بهمن‌ماه در تقویم فرهنگی کشورمان همواره به‌عنوان ماه جشنواره‌ها شناخته می‌شود. جشنواره‌هایی ملی و بین‌المللی که با نام فجر و انقلاب گره خورده‌اند و در تعبیری زیبا از آنها به عنوان بهار هنر تئاتر، سینما، موسیقی و عرصه هنرهای تجسمی یاد می شود.
بی تردید هم‌زمانی و همراهی هنرمندان در قامت جشنواره‌های هنری چون تئاتر فجر، فیلم فجر، موسیقی فجر و تجسمی فجر هم‌زمان با ایام شکوه‌مند پیروزی انقلاب اسلامی بازتاب دهنده رنگ و بویی خاص در قالب گفتمان فرهنگی در جامعه به‌شمار می رود.
اتفاقات و رویدادهای جشنواره های فجر در مواجهه مخاطبان با آثار ارائه شده در این رخدادها گره خورده است و همین امر مهمترین بخش اخبار و اطلاعات را شکل می دهد، اما گاه برخی از حاشیه‌ها نیز دامنه فعالیت جشنواره‌های هنری را متاثر می‌کند تا جاییکه گاهی حواشی، پررنگ‌تر از متن اتفاقات جشنواره‌های هنری فجر خود را نشان می‌دهد.
سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری نادر برهانی‌مرند کار خود را از روز پنجشنبه دهم بهمن‌ماه ۱۳۹۸ آغاز کرد. جشنواره‌ای که امروز (دوشنبه ۲۱ بهمن‌ماه) بعد از پشت سرگذاشتن ۱۱ روز به ایستگاه پایانی خود می رسد.
این رخداد در این میان با توجه به نوآوری‌ها و خلاقیت‌های مسئولان و دست‌اندرکاران برگزاری این رخداد نه‌تنها بازتاب دهنده نگرشی نو در شکل برگزاری این رویداد به شمار می‌رود که در بطن و متن خود با کمترین حواشی توانسته قواره جشنواره سی‌وهشتم را به قول دبیرش به قامتی خوش‌اندام بدل سازد.
اجرای تئاتر در مناطق محروم با افتتاح تئاترول
هفتمین روز سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر همراه بود با رونمایی و افتتاح تماشاخانه سیار مستقل ایران با عنوان تئاترول که برای نخستین بار با همکاری بخش خصوصی برای توسعه و اشاعه هنر تئاتر در مناطق محروم، استان‌ها و شهرستان‌های فاقد سالن تئاتری طراحی و اجرایی شده بود.
این مراسم با حضور محمود عباس‌زاده مدیر تئاترول، شهرام کرمی مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حسین مسافرآستانه سرپرست هیات داوران بخش نمایش های خیابانی جشنواره، سامان خلیلیان مدیر دفتر تئاتر خیابانی اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و حضور عموم مخاطبان حاضر در محوطه بیرونی مجموعه تئاترشهر همراه بود.
میزبانی جشنواره تئاتر فجر از مهمان ناخوانده
هفتمین روز جشنواره در کنار شور، نشاط و گرمای اجراهای بخش صحنه‌ای و خیابانی با حضور مهمان ناخوانده‌ای همراه بود.
زمستان است و بهمن ماهش و آب و هوای سرد و خشک آن در پایتخت؛ هرچند وزش باد طی روز های نخست جشنواره، آب‌وهوای تهران و آسمان پایتخت را بعد از مدت‌ها میهمان رنگ آبی و شفافش کرده بود؛ اما باد به‌عنوان مهمان ناخوانده هفتمین روز جشنواره با سرعت بالایی خود را در این جشن هنرهای نمایشی کشورمان سهیم کرد. این مهمان ناخوانده در کنار حضورش برخی از اقلام تبلیغاتی مانند پوسترها، بنرها و پرچم‌های اطراف مجموعه تئاترشهر و محوطه پارک دانشجو را به‌عنوان یادگاری از جشنواره سی‌وهشتم تئاتر فجر با خود برد.
هرچند این اقدام به محض وقوع با سرعت تمام توسط نیروهای پشتیبانی و تدارکات دبیرخانه جشنواره ترمیم شد و تمامی پرچم‌ها، پوسترها و بنرهای آسیب‌دیده ترمیم و جاگذاری شد.
