ضرورت تشخیص زود هنگام و غربالگری سرطان

زهرا داداشی  روز سه شنبه به مناسب روز جهانی سرطان در مصاحبه با خبرنگار ایرنا به وضعیت بیماری سرطان در البرز و کشور و راه های پیشگیری و درمان آن پرداخت که متن این گفت و گو به شرح زیر است.

 شایع ترین سرطان ها در البرز کدامند؟

 شایع ترین سرطان ها در استان البرز به ترتیب سرطان پستان، پرستات، پوست، روده بزرگ و معده است.

 در جمعیت تفکیکی، مردان معده، پرستات ، پوست (غیر منالومی )، روده بزرگ و مثانه است.

در جمعیت زنان نیز به ترتیب پستان، پوست (غیرمنالومی) ، روده بزرگ، معده و سرطان در محل اولیه غیر مشخص.

ملانوم و غیر ملانوم نوع سرطان هایی است که در پوست تشخیص داده می شود در واقع ملانوم تهاجمی است و غیر ملانوم نوع خاص دیگر است.

الان سه نوع سرطان را به صورت رایگان در مراکز بهداشتی غربالگری آن را انجام می دهیم. سرطان پستان، دهانه رحم و روده بزرگ است .

در برنامه تشخیص زودهنگام سرطان خیلی اهمیت دارد که تشخیص زودهنگام داشته باشیم به چند نکته باید توجه کنیم که در هر تغییری که در پستان ایجاد شود توده ثابت یا سفت و یا مشکلاتی مانند تغییرات اگزمایی پوست، فرورفتگی نوک سینه و نمای پوست پرتقالی  و یا زخم وجود داشته باشد و اینکه به صورت یک طرفه از نوک سینه ترشح و  بخصوص خون آلود باشد  یا در لنف ها توده باشد باید تشخیص زود هنگام صورت بگیرد.

 سرطان دهانه رحم در ایران شایع نیست اما باید آن را جدی گرفت .

 علائم هشدار دهنده که منجر می شود تشخیص زودهنگام بدهیم، خونریزی های غیر طبیعی، ترشحات بدبود ، درد شکمی و کمری و غیره... است .

سرطان روده بزرگ یکی از شایع ترین سرطان ها هم در ایران و هم در جهان است که خیلی علائم هشداردهنده  دارداما خیلی از این موارد این علائم نشانه بدخیمی نیست شرح حال پزشکی ، علائم به لحاظ کم خونی نیاز است و ممکن است اقدامات تشخیصی دیگر مانند کولونسکوپی نیاز باشد مانند خونریزی در دستگاه تحتانی، یبوست  یا اینکه یبوست همراه با اسهال باشد. درد شکم، احساس پر بودن مقعد  و نکته مهم دیگر بیشتر از ۱۰ درصد وزن بدن طی شش ماه کاهش یابد .

در این خصوص به چند نکته باید توجه داشته باشیم، الان بر اساس بهداشت جهانی ۴۰ درصد سرطان ها قابل پیشگیری است مواردی که اگر به بحث خود مراقبتی توجه شود و اثر های تشخیصی و مراجعه به موقع را داشته باشند و تشخیص زودهنگام سرطان داشته باشند قابلیت درمان پذیری کمک می کند.

 اطلاعات درست دادن به مردم نیز کمک می کند چیزی که در جامعه با آن مواجه هستیم نگرش های غیر درستی در جامعه وجود ندارد که این از بحث های جدی است.

 شمار مبتلایان به سرطان  بیان کنید ؟

آمار نمی توانیم منتشر کنیم  زیرا آمار به صورت جامع و کامل وجود ندارد .

آیا البرز نسبت به استان های دیگر کشور تفاوتی  دارد؟

 البرز به علت چند ملیتی و قومیتی و ارث در ابتلا به سرطان ها  متفاوت است البته نمی توان گفت سرطان خاصی در البرز شیوع دارد، اگر می گوییم پستان و یا پروستات رده بندی می کنیم ممکن است در استان دیگر روده بزرگ بعد از معده قرار بگیرد.

 میزان امید به زندگی در میان بیماران سرطانی چقدر است؟

 امروزه  میزان امید به زندگی بیماران سرطانی در کشور و البرز نسبت به ۳۰ سال گذشته افزایش یافته  و  نیمی از افرادی که امروز با تشخیص سرطان تحت درمان قرار می گیرند، حداقل پنج سال زندگی را خواهند داشت،  حدود ۴۰ درصد مبتلایان بیش از ۱۰ سال زندگی دارند به طوری که میزان بقای ۱۰ ساله برای سرطان ۲ برابر ۳۰ سال گذشته شده است .

