راهبرد صنعت فولاد، توسعه در کنار آب

آمارهای فولاد سازی ایران گویای آن است که در چارچوب برنامه های پنج ساله سیاست افزایش تولید و ارتقای ظرفیت این بخش دنبال شده، بگونه ای که در چارچوب نخستین برنامه توسعه ( ۷۲- ۱۳۶۸) تولید شمش فولادی در این دوره ( در مجموع) رقم ۱۲.۳ میلیون تن را نشان می دهد و ظرفیت اسمی ثبتی در سال ۱۳۷۲ رقم ۶.۲ میلیون تن شد.

نامناسب بودن رشد ظرفیت نسبت به تولید 

کارنامه صنعت فولاد در دوره بیست ساله ( ۹۱- ۱۳۷۲) گواه آن است که فولاد سازان با وجود تلاش ارزشمند برای رشد تولید، اما همواره از متناسب نبودن رشد ظرفیت تولید نسبت به رشد تولید در رنج بوده و از این فاکتور به عنوان کاهش بهره وری در این بخش یاد شده است.

واقعیت اینکه آمار متقنی در این ارتباط، محل رجوع نبوده و مرجع رسمی این داده ها وزارت صنعت، معدن و تجارت در این دوره است، اما پیشتر وزارت صنایع و معادن آماری در دسترس قرار داده بود، که امروز چندان مورد استناد قرار نمی گیرد، زیرا برنامه ها به اتکای داده های پیشین پیشرفت نکرده، این اختلاف آماری از بخش استخراج مواد معدنی شروع تا صنعت فولاد تداوم دارد.

مرور کارنامه دولت یازدهم در صنعت فولاد 

آمار وزارت صنعت، معدن وتجارت نشان می دهد در سال ۱۳۹۲ ظرفیت فولاد کشور به رقم ۲۲.۵ میلیون تن رسید، درحالی که میزان تولید رقم ۱۶.۱ میلیون تن ثبت شد و در سال ۱۳۹۳ بدون تغییر در میزان ظرفیت، رقم ۱۷.۵ میلیون تن تولید اعلام شد.

سال ۱۳۹۴ که پایان برنامه پنجم قلمداد می شود، بدون احتساب سال ۱۳۹۵ به عنوان سال تنفس برنامه، ظرفیت اعلامی رقم ۲۳.۷ میلیون تن بود، اما میزان تولید به سطح ۱۶.۷ میلیون تن رسید. 

سال ۱۳۹۵ هم ظرفیت به رقم ۲۹.۸ میلیون تن بالغ شد و تولید در سطح ۱۸.۵ میلیون تن ثبت شد.

برنامه ششم و برنامه های صنعت فولاد 

برنامه پنجساله ششم توسعه( ۱۴۰۰- ۱۳۹۶) در صنعت فولاد هم همسو با سند چشم انداز (۱۴۰۴) طراحی شده، بگونه ای که برای سال ۹۶ ظرفیت ۳۱ میلیون تنی هدف قرار گرفت که تولید ۲۱.۸ میلیون تنی رقم خورد و در سال ۹۷ که ظرفیت بیش از ۳۳ میلیون تنی مورد انتظار بود، بیش از ۲۴.۶ میلیون تن تولید به دست آمد.

چشم انداز صنعت فولاد در افق ۱۴۰۴ دستیابی به ظرفیت ۵۵ میلیون تن در نظر گرفته شده که با روند پیشین، انتظار می رود تولید به رقم ۴۸ تا ۴۹ میلیون تن فولاد محقق شود. 

عطش صنعت فولاد و کم آبی کشور

 آمارهای مختلفی در زمینه میزان آب مورد نیاز و مصرف این بخش مطرح است، عطش صنعت فولاد همواره یک دغدغه برای واحد های تولیدی بوده و در این ارتباط آمده میزان کل مصرف آب در صنایع فولادی اکنون رقم ۲۷۵ میلیون متر مکعب در سال است و درکل استان‌های کشور، در مجموع ۴۶ درصد مصرف آب صنایع متعلق به صنعت فولاد بوده که بیشتر آن از محل بازیافت آب‌های مصرفی حاصل می شود.

واقعیت اینکه امروز ۸۵ درصد از مجموع (توانمندی) واحدهای فولادی در ایران خواسته یا ناخواسته در مرکز کشور تجمیع شده‌اند که عمده آب مصرفی آنها از طریق پساب‌های شهری و کشاورزی تأمین می‌شود.

سیاست توسعه فولاد در آبهای جنوب

امروز توسعه صنعت فولاد با رویکرد به مناطق برخوردار از منابع آبی در دستور کار است و اجرای ۱۰ میلیون تن فولاد در منطقه چابهار و ۱۰ میلیون تن در استان هرمزگان ( بندرعباس) به عنوان رویکرد جدی پیش بینی شده و اکنون انتظار می رود مسیر این صنعت به سوی افق چشم انداز بدرستی طراحی و به اجرا گذاشته شده و اکنون تامین خوراک واحد های فولاد سازی به عنوان دغدغه ای جدی محسوب می شود.

برنامه انتقال آب از دریای عمان به استانهای شرقی کشور ( سیستان وبلوچستان، کرمان، یزد و خراسان رضوی) همسو با برنامه های توسعه صنعتی- معدنی دنبال می شود و به این ترتیب بخشی از نیازهای این بخش را پاسخگوست.