بحران سوریه از جمله عمیق‌ترین چالش‌های سال‌های اخیر منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود. روندی که با ترویج افکار و دیدگاه‌های سلفی وهابی افراط‌گرایانه در شهرهای سوریه سازماندهی شد و سپس با حمایت و پشتیبانی همه‌جانبه برخی از کشورهای منطقه و خارج از منطقه (خصوصا تجهیز، تسلیح و حتی اعزام نیروهای خارجی تروریست به مناطق و شهرهای مختلف این کشور)، به اوج خود رسید. در نهایت این کشور از طریق تشدید جنگی خانمان‌سوز به ویرانی و هرج و مرج کشانده شد، و حتی کشورهای همسایه از این بحران متاثر شده و با چالش‌های عمیق امنیتی مواجه شدند. ایجاد بحرانی که برخی دولت‌های منطقه و فرامنطقه‌ای به ویژه عربستان سعودی و صهیونیست‌ها در مشتعل کردن آتش آن، مستقیم و غیرمستقیم نقش داشته‌اند.
در این میان، ترکیه با داشتن ۸۲۲ کیلومتر مرز مشترک با سوریه و داشتن زمینه‌های فرهنگی و تاریخی با مردم سرزمین سوریه، خود را بیش از دیگر کشورها برای ورود به بحران سوریه محق می‌داند.
لازم به ذکر است که مرزهای بین ترکیه و سوریه پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی و بر اساس توافقنامه سایکس-پیکو در سال ۱۹۱۶ شکل گرفته است. بر این مبنا ترکیه تاکنون به طرق مختلف تلاش کرده تا به منظور حل و فصل مسائل و رفع نگرانی‌های امنیتی‌اش، بر روند بحران سوریه و تحولات این کشور به شکلی موثر تاثیرگذاری کند.
دولت سوریه هیچ گاه مداخلات نظامی ترکیه را تایید نکرده و آن را به سبب نقض توافقنامه آدانا محکوم می‌کرده است. به گفته فیصل مقداد معاون وزیر خارجه سوریه، دولت سوریه بر این باور است که چنانچه؛ «اهداف دولت ترکیه استعمار، اشغال و مداخله در امور داخلی سوریه باشد، این مسأله با دیدگاه بین‌المللی و تعهدات آن کشور بر اساس قوانین بین‌المللی مغایرت دارد و چنین اقداماتی در تناقض آشکار با توافقنامه‌های روند آستانه، سوچی و تمامی موارد توافق شده درباره پایان دادن به بحران سوریه است.
روند مذاکرات آستانه که از ژانویه ۲۰۱۷ با ابتکار جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه و ترکیه، با هدف برقراری صلح و ثبات در سوریه شکل گرفت؛ موفقیت‌های چشم گیری داشته و توانسته زمینه مشارکت و کاهش تنش میان دو کشور سوریه و ترکیه را بنحوی فراهم آورد.
رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه طی سخنانی در بهمن سال ۱۳۹۷ در نشست سران این نشست در سوچی تصریح کرد: «روند آستانه چه در توقف درگیری‌ها، چه در اجرای آتش بس، چه در مصالحه و چه در ایجاد مناطق کاهش تنش، بزرگترین طرح موفق برای حل بحران سوریه بوده است».
بدین سبب می‌توان امیدوار بود در شرایط جاری هم روند آستانه و همکاری تنگاتنک میان سه کشور ایران، روسیه و ترکیه کمک موثری در راستای حل و فصل بحران سوریه و استقرار حاکمیت ملی این کشور مهیا کند.
جمهوری اسلامی ایران با در نظر داشتن تحولات میدانی اخیر و به منظور تلاش برای رفع نگرانی‌های دولت ترکیه پیشنهاد میانجیگری مابین دولت سوریه و ترکیه را مطرح کرده است. امری که راه را برای توسعه فعالیت‌های مشارکت‌آمیز و کاهش سطح تنش و اختلافات میان دو کشور هموار کرده و خصوصا مسیر سوء استفاده کشورهای ثالث و بدخواهان دو کشور همسایه که اینک بیش از گذشته بر امر توسعه امنیت و استقرار حاکمت ملی سوریه بر مرزهای بین المللی مشترک اصرار دارند را مسدود خواهد کرد.هر چند به نظر می‌رسد برخی از کشورهای ثالث و تروریست‌های باقی مانده در سنگرهای مختلف، از چنین روندی خشنود نخواهند بود.
بر این اساس تروریست‌ها و حامیان آنها تلاش خواهند کرد تا با بکارگیری همه ابزارهای تبلیغاتی و نظامی نسبت به تشدید فتنه در میادین مختلف دامن‌زده و از طریق به راه انداختن درگیری، به واسطه سنگر گرفتن در میان مردمان مناطق اشغالی سوریه و حتی انجام عملیات ایذایی و تحریک‌آمیز، ضمن کشتن سربازان طرفین حاضر در میدان، بر سطح تنش‌ها بیافزایند.
از این رو توسعه همکاری میان ایران، روسیه و ترکیه در سوریه در محور آستانه توام با برقراری تماس‌ها و همکاری دو و چند جانبه در سطوح مختلف میان سه کشور و نیز کمک به تسهیل برقراری ارتباط نزدیکتر میان دولت سوریه و ترکیه می‌تواند روند پاکسازی مناطق اشغالی از تروریست‌ها و استقرار نیروهای نظامی سوریه جهت برقراری ثبات و تامین صلح و امنیت در سراسر این کشور را تسهیل و تسریع کند.
کارشناس سیاسی
نظر شما