یادگیری مهارت در انجام کار گروهی، نشاط اجتماعی، تحرک بدنی و تربیت براساس آموزه‌های ملی به جای فرهنگ بیگانه از جمله مزایای احیای بازی‌های بومی محلی است که توجه به احیای این میراث فرهنگی را ضروری کرده است.
بازی‌های بومی محلی آن دسته از ورزش‌هایی هستند که در ارتباط با فرهنگ یک تیره خاص است که رابطه تنگاتنگ و نزدیک با شیوه زندگی، رفتار، کردار و مناسبات آنان دارد.
بازی‌های بومی محلی برگرفته از فضای فرهنگی و جغرافیایی هر شهر و دیاری است که ارزش‌ها و مهارت‌ها را از طریق این بازیها در اعضای خود تقویت می‌کند.
بازی‌های بومی محلی خراسان رضوی ریشه در اصالت و قدمت فرهنگی مردم این استان دارد که باید توجه بیشتری برای احیای آنها انجام شود.
گرچه بازی‌های محلی امروزه با وارد شدن به عصر دیجیتال بخصوص در بخش شهری تاحدودی کم رنگ شده و جای خود را به بازی‌های رایانه‌ای داده است اما باز هم مردم خراسان رضوی با حفظ اصالت، فرهنگ، آداب و رسوم گذشته خود به بهترین نحو ممکن در اوقات فراغت و دورهمی‌های فامیلی و دوستانه به ویژه در مناطق روستایی با فضا سازی مناسب از بازی‌های بومی محلی برای سرگرمی استفاده می‌کنند.
این بازیها در گذشته در مواقع مختلفی از شبانه‌روز یا ایام مختلف سال و مراسمی چون عروسی‌ها به صورت انفرادی یا گروهی برگزار می‌شد اما امروزه در کلان‌شهرها، شهرهای کوچک و حتی روستاهای کشور جای خالی بازی‌های خلاقانه و مبتکرانه کودکان قابل مشاهده است.
بالغ بر ۱۵۰ نوع بازی بومی محلی در ایران وجود داشته که به مرور زمان و با تغییر شیوه‌های زندگی، نسل امروز با بسیاری از آنها بیگانه است.
برخی از این بازیها از نظر اجتماعی، فرهنگی و مذهبی در اکثر نقاط ایران از جمله خراسان رضوی مشترک هستند.
ایجاد شور و هیجان با بازی های بومی محلی
هرگاه صحبت از بازی‌های بومی محلی می‌شود بدون وقفه نه تنها نوجوانان و جوانان اظهاراتی دارند بلکه کهنسالان صاحب نظر می‌باشند.
با اسم بازی‌های بومی محلی ناخودآگاه تبسم زیبا روی لب‌های اعضای خانواده مینشیند و هر کدام از اعضای خانواده به طریقی ابراز وجود و خودنمایی در یکی از رشته‌ها می‌کند.
بازی‌هایی از قبیل قایم باشک، گرگم به هوا و بازی های سرعتی و تخصصی تر از قبیل هفت سنگ، پلخمون و توپ چوبی در استان خراسان رضوی بیشتر رایج بوده است و تمام این بازی ها هم اینک با ایجاد فدراسیون خاص خود با نام ورزش روستایی و بازی‌های بومی محلی سر و سامان گرفته است.
برای هر کدام قوانین و مقرراتی وضع شده و علاوه بر مسابقات استانی در رقابت‌های کشوری نیز به آنها پرداخته می‌شود.
به گفته مسوولان هیات بازی های بومی محلی خراسان رضوی، این استان یکی از پیشگامان این بازی ها است به طوری که جشنواره هایی نیز در سراسر شهرستان‌های استان برگزار می‌شود و این مسابقات از بیشترین تعداد داور و مربی در این استان برخوردار است.
این استان برای مسابقاتی همچون هفت سنگ، چوبکشی، فوتوالی و برای تونیک نیز لیگ کشوری دارد.
نداشتن محدودیت سنی مهمترین ویژگی بازی‌های بومی محلی
بارزترین ویژگی بازی‌های بومی محلی، مهم نبودن مکان، سن، جنس بازیکن و بازی با کمترین امکانات و بدون آموزش تخصصی است که سرگرم کننده ترین ساعت های زندگی اعضای خانواده ها را مهیا می‌کند.
هنوز هم در گوشه کنار شهر به صورت مختصر و اندک از بازی سه به سه قطار و گل یا پوچ و قایم باشک به چشم می‌خورد.
شاید هیچوقت به فلسفه این بازی ها فکر نکرده باشیم و بهتر است به یک بازی یه قل دو قل که همه آن را بازی کرده یا می‌دانند اشاره کنیم که در کمتر از سه ثانیه پنج حرکت ریختن سنگها، دیدن مکان آنها برروی زمین، انتخاب مته و انداختن آن روی هوا، جمع کردن سنگها از رو زمین و گرفتن سنگ مته معلق در هوا انجام می‌شود.