میزبانی صدمین سالگرد فتح گریه از وزیر فرهنگ
دیگر اتفاق مهم چهارشنبه ۱۶ بهمن و در هفتمین روز از سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به حضور دکتر سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سالن قشقایی مجموعه تئاترشهر و دیدن نمایش صدمین سالگرد فتح گریه به کارگردانی مهرداد علیپور از شهر گچساران بازمی‌گشت.
حضوری که شاید برای هنرمندان و خبرنگاران اتفاقی خوب و دلگرم‌کننده نسبت به حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بطن مهمترین رویداد تئاتری کشورمان برای همراهی با هنرمندان این عرصه و شنیدن درددل‌ها، مطالبات و دغدغه‌های آنها توام بود؛ اما با توجه به تاخیر ۳۰ دقیقه‌ای در اجرای این نمایش جهت میزبانی و حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با دلخوری و غرولندهای برخی از مخاطبان جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که برای دیدن این نمایش در سالن قشقایی حضور داشتند همراه بود.
غافلگیری شهرام کرمی توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
اما حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای دیدن نمایشی از آثار حاضر در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی‌وهشتم نیز خالی از حاشیه نبود؛ او که بعد از پایان نمایش در جمع خبرنگاران برای پاسخ‌گویی به سوالات آنها حاضر بود در مواجهه با پرسش‌های مکرر اصحاب رسانه درباره بودجه تئاتر ضمن تاکید بر تلاش همه‌جانبه وزارتخانه برای ارتقاء بودجه فرهنگ و هنر و ازجمله هنر تئاتر؛ شهرام کرمی مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارتخانه را که همراه او بود به‌عنوان شاهد مورد خطاب قرار داد.
اما کرمی که دغدغه و مشغولیت ذهنش، حواس او را پرت کرده بود با خطاب قرار دادن نامش توسط دکتر صالحی بعد از دو بار، با مکثی نسبتا بلند و صرفاً بدون توجه به موضوع مطرح‌شده در تایید صحبت‌های دکتر صالحی صرفاً به گفتن یک بله با همان حواس نه‌چندان جمع اکتفا کرد؛ که این مساله خنده حضار و ازجمله وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را با خود به همراه داشت.
نقد نماینده مجلس به کمیسیون فرهنگی خانه ملت
اتفاق حاشیه‌ای هشتمین روز سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (پنجشنبه ۱۷ بهمن) به حضور حجت‌الاسلام و المسلمین احمد مازنی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی برای دیدن نمایش برگشتن به کارگردانی حسین مسافرآستانه در سالن چهارسو مجموعه تئاترشهر بازمی‌گشت.
حجت‌الاسلام و المسلمین احمد مازنی که بعد از دیدن نمایش در مواجهه با خبرنگاران قرار گرفته بود در پاسخ به پرسش اصحاب رسانه درباره کم‌توجهی کمیسیون فرهنگی مجلس و نمایندگان مردم در خانه ملت برای پیگیری حقوق وعده داده‌شده در حوزه تئاتر از جمله افزایش بودجه این هنر ضمن تاکید بر تلاش او و سایر همکاران در توجه ویژه به هنر نمایش به جهت اثرگذاری و جریان‌سازی این گونه هنری نقدی هم به برخی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی وارد دانست.
وی در گفت‌وگو با خبرنگاران به شکل ضمنی به این نکته اشاره کرد عده‌ای از همکاران او بدون خواندن یک کتاب یا دیدن یک فیلم و تئاتر به اظهارنظر درباره این هنر می‌پردازند درحالی‌که از شرایط هنرمندان تئاتر، دغدغه‌ها و سختی‌های این عرصه اطلاع چندانی ندارند.
تقدیر معاون سفارت سوئیس از هنرمندان و مخاطبان جشنواره تئاتر فجر
اما حضور مسئولان، مدیران و وزرای کشور در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تنها به چهره‌های ملی بازنمی‌گشت؛ در هشتمین روز (پنجشنبه ۱۷ بهمن ماه) از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر کیم زیتلر معاون سفارت سوئیس با همراهی رایزن فرهنگی و تعدادی از همکاران این سفارت‌خانه با حضور در کارگاه دکور تالار وحدت به دیدن نمایش ارواح به کارگردانی آنجلا استوکلین هنرمند سوئیسی حاضر در بخش تئاتر ملل سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نشست.
