ترانه‌های نوستالژیک مازندرانی کتاب شد

این کتاب و آلبوم حاصل حدود چهار سال پژوهش و گردآوری اشعار توسط «محمدابراهیم عالمی»، خواننده، نوازنده و پژوهشگر موسیقی مازندران است که بتازگی توسط نشر نُت منتشر شده است. انتشار آلبوم موسیقی مربوط به این کتاب نیز توسط شرکت فرهنگی هنری نسیم مهرآوا انجام شد.

در این کتاب ۵۰۰ صفحه‌ای بیش از یکصد ترانه قدیمی شامل ترانه‌های فولک و قطعه‌های ساخته شده در موسیقی مازندران طی اواخر دهه ۴۰ و دهه ۵۰ همراه با برگردان فارسی و آوانگاری قرار دارد. علاوه بر این قطعه‌ها، زندگینامه ۲۵ هنرمند قدیمی مازندران نیز به طور مختصر در این کتاب گنجانده شده و ترانه‌های خوانده شده توسط هر خواننده، پس از شرح زندگینامه او قرار دارد.

همچنین در آلبوم مربوط به این کتاب نیز حدود ۲۰ ترانه در دو حلقه " سی دی CD " گنجانده شده که از ترانه‌های دهه ۵۰ مازندران محسوب می‌شود و در سال‌های اخیر کمتر شنیده شده یا حتی به گوش بسیاری از مخاطبان موسیقی مازندران هم نرسیده است. قطعه‌های موجود در این آلبوم پس از پالایش صوتی، با کیفیتی بهتر نسبت به نسخه‌های کاست به بازار موسیقی عرضه شده است.

منصور ایزدی، احمد بختیاری، حسین حسین‌زاده، سهراب خورشیدی، جعفر دادیان آهنگر، محمد دنیوی، اکبر زاغی، رمضان شکارچیان، نظام شکارچیان، حسینعلی طالبی ماهفروزی، حسین طیبی، اسماعیل عبدی لارمایی، اصغر کتولی، محمدعلی گلپور رودی، رقیه دارابی قادیکلایی، گوهر، صدیقه ماهوتی، ماری محمدی، موسی آقارجبی، حسن دیان، رضا مدویی و کیومرث وندادی خوانندگانی هستند که در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ قطعاتی در موسیقی مازندران خوانده بودند و در این کتاب مختصری از زندگینامه آنان ثبت و منتشر شده است.

این کتاب قرار بود ۱۳ اسفند در ساری رونمایی شود که مراسم رونمایی آن به دلیل لغو همه برنامه‌های فرهنگی و هنری در کشور برگزار نمی‌شود.

مرجعی برای موسیقی معاصر مازندران

مؤلف و گردآورنده کتاب «سرواد» در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: این نخستین بار است که در زمینه موسیقی مازندران چنین کتاب و مجموعه‌ای با گردآوری ترانه‌های قدیمی استان به این صورت تهیه و منتشر می‌شود و از این نظر به نوعی یک مرجع برای موسیقی معاصر مازندران محسوب می‌شود.

محمدابراهیم عالمی افزود: آهنگ‌هایی که در این مجموعه گردآوری شده، مربوط به موسیقی دهۀ ۵۰ مازندران است که برخی فولک نبوده و ساختار مازندرانی ندارند. از این‌رو، این آهنگ‌ها را می‌توان به سه دسته‌ تقسیم کرد. دسته نخست قطعات فولکلور هستند. دسته دوم تصنیف‌ها و ترانه‌هایی را شامل می‌شود که بر اساس قطعات فولک شکل گرفته‌اند.

وی درباره دسته سوم قطعات موجود در این مجموعه کتاب و آلبوم اظهار کرد: بخش دیگر ترانه‌های «سرواد» شامل تصنیف‌ها و ترانه‌هایی است که بر پایه‌ موسیقی ایرانی و ردیف دستگاهی، کلاسیک غربی، پاپ و موسیقی‌های محلیِ دیگر استان‌های کشور مانند لری، کردی و بوشهری تنظیم شده‌اند و فقط کلام آن‌ها مازندرانی است.

