روزانه ده‌ها خبر جعلی و دروغ در شبکه‌های اجتماعی تولید و از سوی برخی کاربران ناآگاه خواسته و ناخواسته منتشر و یا دست به دست می‌شود؛ خبرهایی جعلی که تنها برای مردم و مسوولان مشکل‌ساز شده‌اند.
پیش‌تر فیک نیوز یا دروغ پراکنی اصطلاح پرکاربردی نبود اما اکنون یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای رسانه‌های مورد اعتماد مردم و شاید هم برای خود مردم بعلت ایجاد جو روانی در بین آنها شمرده می شود .
آخرین فیک نیوز ماجرای بیماری کرونا ویروس که با ورودش به ایران با خیل عظیمی از اخبار جعلی یا فیک‌نیوز مواجه می‌شویم و کمی عقب تر ماجراهای پس از گران شدن بنزین که باعث شد مدتی به هم ریختگی در کشور ایجاد شود . اما بعدا مشخص شد که بیشتر اخبار ساختگی و جعلی باعث این بی سامانی شده بود.
فیک نیوزها عامل بی‌اعتمادی مردم به رسانه های واقعی
در دو دهه اخیر با رشد تکنولوژی‌های نوین، رسانه‌های شهروندی هرگونه انحصار رسانه‌ای را به چالش کشیدند. این امر، گرچه پدیده‌ای جهانی است اما کشورهایی را که از رسانه‌های مستقل و حرفه‌ای پرقدرت کمتری برخوردار بودند، بیشتر تحت تاثیر قرار داده است.
دشمنان ایران برای ضربه زدن به مردم و نظام به هر دستاویزی متوسل می‌شوند. دروغ پردازی و شایعه‌سازی درباره ویروس کرونا تازه‌ترین بازی احمقانه این ورشکستگان سیاسی است.
به عقیده برخی کارشناسان انتظامی ، فضای مجازی شاهد جرائم عجیب و غریبی است، تا جایی که تیم‌های تخصصی پلیس فتا مجبور به رصد داده‌ها و محتواهای مرتبط با کروناویروس در این فضا شده‌اند تا نسبت به شناسایی اخبار کذب و شایعه‌پراکنان اقدام کنند .
به عقیده آنان ، بسیاری از داده‌های اشتراک‌گذاری شده پیرامون کرونا در شبکه‌ها وکانال‌های غیررسمی فضای مجازی کذب بوده است و عمده خبرهای جعلی و دروغ در این مورد با هدف سودجویی اقتصادی، تشویش اذهان و تخریب افراد بوده است.
فیک نیوزها و اخبار جعلی درفضای مجازی صرفا محدود به شایعات و خبرهای کذب نبوده و در مواردی نیز احتمال کلاهبرداری مالی از شهروندان از طریق آگهی‌ها و تبلیغات مربوط به ماسک‌های ارزان قیمت هم بوده است. شیوه‌ای که سال‌هاست در مناسبت‌های مختلف قربانی گرفته و حساب بانکی افراد را نشانه گرفته است.
مردم از دست به دست کردن اخبار نا مطمئن خودداری کنند
مردم باید با دقت مواظب پیام هایی که تولید و منتشر می کنند باشند و از شایعه سازی درباره ویروس کرونا جداً دوری کنند.
در حال حاضر کشور در خصوص موضوع بیماری و انتشار ویروس کرونا، با انتشار یکسری اخبار و پیام هایی که بدون هیچ منبع، مرجع مشخص و موثقی هستند در فضای مجازی مواجه است و این پیام های بدون مرجع، مصداق شایعه سازی است که نتیجه آن افزایش نگرانی و تحلیل روحی و روانی مردم است.
چگونه خبرهای جعلی را در شبکه‌های اجتماعی تشخیص دهیم
شواهد امر نشان می‌دهد که شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام، اینستاگرام، فیسبوک، توئیتر و... با این هدف ساخته شده‌اند که اطلاعات جعلی منتشر کنند. اما دایره گسترش خبرهای جعلی وابسته است به اینکه بتواند به شکل ویروسی انتشار یابد و این اغلب بیش از آنکه به راست بودن خبر بستگی داشته باشد به احساسات و واکنش‌های عاطفی بستگی دارد.