نمایش ارواح که خود شامل دو تئاتر جعبه و اتاق از تولیدات کشور سوئیس و حاضر در بخش دیگر گونه‌های اجرایی جشنواره بود از جمله آثار معدود حاضر توسط هنرمندان بین‌المللی در جشنواره سی‌وهشتم تئاتر فجر بود که با استقبال خوب مخاطبان نیز همراه بود.
معاون سفارت سوئیس بعد از دیدن این نمایش در گفت‌وگو با مخاطبان این اثر نمایشی از رضایتمندی و اقبال آنها نسبت به اثری از هنرمندان کشور مطبوعش ابراز خرسندی کرد و از استقبال، حرارت و شور جاری در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و مخاطبان این نمایش تقدیر به عمل آورد.
نوبت به وزیر آموزش و پرورش رسید
بعد از حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و یکی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در بطن جشنواره تئاتر فجر و دیدن نمایش‌های حاضر در این رخداد؛ این‌بار نوبت به وزیر آموزش و پرورش محسن حاجی میرزایی رسید که در هجدهم بهمن‌ماه و هم‌زمان با نهمین روز جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر به دیدن نمایش بیگانه در خانه اثر سیدمحمد مساوات رسید.
او نیز بعد از پایان نمایش در مواجهه با خبرنگاران و در پاسخ به کم‌لطفی وزارت آموزش و پرورش باتوجه به میزبانی از بیش از ۱۴ میلیون دانش‌آموز در مقاطع مختلف نسبت به استفاده از هنر تئاتر برای افزایش و ارتقاء سطح فرهنگی دانش‌آموزان و کمک این هنر به آموزش هرچه بهتر مباحث درسی و علمی ضمن تاکید بر دغدغه‌مندی وزارت آموزش و پرورش نسبت به هنر تئاتر و تلاش برای ارتقاء سطح تعامل و همکاری با هنرمندان و اعضای خانواده هنرهای نمایشی کشور از استقبال این وزارتخانه نسبت به تعامل و همکاری با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای توسعه و افزایش ضریب نفوذ هنر تئاتر و قدرت نگاه هنرمندان این عرصه در حوزه آموزش و ارتقاء سطح فرهنگی دانش‌آموزان در تمامی مدارس و مقاطع تحصیلی کشور خبر داد.
پیگیری یافتن دست های مم حسن از قهرمان ووشو تا کارگردانی سینما
هشتمین روز جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر مصادف با پنج شنبه هفدهم بهمن‌ماه در تالار مولوی شاهد میزبانی این سالن از نمایش دست‌هایم کو مم حسن به کارگردانی رضا کرمی‌زاده از هنرمندان جوان و نوجوی یاسوج بود که در بخش آثار برگزیده جشنواره تئاتر دانشگاهی این نمایش را به مخاطبان عرضه کرد.
نام متفاوت و عجیب این نمایش از یک‌سو و درخشش این اثر در جشنواره تئاتر دانشگاهی باعث شده بود تا چهره‌های مختلفی از حوزه ورزش گرفته تا سینما به دیدن این نمایش بیاید به گونه‌ای که در کنار مخاطبان انبوه این نمایش رضا میرکریمی کارگردان و دبیر بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر، الهه منصوریان قهرمان ارزنده رشته ووشوی کشورمان که مدال‌های متعددی در رقابت‌های جهانی با خود به‌همراه دارد و همراه هنرمندانی چون ناصر آقایی، سیاوش تهمورث، حمیدرضا آذرنگ، ساناز بیان و... به دیدن این نمایش نشستند.
اتفاق حاشیه‌ای و جذاب این رخداد به صحبت‌های الهه منصوریان بازمی‌گشت که او نسبت به تبلیغات گسترده و وسیع جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که او را برای نخستین بار به یکی از سالن‌های نمایشی میزبان این جشنواره کشانده بود تقدیر و تشکر کرد و نسبت به شور استقبال و اقبال فراتر از حد تصور او در مواجهه با آثار نمایشی ابراز تعجب کرد.
