رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه به دنبال آن است تا مجوز و نظر مثبت پارلمان را برای حمایت از فایز السراج، رئیس دولت وفاق ملی(شورای ملی انتقالی لیبی) را به دست بیاورد تا با دستی پر علیه ارتشبد خلیفه حفتر که از حمایت عربستان و امارات‌متحده عربی و مصر برخوردار است وارد کارزار شود. دولت وفاق ملی پس از عقب نشینی های مکرر و از دست دادن مواضع بسیار در طول ۸ ماه گذشته در اصل از ترکیه دعوت کرده تا برای نجات آنها به لیبی بیاید.
ادعای تسلط بر قلمرو
اردوغان قبل از برداشتن هر قدمی به تونس سفر کرد تا با رئیس‌جمهوری جدید این کشور یعنی «قیس سعید» دیداری داشته باشد. هدف اصلی این سفر این بود که قیس سعید تازه نفس را در جریان حمایت جدی‌اش از دولت وفاق ملی قرار دهد. اما او به خبرنگاران گفت که هدفش ایجاد آتش‌بس و به پای میز مذاکره کشاندن طرفهای دعوا در لیبی است. اما سوال مهم و اصلی این است که چرا ترکیه باید به کشوری که با آن مرز مشترک ندارد نیرو بفرستد؟ در حالی که لیبی هیچ خطری برای امنیت ملی آنکارا نخواهد داشت.
پاسخ صحیح و سر راست به این سوال در بستری تازه کشف شده و غنی از گاز و مواد طبیعی نهفته است. تلاش نظامی اخیر اردوغان ارتباط چندانی با محقق کردن رویای احیای نوعثمانی‌گری ندارد و در عین حال تاثیری هم بر اقتصاد ترکیه نخواهد گذاشت. این عملیات در نهایت برای تحقق گسترش ادعای ارضی آنکارا در شرق مدیترانه و تامین دسترسی به ذخایر گاز طبیعی در این منطقه انجام می‌شود.
به گزارش رویترز، روز بیست و هفتم نوامبر ۲۰۱۹ اردوغان و السراج نقشه یک کریدور دریایی را بازترسیم کردند. مرزهای این کریدور جدید به مناطقی که یونان و قبرس ادعای مالکیت در آن را دارد وارد می‌شود. بخش‌های اکتشاف و استخراج گاز در آب‌های جنوبی سواحل قبرس واقع شده و با ادعای تملک بر این آبها ترکیه امیدوار است که بتواند بخش کوچکی از این کیک بزرگ را نصیب خود کند. شورای اروپا آنکارا را محکوم کرد. این شورا اعلام کرد که تصمیم جدید ترکیه و لیبی حق حاکمیت دریایی یونان را نقش بر آب می‌کند اما خطری برای نقش «قانون دریاها» ندارد و در آخر این شورا اعلام کرد که طرف قبرس و یونان است و همبستگی‌اش را با این دو کشور اعلام کرد.
غنی در منابع
تاریخچه این رابطه پر فراز و نشیب به سال ۱۹۷۴ باز می‌گردد. همان زمان که نیروهای ترکیه وارد شدند و نیمی از بخش شمالی قبرس را اشغال کردند. اما جمهوری یونانی در قبرس تنها دولتی بود که از سوی نظام بین الملل به رسمیت شناخته شده‌بود. امروز در یک سوم بخش شمالی قبرس مردمی که اکثرا ترک زبان هستند زندگی می‌کنند و مابقی مناطق را اکثریت یونانی زبان تشکیل می‌دهد. ذخایر قابل توجهی از گاز در این منطقه خصوصا در میدان گازی کالیپسو شناسایی شده‌است. به نوشته نشریه تایمزآو اسرائیل، پیش‌بینی می‌شود که درآمد ناشی از میدان گازی آفرودیت به تنهایی به بیش از ۹ میلیارد دلار برسد.
قبرس در حال حاضر تنها بر دو منبع درآمد تکیه دارد: توریسم و کشت انگورهای محلی. با کشف این میدان‌های گازی امید تازه‌ای برای استفاده از درآمدهای حاصل از فروش آن برایش ایجاد شده‌است. در همین زمان اروپا هم که به دنبال کاهش وابستگی‌اش به گاز روسیه است کشف این میدان گازی جدید را به فال نیک گرفته‌است. حتی کنگره آمریکا هم بر سر اختلافات سرزمینی طرف قبرس را گرفت و تحریم فروش اسلحه به نیکوزیا (پایتخت قبرس) را که سال ۱۹۷۸ تصویب کرده‌بود لغو کرد و در ادامه هم فعالیت‌های آنکارا را به شدت محکوم کرد.