این نشان از چابکی، قدرت دید، سرعت عمل و تمرکز تمام کودکان دهه های قبل را تضمین می‌کرد ولی دیگر در بین نوجوانان کنونی آن تمرکز و سرعت عمل دیگر به چشم نمی‌خورد.
رییس هیات بازی های بومی محلی خراسان رضوی در باره جایگاه بازی های بومی محلی در این استان طی گفت و گو با خبرنگار ایرنا به بررسی موقعیت کنونی این بازیها در بین خانواده های استان خراسان رضوی پرداخته است.
تجهیز بالغ بر ۳۰۰ خانه ورزش روستایی در خراسان رضوی
وی گفت: بالغ بر ۳۰۰ خانه ورزش روستایی در این استان با وسایلی همچون میز پینگ پنگ، شطرنج، دارت، طناب، توپ والیبال، فوتبال و فوتسال با هزینه ۵۰ میلیون ریال و با اولویت روستاهای مرزی و دورافتاده با شعار جامعه عاری از اعتیاد تجهیز شده است.
محمدرضا خوش باطن افزود: قرار شده با همکاری اداره ورزش و جوانان، دفتر روستایی و شوراها و همچنین دفتر فرهنگی استانداری خراسان رضوی به تعداد این خانه‌ها افزوده شود.
خراسان رضوی مقام برتر بازی‌های بومی محلی در کشور
رییس هیات بازی های بومی محلی خراسان رضوی ادامه داد: هیات ورزش روستایی و بازی‌های بومی محلی در این استان برای پنجمین سال پیاپی به عنوان هیات برتر در بین ۴۶ هیات ورزشی این استان معرفی و همچنین از طرف فدراسیون در بین تمام استان‌های کشور به عنوان هیات برتر معرفی شده است.
وی دلیل این برتری را برگزاری بالغ بر ۵۰ المپیاد و ۲۰۰ جشنواره در هر سال با کمک تمام شهرستانها دانست و گفت: تمام شهرستانها و ۷۵ بخش به همت بخشداری‌ها و ادارات ورزش در حال حاضر دارای رییس، نایب ریس بانوان و دبیر اجرایی در هیات ورزش روستایی هستند و این امر سبب برتری این هیات ورزشی شده است.
حمایت دفتر روستایی از بازی‌های بومی محلی در خراسان رضوی
رییس هیات بازی های بومی محلی خراسان رضوی افزود: هیات بازی های بومی محلی این استان هر سال در نمایشگاه دستاوردهای روستاییان کشور که در نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار می‌شود شرکت کرده و تنها نماینده فدراسیون بوده که با توجه به قدرت حضور این تیم توانمند توانسته یکی از غرفه‌های پر مخاطب این نمایشگاه را به خود اختصاص دهد که علاوه بر ترویج بازی های بومی محلی استعدادهای روستایی دیگر رشته های ورزشی را شناسایی و به مسابقات کشوری و حتی برون مرزی اعزام کند.
خوش باطن ادامه داد: جشنواره و مسابقات روستاییان خراسان رضوی بدون حمایت دفتر فرهنگی و دفتر روستایی استانداری امکان پذیر نبوده و ما هم تمام سعی خود را کرده‌ایم تا با کمترین هزینه و امکانات شادترین لحظات را برای روستاییان فراهم کنیم.
حضور قدرتمند بانوان روستایی دربازی‌های بومی محلی
نایب رییس بازی های بومی محلی خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: در تمام لیگ‌های کشوری، جشنواره ها و مسابقات، تیم بانوان روستایی این استان همیشه با کاپ قهرمانی به خانه باز می‌گردد.
سمیه رضایی افزود: بانوان روستایی خراسان رضوی در رقابت های بومی محلی و همچنین در رشته های ورزش های کلاسیک همیشه حرف برای گفتن داشته و با دست پر قدرت و توانایی های خود را اثبات کرده‌اند.
طرح سنجش ساختار قامتی بانوان روستایی
نایب رییس بازی های بومی محلی خراسان رضوی از طرح سنجش ساختار قامتی زنان روستایی در تمام شهرستان‌های استان خبر داد و گفت: با کمک هیات پزشکی و نواب رییس هیات های ورزش روستایی شهرستانها این طرح در روستاهای این استان با دقت فراوان انجام شد.
وی افزود: این استان نخستین استانی بود که با حضور وزیر ورزش و جوانان استارت این سنجش را زد و جزو پیشگامان این طرح هستیم.
وی ادامه داد: در این طرح به این نتیجه رسیدیم که بالغ بر ۸۰ درصد زنان روستایی از نظر اسکلت استخوانی از قبیل شصت پا، شانه ها، پاهای پرانتزی و قوس کمر و امثال آن مشکل دارند.