منصوریان در همان جمع به خبرنگاران قول داد تا ازین پس با توجه به آشنایی با هنر تئاتر و لذت دیدن نمایش بیشتر به سالن های نمایشی سر بزند. او همچنین تئاتر ایران را دارای ظرفیت و قدرت بالایی برای درخشش در عرصه بین‌المللی دانست و اشاره کرد زمانی که برای مسابقات جهانی ووشو در کشور چین حضور داشت هنگامی که بچه های آسمان به کارگردانی مجید مجیدی کارگردان شناخته‌شده کشورمان در یکی از شبکه‌های تلویزیونی چین پخش می‌شد احساس غرور کرده و به قول خودش اشک شوق ریخته است.
وی باتوجه به این تجربه بار دیگر تاکید کرد که هنر هنرمندان تئاتر ایران قابلیت فراوانی برای درخشش در صحنه‌های بین‌المللی دارد.
اعتراض مخاطبان و ترک سالن میزبان نمایش تسلا از یونان
نهمین روز جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (جمعه ۱۸ بهمن) که هم‌زمان با اجرای نمایش تسلا کاری از هنرمندان یونانی حاضر در بخش بین‌المللی جشنواره تئاتر فجر در گام سی‌وهشتم بود؛ حال و هوا و فضای سالن استاد سمندریان مجموعه ایرانشهر را دگرگون کرده بود. به گونه‌ای که چندین برابر ظرفیت این سالن مخاطبان برای دیدن این اثر حاضر شده بودند که البته تمامی آنها شرایط حضور در سالن را پیدا نکردند.
اما این نمایش و اجرای آن خالی از حاشیه نبود؛ نخست آنکه اجرای این نمایش با تاخیر بیش از سی دقیقه‌ای اعتراض و انتقاد برخی از مخاطبان را نسبت به عدم توجه و دقت به زمان و احترام به وقت آنها با خود به‌همراه داشت و بعد از شروع نمایش با وجود تاخیر عده‌ای از مخاطبان به دلیل کیفیت پایین این اثر برای بازتاب اعتراض و انتقاد خود در لوای رفتاری مدنی، سالن نمایشی را ترک کردند.
خروجی ارزشمند بازار بین‌الملل تئاتر ایران
بعد از پایان پنجمین بازار بین‌المللی تئاتر ایران که به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر میزبان بیش از ۲۱ تن از نمایندگان فستیوال‌ها، مدیران کمپانی‌ها و هنرمندان شناخته‌شده تئاتر در عرصه بین‌المللی و مواجهه آنها با توانمندی‌ها، ظرفیت و تولید آثار نمایشی هنرمندان ایرانی در هشتمین روز جشنواره بودیم؛ طبق شنیده‌ها بیش از ۳۰ گروه تئاتری با پراکندگی جغرافیایی مختلف از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب کشورمان توانستند تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهایی را برای همکاری مشترک در زمینه حضور در جشنواره‌ها؛ اجرای عمومی و تولید آثار مشترک توسط هنرمندان ایرانی و همتایان‌شان در دیگر کشورها با نمایندگان خارجی حاضر در این جشنواره منعقد کنند.
گامی بزرگ در مسیر انتشار و پژوهش در عرصه تئاتر
نهمین و دهمین روز جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر مصادف با هجدهم و نوزدهم بهمن‌ماه؛ شاهد دو اتفاق مهم در عرصه انتشارات و پژوهش دفتر مطالعات، برنامه‌ریزی، انتشارات و پژوهش اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود.
به گونه‌ای که در نهمین روز این رخداد (پنج شنبه ۱۷ بهمن ماه) شاهد رونمایی از پنج جلد کتاب منتشرشده به مناسبت جشنواره بین‌المللی سی‌وهشتم تئاتر فجر و از جمله رونمایی از جلد نخست مجموعه کتاب‌های ماندگاران صحنه ویژه بهروز غریب‌پور کارگردان نامدار و شناخته‌شده و مدیر گروه بین‌المللی تئاتر عروسکی آران بود.
همچنین در روز دهم جشنواره تئاتر فجر (شنبه ۱۹ بهمن‌ماه) بخشی دیگر از فعالیت‌های دفتر انتشارات و پژوهش‌های اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ با رونمایی از تارنمای تخصصی (وب سایت تخصصی) جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و کتاب تاریخچه جشنواره تئاتر فجر با حضور شهرام کرمی مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نادر برهانی‌مرند دبیر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی‌وهشتم همراه بود.