نیکوزیا هم در فعالیتی دیگر از چهار هواپیمای بدون سرنشین متعلق به رژیم صیهونیستی استفاده کرده تا نظارتش بر این منطقه جدیدتر و بهتر باشد. در پاسخ به تحریک‌های مکرر ترکیه نیز مانورهای نظامی دریایی در این بخش از آب‌های مدیترانه به یک چشم‌انداز مشترک در میان کشورهایی که در این سواحل منافعی دارند تبدیل شده‌است.
در نوامبر سال ۲۰۱۸ یونان، مصر و جمهوری قبرس یک مانور دریایی یک هفته‌ای با همکاری هم اجرا کردند. بر اساس گفته‌های وزیر دفاع یونان «مخازن گاز در کرت خصوصا آنهایی که در بخش‌های جنوبی جزیره قرار دارند در حال حاضر در دست بهره‌برداری هستند. این سوخت برای توسعه بخش گازی یونان از نظر استخراج و حمل‌ونقل دارای اهمیت بسیار است. یک خط لوله گاز که مصر، اسرائیل و قبرس را به یونان وصل کند می‌تواند بحث استقلال اروپا در زمینه انرژی را محقق کند.»
از زمانی که منابع گازی بزرگی در سال ۲۰۱۰ در مناطق مدیترانه‌ای کشف شد رژیم صهیونیستی و جمهوری قبرس روابطشان را به صورت دو جانبه تقویت کردند تا بتوانند از انرژی فسیلی موجود در منطقه مربوط به خود به صورت بهینه استفاده کنند. به نوشته لوموند، در سال ۲۰۱۸ این دو کشور با پیوستن یونان و ایتالیا توانستند بر سر ایجاد یک خط لوله دو هزار و ۲۰۰ کیلومتری با نام «ایست‌مد» به توافق برسند و برنامه‌های ترکیه را به هم بریزند. این خط لوله گاز را از اسرائیل و از طریق قبرس و یونان به ایتالیا می‌رساند. از ایتالیا هم می‌توان به دیگر نقاط اروپا این گاز را انتقال داد.
جنگ و تنش بر سر انرژی
همزمان با تلاش ترکیه برای امضای توافقنامه جدید دریایی با لیبی، نیروی دریایی ترکیه ناو کاوشگر اسرائیل به نام «بات‌گالیم» را مجبور به خروج از آب‌های یونان کرد. کمی بعد یکی از شبکه‌های اسرائیل به نقل یک مقام مسوول اعلام کرد که ایجاد خط لوله گاز ایست‌مد نیازمند توافق با ترکیه است. مولود چاووشاوغلو، وزیر امورخارجه ترکیه بارها هشدار داده بود که هر نوع عملیات گازی از این دست بدون مجوز ترکیه ممنوع است و گفته بود «ما قطعا آن را مسدود خواهیم کرد.»
در پاسخ به این تهدید و شاید صرفا بر اثر یک تصادف در زمان‌بندی، فرانسه، ایتالیا و قبرس روز دوازدهم دسامبر گذشته مانور دریایی مشترک در آب‌های قبرس انجام دادند. از آن زمان هیچ تغییری در جدال بر سر انرژی پیش نیامده است. روزی که نمایندگان ترکیه برای ارسال نیرو در مجلس رای‌گیری می‌کردند، اسرائیل،قبرس و یونان توافقنامه ایست‌مد را امضا کردند.
روزنامه اقتصادی یونان در این باره نوشت:«آتن برای نهایی کردن پروژه ایست‌مد برای مقابله با هرگونه تلاش ترکیه جهت ایستادگی در برابر آن عجله دارد.» با این حساب تاریخ پر تلاطم دیگری در انتظار قبرس و منطقه مدیترانه است. با وجود مشکلات اقتصادی در منطقه چشم‌انداز دست‌یابی به صلح، رشد اقتصادی و اتحاد مجدد در قبرس دورتر از همیشه به نظر می‌رسد و این بار جنگ در خاک لیبی و با یارکشی میان دو دولت حفتر و السراج ادامه خواهد داشت.
نظر شما