باید گفت بسیاری از کاربران با خبرهای دروغین و کمپین‌های اطلاعات جعلی تماس یافته‌اند. شناسایی «فیک نیوز» آسان نیست، پژوهش هایی که انجام شده نشان می‌دهد که کاربران شبکه‌های اجتماعی اغلب در فرق میان محتوای جعلی و محتوای معتبر ناتوان بوده و ناشیانه عمل می‌کنند.
باید با بالا بردن سواد رسانه ای و یادگیری راههای شناساییِ خبرهای جعلی یا فیک نیوزها از احساسی و عاطفی برخورد کردن با خبرهای منتشر شده خودداری کنیم .
۱- باید به سرخط خبرها با دیده شک بنگرید: سرخط خبرهای جعلی اغلب جالب هستند و با حروف بزرگ و علامت تعجب می‌آیند. اگر سرخط خبر باورناپذیر باشد این احتمال هست که خبر جعلی باشد.
۲- منبع خبر را نگاه کنید: مطمئن شوید که خبر از منبعی معتبر و مستقل به دست شما می‌رسد. اگر خبر از وب سایتی به دست شما رسیده که برایتان آشنا نیست درباره آن وب‌سایت اطلاعات کسب کنید.
۳- وب سایت‌های وابسته به دولت‌ها و حکومت‌ها و نهادهای حکومتی مثل رسانه‌های زنجیره‌ای «بی بی‌سی» (رسانه سلطنتی بریتانیا)، «VOA» یا تلویزیون صدای آمریکا (وابسته به وزارت امورخارجه آمریکا)، «ایران اینترنشنال» (وابسته به آل‌سعود)، شبکه رسانه‌ای «من و تو» (وابسته به بهاییان بریتانیا)، «دویچه وله» یا رادیو صدای آلمان (وابسته به دولت آلمان)، «یورو نیوز» (وابسته به اتحادیه اروپا)، «رادیو ملی فرانسه» یا rfi (وابسته به دولت فرانسه)، «رادیو زمانه» (وابسته به سرویس اطلاعاتی هلند و موسسه NED از زیرمجموعه‌های سازمان CIA)، «گویا نیوز» (وابسته به آژانس مرکزی اطلاعات آمریکا)، و... بیشتر این اخبار جعلی و یا «فیک نیوز» را به طور هماهنگ تولید می‌کنند.
۴- به فرمت‌های نامتعارف توجه کنید: بسیاری از خبرهای جعلی در خود خطاهای املایی و گرامری دارند و فرمت ظاهریشان هم غیرعادی است.
۵- به عکس‌ها توجه کنید: گزارش‌های خبریِ جعلی اغلب با عکس‌ها یا ویدئوهای دستکاری شده همراه هستند. گاهی عکس مورد نظر معتبر است اما در جایی غیر از پیش‌زمینه خودش به کار رفته است. می‌توانید عکس را در اینترنت جست‌وجو کنید تا دریابید از کجا آمده است.
۶- به تاریخ‌ها توجه کنید: گزارش‌های خبریِ جعلی ممکن است زمان‌بندی‌هایی داشته باشند که بی‌معنا باشد یا ممکن است در آنها، زمان رخدادها تغییر داده شده باشد.
۷- شواهد را چک کنید: منابعی که در آنها نام نویسنده آمده است را بررسی کنید. نبود هیچ منبعی یا بی‌نام بودن نویسنده می‌تواند نشانه جعلی بودنِ خبر باشد.
۸- به دیگر گزارش‌ها هم توجه کنید: اینکه هیچ منبع دیگری آن خبر را گزارش نکرده است می‌تواند نشانه جعلی بودن خبر باشد.
۹- آیا خبر طنز است؟: گاهی دشوار است میان خبر جعلی و مطلب فکاهی تمایز بگذاریم. بررسی کنید که آیا منبع خبر به مطالب طنز معروف است و آیا جزئیات خبر و آهنگ خبر نشان از طنز بودن دارد.
۱۰- برخی خبرها عمداً دروغ هستند: با نگاهی انتقادی درباره خبرهایی که می‌خوانید، بیندیشید و فقط آنهایی را همرسانی (بازنشر) کنید که می‌دانید موثق هستند.
نظر شما