عطر جاری سردار شهید سپهبد سلیمانی در محفل نمایش خاطره
همچنین در دهمین روز از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (شنبه ۱۹ بهمن‌ماه) این رویداد میزبان یکی از اتفاقات جذاب و دل‌چسب با برپایی محفل نمایش خاطره با حضور جمعی از هنرمندان عرصه تئاتر مقاومت و دفاع مقدس و هم‌رزمان و همسنگران سپهبد شهید سردار حاج قاسم سلیمانی به این نام بزرگ عرصه مقاومت کشورمان اختصاص داشت.
بعد از تولید و اجرای نمایش‌های مختلف در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از بخش خیابانی تا رادیو تئاتر بر اساس زندگی، سیره، مبارزات، مقاومت و شهادت سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی برپایی محفل نمایش خاطره گامی مهم از سوی اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس برای در اختیار قراردادن منابعی متقن به نمایشنامه‌نویسان کشورمان جهت تولید آثار با نام این شهید بزرگ و سمبل مقاومت کشورمان بود.
اعلام کاندیداها و تب و تاب هنرمندان در آستانه اختتامیه
در نهایت آخرین حاشیه‌های جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی‌وهشتم به دو روز پایانی این رخداد شنبه و یکشنبه (۱۹ و ۲۰ بهمن‌ماه) بازمی‌گشت. جاییکه بعد از شور و حال جاری پس از تب و تاب برگزاری شهرآورد دو تیم سرخابی پایتخت و حاشیه‌های همیشه جذاب همراه آن که بدنه تئاتر، هنرمندان و مخاطبان را در حین حضور در جشنواره نیز همراهی می‌کرد؛ اعلام اسامی کاندیدهای برگزیده در بخش‌های مختلف مطابق همیشه با اظهارنظرهای هنرمندان و مخاطبان این جشنواره همراه بود.
البته مانند همه‌ساله عده‌ای موافق اسامی اعلام‌شده و عده‌ای مخالف بودند تا آنکه در نهایت شاهد رسیدن قطار جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی‌وهشتم در تاریخ ۲۱ بهمن‌ماه و هم‌زمان با برگزاری مراسم اختتامیه این رخداد باشیم تا ببینیم تندیس‌های این جشنواره در بخش‌های رقابتی و چه کسانی اهدا می‌شود.
سی‌وهشتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر به دبیری نادر برهانی مرند از روز پنجشنبه ۱۰ بهمن آغاز شده و شامگاه ۲۱ بهمن به کار خود پایان می دهد. فراخوان این دوره از جشنواره تیرماه سال جاری منتشر شد که در متن آن آثار را در بخش های صحنه‌ای، نمایش‌های خیابانی، دیگرگونه‌های اجرایی، تئاتر ملل، مسابقه نمایشنامه‌نویسی، مسابقه و نمایشگاه عکس و پوستر تئاتر، کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی و بخش به علاوه فجر به صورت رقابتی و غیررقابتی به صورت تفکیک شده پذیرفت.
بر همین اساس آثار پذیرفته شده در بخش پوستر و عکس تئاتر در نمایشگاه لحظه قطعی از ۵ تا ۱۵ بهمن سال جاری در خانه هنرمندان ایران برپا و ۵۹ عکس از ۴۹ عکاس و ۶۰ پوستر از ۳۵ طراح به نمایش گذاشته شده است.
بعد از حواشی انصراف ها نیز از ۳۰ اثر بخش رقابتی ۲۲ نمایش و از ۲۷ اثر بخش غیررقابتی ۱۵ اجرا در جشنواره حضور داشتند. همچنین از هفت اثر بخش بین الملل شش اثر اجرا کردند.
در این میان دو اثر سردار پرچم دار و #همه همدردیم به بخش های نمایش های خیابانی و دیگرگونه های اجرایی و در بخش رادیو نمایش نیز یک اثر با عنوان سردار عشق به ۱۰ نمایش قبلی اضافه شد که این سه نمایش جدید به گرامیداشت سردار شهید قاسم سلیمانی و جانباختگان سانحه هوایی (سقوط هواپیمای ایران- اوکراین) اختصاص داشت.
نظر شما