صدای چکش‌های حراج تهران سکوت هنر عکاسی را پنهان نمی‌کند

محبوبیت هنر عکاسی همواره در بازار هنر و حراج ها در حال افزایش است و به عنوان یکی از رویکردهای بین رشته های در هنر های تجسمی توانسته است در حراج های معتبر جهان جایگاه ویژه ای برای خود تعریف کند و حتی در موارد متعددی شانه به شانه آثار رکورددار جهان چکش خورده است. برای مثال می توان به آثار آندریاس گورسکی (Andreas Gursky) عکاس آلمانی با فروش ۹ نسخه چاپی به مبالغی بیش از یک میلیون دلار اشاره کرد.

مجموعه حراج تهران در سال ۱۳۹۱ به صورت نهادی مستقل و خصوصی شکل گرفت و معرفی بهترین نمونه های هنر مدرن و معاصر ایران را به مجموعه داران هنری و مخاطبان جهانی در ژانرهای مختلف هدف اصلی خود تعریف کرد.

اما حراج تهران از اولین دوره برگزاری خود در خرداد ۱۳۹۱ تا دوازدهمین دوره در دی ماه ۱۳۹۸ همواره به آثاری توجه داشته است که در گذشته در بازارهای جهانی همچون ساتبیز و کریستی موفقیت هایی را کسب کرده بودند و یا در موزه ها و عرصه های نام آشنای هنر جهان نامی از خود بر جای گذاشتند.

اگر با چنین رویکردی آثار این دوازده دوره را مورد مطالعه قرار دهیم، کمتر شاهد معرفی و حضور جوانان جویای نام از گذرگاه حراج تهران به سوی بازارهای جهانی هستیم و حراج تهران با کمترین خطرپذیری تاییدشدگان رویدادهای جهانی را به مهمانی خود دعوت می کند.

هنر عکاسی ایران همچون دیگر رویکردهای هنرهای تجسمی در مکتب های هنری همچون سقاخانه فرصت حضور نداشت و به دلایل مختلفی در اختیار رویدادهای خبری همچون انقلاب و جنگ تحمیلی قرار گرفت و شاید به قطعیت بتوان مدعی شد تا قبل از دهه هشتاد امکان برگزاری نمایشگاه های مستقل عکاسی به سختی فراهم بود.

 دلایل متعددی سبب شد که عکاسان امکان گرفتن تاییدیه از بازارهای جهانی را نیابند؛ امروز حراج تهران حاضر به سرمایه‌گذاری بر روی هنر عکاسی در ایران نیست و بار حضور عکس در این رویداد را با عکس های زنده‌یاد عباس کیارستمی در این دوازده دوره بر زمین حراج گذاشت.

در دوازده دوره حراج تهران  ۴۷ عکس از ۲۱ هنرمند با نام های عباس کیارستمی، کورنگ بهشتی، سمیرا علیخانزاده، امیر حسین حشمتی، شادی قدیریان، آرمان استپانیان، صادق تیر افکن، کوروش ادیم، علیرضا فانی، بهمن جلالی، جمشید بایرامی، مهدی مقیم نژاد، نیوشا توکلیان، آزاده اخلاقی، محمد فرنود، گوهر دشتی، محمدرضا جوادی،علیرضا فانی، سعید صادقی، جاسم غضبانپور و مهدی کرم پور حضورداشته است.

در اولین دوره حراج تهران شاهد حضور ۹ عکاس بودیم که در دوره های بعد این نام ها تغییر کرد تا در نهایت از دوره نهم به بعد حراج تهران سلیقه بازار داخلی را با عکس های جنگ یافت و دیگر حاضر نشد میدانی را در اختیار دیگر عکاسان قرار دهد.

عکاسان حاضر در دوازده دوره حراج تهران

در اولین دوره حراج تهران در خرداد ۱۳۹۱ با فروش کل ۲ میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان شاهد حضور ۹ عکس از هنرمندانی همچون عباس کیارستمی، کورنگ بهشتی، سمیرا علیخانزاده، امیر حسین حشمتی، شادی قدیریان، آرمان استپانیان، صادق تیرافکن، کوروش ادیم و علیرضا فانی بودیم.

در دومین دوره حراج تهران در خرداد ۱۳۹۲ با فروش کل ۶ میلیارد و ۵۴۵ میلیون تومان، ۶ عکس از هنرمندانی همچون عباس کیارستمی، شادی قدیریان، بهمن جلالی، آرمان استپانیان، جمشید بایرامی و مجید کورنگ بهشتی حضور داشت.

سومین دوره این رویداد در خرداد ۱۳۹۳ با فروش کل ۱۳ میلیارد و ۲۵۷ میلیون تومان میزبان ۴ عکس از هنرمندانی همچون عباس کیارستمی، صادق تیرافکن، مهدی مقیم‌نژاد و نیوشا توکلیان بود.