برهمین اساس آموزش تشخیص زود رس و دیگری غربالگری ضروری  است .

 تفاوت غربالگری با تشخیص زود هنگام چیست؟

تشخیص زود هنگام یعنی  اینکه علائم هشدار دهنده سرطان را بشناسیم ، یعنی اگر علائم را پیدا کردیم به سرعت به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنیم و از طرفی مراکز بهداشتی درمانی این آمادگی را داشته باشند که علائم را شناسایی و موارد مهم را از غیر مهم تفکیک تا بتوانند در مراحل بعدی از مراکزی که بالاتر و مجهز تر است مراجعه کنند.

 غربالگری یعنی اینکه در افراد هیچ علامت هشدار دهنده ای  وجود ندارد، به طور مثال در زنان بالای ۵۰ سال  احتمال شیوع سرطان پستان وجود دارد است که بسیاری از سرطان ها صرف معاینه پزشکی تشخیص داده می شوند مانند سرطان پستان،  دهانه رحم و روده بزرگ و غربالگری به عنوان بخشی از برنامه تشخیص زودهنگام در نظر گرفته می شود.

چه پیشنهادی برای غربالگری یا تشخیص زودهنگام سرطان برای مردم دارید؟

 لازم است که  بیمار و کسانی که وظیفه مراقبت در تشخیص زوده هنگام  را دارند موضوع سرطان را جدی بگیرند.

 برای کاهش نگرش منفی مردم به بیماران سرطانی چه باید کرد؟

 سرطان  بیماری مسری وقابل انتقال نیست اما ممکن است برخی از علائم عفونی باشد .

به طور مثال  میکروب معده عامل ایجاد سرطان معده نیست اما نقش دارد ، سرطان گردن رحم (زگیل تناسلی ) است .

 آیا بیماری که مبتلا به سرطان است سرنوشت غم انگیز دارد؟

 درست است که بیماری سرطان یک بیماری پیچیده از منظر بیمار و از نظر پزشکان و سلامت است اما با پیشرفت های علمی امروزی نیمی از سرطان ها اگر در زمان مناسب تشخیص داده شود بهبود می یابند.

 برخی دیگر به شرط رعایت عوامل یاد شده ، طول عمر واقعی خواهند داشت و اینکه به محض اینکه بگوییم امید را از دست بدهند اگر بیماری مبتلا به سرطان است بیش از هر چیز به نوع سرطان و مرحله مراجعه این فرد باید توجه کرد.

آیا ارث می تواند عامل ایجاد سرطان باشد؟

تعداد اندکی از سرطان ها می تواند مورثی باشد شاید برخی از خانواده ها امکان بروز یک نوع از سرطان بیشتز از حد معمول باشد اما چیزی که بیشتر از عوامل ارثی نقش دارد، شیوه زندگی نامناسب ، مصرف سیگار و عوامل تغذیه ای و محیطی دست به دست هم می دهند و چالش به وجود می آورند.

در بحث سرطان روده بزرگ بیماری پلی پوز فامیلیار است که پلیپ های متعدد ریسک را در زمینه ابتلا به روده بزرگ بالا می برد و ممکن است شانس را بالا می برد.

 آیا سرطان می تواند بر اثر ضربه ایجاد شود؟

شاید ضربه باعث شود حواس ما به توده جمع شود اما آن ضربه باعث نمی شود که توده ایجاد کرده باشد به طور مثال ممکن است کسی که بیماری سرطان استخوان دارد در اثر یک ضربه سرطان استخوان باعث شکستگی شود و تشخیص سرطان را در پی داشته باشد.

 آیا عمل جراحی باعث پخش شدن سرطان در بدن می شود؟

 نمونه برداری اساسی ترین راه برای تشخیص سرطان است و جراحی از مهمترین راه برای  درمان این بیماری می باشد، گاهی  نمونه برداری احتمال انتشار آلودگی به نواحی نزدیک توده را بدهد پزشکان تمهیداتی به خرج می دهند که از پخش شدن توده جلوگیری کنند.

 آیا اطلاع داشتن از بیماری سبب بدتر شدن بیماری می شود؟

 ما می گوییم اصل مهم در باره اطلاع داشتن از بیماری اهمیت دارد این است که نیاز بیماران به دانستن متفاوت است و باید با هر بیمار بر اساس نیازها و خواسته های آن برخورد کنیم.

