ملل متحد وعلیه یکدیگر هستند و از توسل به زور منع شده اند.
وی خاطرنشان کرد: ترامپ وعده و تهدید به ارتکاب جنایت جنگی در خصوص تخریب اماکن فرهنگی را مطرح کرده اما در حقوق بین الملل فقط تهدید در مورد نسل زدایی و نسل کشی جرم انگاری شده است.
عبداللهی با اشاره به تصویب اساسنامه رم در سال ۱۹۹۸ افزود: طبق این اساسنامه، دیوان بین المللی کیفری و دیوان کیفری بین المللی صلاحیت رسیدگی به جنایات جنگی را دارند اما در این رابطه، آمریکا ابتدا اساسنامه را امضا کرد اما بعد از آن در یک رویه نامعمول، امضای خود را پس گرفت در واقع، نه تنها عضو نشد بلکه امضای خود را پس گرفت بنابراین بسیار دشوار است که آمران و مجریان و مباشران چنین اتفاقات احتمالی را بتوان در دیوان بین المللی کیفری تحت تعقیب قرار داد.
این حقوقدان اضافه کرد: همچنین آمریکا با حدود ۱۵۳ کشور موافقتنامه دو جانبه ای امضا کرده و از آنها تعهدی گرفته که به هیچ وجه سربازان آمریکایی و افرادی که جنایات جنگی مرتکب می شوند به دیوان بین المللی کیفری معرفی نکنند.
عضو اصلی هیئت مدیره انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد گفت: یک قانون شکن و ناقض حقوق بین المللی همیشه امکان دارد که حقوق بین الملل را زیرپا بگذارد.

سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی به همراه ابومهدی مهندس از فرماندهان مقاومت پس از عمری مجاهدت بامداد جمعه ۱۳ دی ماه در حمله بالگردهای آمریکایی در فرودگاه بغداد به شهادت رسید.  
بر اساس اعلام پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، دستور این حمله هوایی را دونالد ترامپ رییس جمهوری این کشور صادر کرده بود.
در پی تاکید مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران مبنی بر گرفتن انتقام از آمریکا در پی به شهاد رساندن سردار سلیمانی، رئیس جمهوری آمریکا در توئیتی مدعی شد که کشورش با تجهیزات نظامی جدید به هرگونه حمله احتمالی ایران پاسخ خواهد داد.
ترامپ مدعی شد اگر ایران هر یک از آمریکایی ها یا دارایی‌های آن را مورد هدف قرار دهد، ۵۲ نقطه در ایران از جمله مراکز فرهنگی را هدف قرار می دهد.

این تهدید او با واکنش های بسیاری مواجه شد و انتقادهای فراوانی برانگیخت.
رییس جمهوری اسلامی ایران در حساب توئیتری خود نوشت: آنهایی که به عدد ۵۲ اشاره می کنند بهتر است به عدد ۲۹۰ هم فکر کنند. هیچ وقت ملت بزرگ ایران را تهدید نکنید.
عدد ۲۹۰، یادآور تعداد مسافران کشته شده در اثر پرتاب موشک آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایران ایر ۶۵۵ در تیرماه سال ۱۳۶۷ است.

در مجامع بین  المللی نیز دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرد: تهدید علنی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا برای حمله به مراکز مهم فرهنگی در ایران در صورتی اجرایی شدن، جنایت جنگی است.
همچنین «آندرا پراسو» (Andrea Prasow) قائم مقام مدیر دیده‌بان حقوق‌بشر سازمان ملل گفت: ترامپ باید علنا تهدیدهای خود را علیه دارایی های فرهنگی ایران پس بگیرد و  به طور شفاف اعلام کند که مجوز یا دستور جنایت جنگی را صادر نمی کند. وزارت دفاع آمریکا نیز باید به طور آشکار بر تعهد خود برای پیروی از قوانین جنگی و تبعیت از دستورات نظامی قانونی تاکید کند.
خبرنگاران آلمانی، تهدید ترامپ به هدف قرار دادن میراث فرهنگی ایران را با «اقدام وحشیانه طالبان در از بین بردن این بخش‌ها و آثار هنری افغانستان» مقایسه کردند.
«کریس مورفی» سناتور دموکرات آمریکایی در واکنش به تهدید ترامپ در توئیتر نوشت: هدف قرار دادن غیرنظامیان و مراکز فراهنگی همان اقدامی است که تروریست ها انجام می دهند. این یک جنایت جنگی است.
سی‌ان‌ان نیز به نقل از دو مقام ارشد دولت ترامپ گفتند که اظهارات رییس جمهوری آمریکا درباره حمله به اماکن فرهنگی در ایران مخالفت گسترده‌ای را در درون کابینه وی برانگیخته است.