در چهارمین دوره حراج تهران در خرداد  ۱۳۹۴  از فروش کل ۲۰ میلیارد و ۵۹ میلیون تومان،  ۵ عکس از هنرمندانی همچون عباس کیارستمی، آزاده اخلاقی، صادق تیرافکن، محمد فرنود و گوهر دشتی چکش خورد.

پنجمین دوره حراج تهران در خرداد ۱۳۹۵ با فروش کل ۲۵  میلیارد و ۳۶۲ میلیون تومان هیچ عکسی برای فروش به حراج تهران وارد نشد.

ششمین دوره حراج تهران در دی ماه ۱۳۹۵ با فروش ۱۲ میلیارد و ۳۴۴ میلیون تومان، میزبان ۶ عکس از هنرمندانی چون عباس کیارستمی، مجید کورنگ بهشتی، محمدرضا جوادی، علیرضا فانی، صادق تیرافکن و سعید صادقی بود.

ششمین دوره حراج تهران، اولین تجربه حضور عکس خبری دفاع مقدس بود که در آن عکسی از عملیات کربلای پنج اثری از سعید صادقی سه برابر قیمت برآورد شدۀ اولیه (۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان) با رقم ۵۵ میلیون تومان به فروش رفت و بیشترین جهش قیمتی ششمین دوره حراج تهران را از آن خود کرد تا در صدر اخبار حراج آن سال قرار گیرد.

هفتمین دوره حراج تهران در تیرماه ۱۳۹۶ با فروش کل ۲۶  میلیون و ۱۱۳ میلیون تومان با تنها یک عکس از زنده‌یاد عباس کیارستمی به پایان رسید که در قیاس با دوره قبلی این حراجی که در آن چکش فروش ۶ عکس خورده بود سیر نزولی عکس در حراج تهران کاملا مشهود شد.

هشتمین دوره حراج تهران در دی ۱۳۹۶ با فروش کل ۱۴ میلیارد و ۴۹۲ میلیون تومان شاهد حضور ۶ عکس از هنرمندانی عباس کیارستمی، محمدرضا جوادی، مجید کورنگ بهشتی، بهمن جلالی، علیرضا فانی و سعید صادقی بودیم که باز هم همانند دوره گذشته عکس جنگ شگفتی آفرید و با فتح بیشینه قیمتی خود از برآورد ۲۵۰ میلیون ریال به قیمت فروش ۵۵۰ میلیون ریال جایگاه خود را در حراج تهران تثبیت کرد.

در نهمین دوره حراج تهران در تیرماه ۱۳۹۷ از مجموع فروش ۳۱ میلیارد و ۳۷۸ میلیون تومان بود هیچ عکسی بخت حضور در این رویداد را نیافت.

دهمین دوره حراج تهران در دی ماه ۱۳۹۷ با مجموع فروش ۳۴ میلیارد و ۴۰۳ میلیون تومان به پایان رسید و ۴ عکاس همچون بهمن جلالی، سعید صادقی، جمشید بایرامی و محمد فرنود حضور داشتند که فروش عکس جنگی از محمد فرنود با عنوان سوم خرداد ۶۱- خرمشهر که با قیمت ۷۰ میلیون تومان بیشینه قیمت ۲۵ میلیون تومانی خود را چنان فتح کرد که در پایان حراج برخی از مجموعه داران به خرید عکس های جنگ ترغیب شدند.

یازدهمین دوره حراج تهران در تیرماه ۱۳۹۸ با فروش ۴۲ میلیارد و ۲۰۴ میلیون تومان برای ۷۹ اثر در حالی پایان یافت که هیچ عکسی در این حراج حاضر نبود.

دوازدهمین دوره حراج تهران در دی ماه ۱۳۹۸ به رقم فروش کلی ۳۱ میلیارد و ۷۱۷ میلیون تومان رسید و ۶ عکس از  عباس کیارستمی(۲ عکس)، سعید صادقی، جاسم غضنبانپور و مهدی کرم‌پور با فروش عکسهایشان در این رویداد حضور داشتند.

حراج تهران در این سال ها ثابت کرده است که حاشیه امن فروش، بزرگترین سرمایه ای است که حاضر به از دست دادن آن نیست. این مساله به حضور کم تنوع عکاسان خلاصه نمی شود و مخاطبان این رویداد هر بار شاهد تعداد محدودی از هنرمندان در دیگر شاخه های هنری هستند که آثارشان از میان اولین حراج تا دوازدهمین در حال حرکت است.

هنر معاصر ایران در سال های اخیر شاهد استعدادهای متعددی در هنر عکاسی بوده است که حراج تهران می تواند بستری برای شکوفایی آنها فراهم و حرکت سنتی خود را از رویدادهای جهانی به حراج تهران معکوس کند تا بتواند معرفی هنر ایران به مجموعه داران هنری و مخاطبان جهانی را که در اهداف این رویداد تعریف شده، تحقق بخشد.