رضایی گفت: نواب رییس بازی های بومی محلی که جزو مربیان این رشته هستند با آموزش حرکات اصلاحی در روستاها سعی در جلوگیری از بروز مشکلات جدید و ترمیم معضلات در این زمینه دارند.
خراسان رضوی مقام نخست آموزش بازی‌های بومی محلی کشور
نایب رییس ورزش روستایی و بازی‌های بومی محلی خراسان رضوی با اشاره به برگزاری حدود ۶۰ کارگاه و ۲۰ دوره داوری و مربیگری افزود: هم اکنون ۵۰۰ داور و حدود ۲۰۰ مربی در رشته های بومی محلی، چوخه، برای تونیک و امثال آن در این استان فعالیت دارند.
مدرس بازی های بومی محلی خراسان رضوی همچنین از آموزش این بازیها در دانشگاه‌ها خبر داد و گفت: علاوه برکارگاه‌هایی که برای ارگان‌های مختلف برگزار می‌کنیم، بازی های بومی محلی به عنوان یکی از دروس دانشگاهی در دانشگاه فردوسی، حکیم و امام رضا (ع) تدریس می‌شود.
رضایی با اشاره به گسترش بازی های بومی محلی در خراسان رضوی افزود: برای گسترده شدن این بازیها تفاهمنامه هایی با شهرداری های شهرستانها، اداره کل آموزش و پرورش، اداره کل کار و رفاه اجتماعی، نظام مهندسی، ادارات برق و سپاه پاسداران امضا شده است.
وی ادامه داد: هم اکنون مسابقات بومی محلی دانش‌آموزی، محلات و بسیج در تمام مناطق خراسان رضوی با اعزام مربی و داور برگزار می‌شود.
آشنایی با بازی‌های سنتی کشورهای دیگر
رضایی از برنامه‌ریزی برای جشنواره بازی های بومی محلی در دانشگاه فردوسی مشهد با حضور تیم هایی از تمام استان‌های کشور و همچنین ۱۰۰ کشور خارجی خبر داد و گفت: در تفاهمنامه منعقد شده علاوه بر آموزش جشنواره بازی‌های بومی محلی، آشنایی با بازی های سنتی کشورهای دیگر نیز مد نظر گرفته شده است.
هر خانواده خراسانی یک مربی بومی محلی
وی افزود: در راستای فرمایشات رهبر معظم انقلاب برای گسترش بازهای بومی محلی تمام دست اندرکاران بازی های بومی محلی در خراسان رضوی با قدرت هرچه تمام در این زمینه گام برداشته و همچنین در این استان برای تحقق این هدف شاهد روزی خواهیم بود که در هر خانواده خراسانی یک داور یا مربی بومی محلی وجود داشته باشد.
دبیر هیات بازی های بومی محلی خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: سالانه بیش از ۱۰۰ جشنواره مهیج در شهرستان‌های این استان با هزینه کمتر از ۱۰ میلیون ریال برگزار می‌شود.
غلامرضا حریری افزود: تمام سعی هیات بازی های بومی محلی در خراسان رضوی با توجه به موقعیت اقتصادی، جغرافیایی و فرهنگی این استان ایجاد شور و نشاط در بین مردم است.
وی ادامه داد: همیشه در جشنواره ها از خرج های حاشیه‌ای پرهیز کرده و به اصل ماجرا و فضای رقابت و شادابی پرداخته و سربلند بیرون آمده‌ایم.
این مدرس دانشگاه اظهار داشت: در تمام بوستان‌ها، مدارس و مساجد خراسان رضوی دستکم فصلی یکبار جشنواره یا مسابقه بازی های بومی محلی به همت همکاران در این زمینه برگزار می‌شود.
وی گفت: از بازی های تیرکمان سنتی یا همان پلخمون خراسانی، یه قل دو قل، چوبکشی، لی لی و امثال آن استفاده کرده و بدون هزینه با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی شور و شوق رقابت را بدون در نظر گرفتن سن ورزشکار بوجود آورده‌ایم و تمام ارگان ها را نیز درگیر برگزاری مسابقات بومی محلی و کم هزینه کرده‌ایم.
برنامه‌ریزی جشنواره‌هایی برای ارتقای نشاط عمومی
حریری با اشاره به ایجاد گروه مشاوران هیات ورزش روستایی و بازی‌های بومی محلی در خراسان رضوی افزود: با حمایت اداره کل ورزش و جوانان و معاونت فرهنگی استانداری این استان برنامه هایی برای استعدادیابی ورزشکاران روستایی در رشته های مختلف طراحی کرده‌ایم.
وی ادامه داد: همچنین برای ارتقای شور و نشاط اجتماعی در خراسان رضوی با حمایت دفتر فرهنگی استانداری خراسان رضوی برنامه‌ریزی برای جشنواره‌هایی تا آخر سال جاری انجام شده است.
نظر شما