اول دانسته های قبلی بیمار را بدانیم و هر اندازه که علاقه مند است به آن اطلاع بدهیم، در کشور ایران نیز مانند سایر نقاط جهان بیش از  ۲ / سوم بیماران مبتلا به سرطان دوست دارند تشخیص و شیوه درمانی خود مطلع شوند، دیده شده که بیمارانی که با سرطان خود آشنا شده اند با بیماری بهتر کنار می آیند و درمان ها را بهتر پیگیری می کنند و به جز در دوره کوتاه آگاهی از بیماری خود وضعیت روانی بهتری خواهند داشت.

ممکن است اول مشکل ایجاد کند اما بعداز آن وضعیت روانی بهتری ایجاد می شود.

اگر رادیوتراپی و شیمی درمانی برای یک بیمارانجام شود خطری متوجه اطرافیان بیمار خواهد شد؟

 شیمی درمانی و رادیو تراپی یکی از شیوه های درمانی است که برای اطرافیان مشکل ایجاد نمی کند اما اگر اطرافیان بیمار مبتلا به یک بیماری حاد عفونی شوند می تواند برای بیمارمبتلا به سرطان که در حال شیمی درمانی است  خطر ایجاد کند.

 آیا استفاده از دئو دورانت و ضد عرق های صابونی مایع و یا اسپری و یا مواد آرایشی و بهداشتی که حاوی مواد آلومینیومی هستند احتمال سرطان را بالا می برد؟

 مصرف این مواد ربطی به ابتلای به سرطان ندارد.

 آیا ظروف و وسایل پلاستیکی در ماکروفر سبب بروز سرطان می شود؟

ظروفی که برای ماکروف ساخته می شود خطری ندارد اما ظروفی که برای ماکروفر ساخته نشده اند نشت یک سری مواد را در غذا دارند که نباید استفاده شود و می بایست از ظروف مخصوص ماکروفر استفاده کرد.

 کسی که سرطان دارد از مصرف شکر خودداری کند؟

 برخی تصور غلطی دارند که اگر شکر استفاده کنند باعث می شود که سلول های سرطانی رشد بیشتری داشته باشد یعنی این موضوع اصلا درست نیست و سبب رشد سریعتر سرطان نمی شود و از طرفی اگر مصرف شکر هم نداشته باشند سبب کاهش رشد سلول های سرطانی نمی شود.

چه کار کنیم که مبتلا به سرطان نشویم ؟

 اصول دهگانه  وجود دارد: ۱- از مصرف دخانیات پرهیز کنید

۲-فعالیت بدنی منظم داشته باشیم ۳- وزن خود را در حالت ایده آل نگه داریم ۴- تغذیه سالم داشته باشیم۵- خودمان را در برابر عفونت ها محافظت کنیم۶- از پوست خودمان محافظت کنیم ۷- در منزل و کار اصول ایمنی را رعایت کنیم ۸- زندگی روانی معنوی سالم داشته باشیم ۹- زندگی اجتماعی سالم داشته باشیم  ۱۰-  در صورت دارا بودن علائم هشدار دهنده سرطان به پزشک مراجعه کنیم.

اگر ابتلا در افراد درجه یک خانواده باشد، تغییر در خال های پوستی ، زخم های بدون بهبود، توده در هر جای بدن، سرفه یا گرفتگی طولانی مدت، اختلال بلع یا سوء هاضمه طولانی مانند یک سری افراد نسبت به بلع مایعات و نسبت به جامدات اختلال پیدا کرده اند اما فردی که در حالت عصبانیت نیست دچار اختلال بلع می شود استفراغ یا سرفه خونی، خونریزی غیر طبیعی در ادرار، مدفوع  یا واژن و یا بی اشتهایی داشته باشد.

به اندازه مناسب غذا بخوریم و دروزانه پنج وعده سبزی و میوه و غذای کم چرب و از چربی حیوانی استفاده نکنید مصرف شکر نمک و مشروبات الکلی را پرهیز کنید برای جلوگیری از سرطان کبد واکسن هپاتیت B بزنند.

مردم از عینک های آفتابی و از کرم و یا لوسیون که دارای طیف گسترده باشد برای ضد آفتاب استفاده کنند ، خانم ها از لوازم آرایشی غیر چرب استفاده نمایند، توصیه می کنیم که از برونزه شدن پوست جلوگیری شود.

در محیط منزل و کار اصول ایمنی را رعایت کرد، کسانی که نقاشی، مبل سازی،  کفشدوزی و از آفت کش ها استفاده می کنند باید دست و صورت خود را  شست و شو دهند حتی شوینده های شیمیایی مانند وایتکس باید با دستکش انجام شود