حفظ حقوق معنوی هنرمندان قدیمی

عالمی با بیان این که این کتاب می‌تواند مرجعی برای پژوهش در موسیقی معاصر مازندران باشد، گفت: در مورد برخی قطعات حتی تاریخچه ملودی و شعر را نیز در کتاب آورده‌ام. یکی از اقدامات دیگر شناسایی و ثبت کردن نام عوامل تولید قطعات قدیمی ساخته شده در موسیقی مازندران بود که در این کتاب انجام شد. یعنی تلاش کردم تا حد امکان نام سراینده ترانه‌ها و آهنگسازشان را نیز بیابم و ثبت کنم.

این هنرمند مازندرانی خاطرنشان کرد: کتاب و آلبوم «سرواد» با همه‌ی کاستی‌هایی که ممکن است داشته باشد، دست‌کم نسلِ جدید را با آهنگ‌ها، نوع سازبندی، خوانندگان، برخی نوازندگان، اشعار و بعضی آهنگسازانِ آن دوره آشنا می‌کند. در واقع تلاش برای نشان دادنِ باقی‌مانده‌ موسیقی آن زمان، به نسل جوان و ثبت و ضبط آن برپایه‌ فن‌آوری روز برای آیندگان از اهداف من در تهیه و گردآوری این کتاب و آلبوم بود.

وی با اشاره به استفاده از ملودی‌های مربوط به ترانه‌های قدیمی مازندران توسط برخی آهنگسازان و خواننده‌های امروزی بدون بیان کردن نام صاحبان و تولیدکنندگان اصلی این ملودی‌ها، تصریح کرد: هربار، هر اثر که با جزئیات و مشخصاتی در بازار موسیقی منتشر می‌شود، پرسش‌ها و موضوع‌های گوناگونی اعم از مسائل فنی و معرفی شناسنامه‌ قطعات، ذهن را درگیر می‌کند.

به گفته این هنرمند و پژوهشگر، در سال‌های اخیر برخی‌ها انصاف را رعایت نکردند و آگاهانه یا ناآگاهانه، آهنگ‌ها و قطعاتِ دهه‌ پنجاه موسیقی مازندران و حتی گاهی قطعاتِ فولک را با شعر و تنظیم جدید، به نام خودشان تولید و منتشر کردند و از معرفی مأخذ و مرجع آن خودداری می‌کنند. از این‌رو شاید این کتاب بتواند بخشی از این مشکلات را از طریقِ معرفی سازنده‌ واقعی این آثار برطرف کند.

پیشینه سرواد

وی درباره ایده گردآوری و تهیه این کتاب و آلبوم گفت: پس از انتشار کتاب «جاودانه‌ها» اثر مسعود زرگر که شامل صدها ترانه قدیمی ایران و برخی ترانه‌ها و لالایی‌های محلی بود، به پیشنهاد یکی از دوستان به نام حسین‌کریم‌زاده تصمیم گرفتم اقدامی مشابه را برای ترانه‌های مازندران در دهه‌ ۵۰ و اواخر دهه ۴۰ انجام دهم. این کتاب به پیشنهاد، تشویق و حمایتِ مالی ایشان شکل گرفت.

خواننده و پژوهشگر موسیقی مازندران افزود: از سال ۱۳۹۴ گردآوری ترانه‌های قدیمی را برای این مجموعه آغاز کردم. برای این کار سراغ اساتید موسیقی مازندران رفتم و از آن ها خواستم تا آرشیو خود را در اختیارم بگذارند. برخی قطعات را نیز از آرشیو شرکت فرهنگی هنری نسیم مهرآوا به دست آوردم. اما بسیاری از قطعاتی که در آن سال‌ها شنیده بودیم حتی در آرشیو خود خوانندگان قطعه‌ها نیز وجود نداشت و همین موضوع کار را دشوار می‌کرد. به همین دلیل ناچار بودم که به روستاها و شهرهای مختلف استان بروم تا کاست‌های قدیمی را پیدا کنم.

این خواننده و پژوهشگر موسیقی اقوام خاطرنشان کرد: حدود ۸۵ درصد ترانه‌ها را خودم گردآوری کردم و باقی آثار نیز توسط دوستانی که در این مسیر همراه من بودند در اختیارم قرار گرفت. یکی از کارهایی که در این مسیر انجام دادم دسته‌بندی ترانه‌های یافت شده و تحویل آن‌ها به خوانندگان هر قطعه بود.

گردآورنده کتاب «سرواد» خاطرنشان کرد: در تهیه این کتاب و آلبوم هنرمندان و همراهانی همچون مختار عظیمی، رضا توسلی، بهمن‌یار شریفی، پرویز عبداللهی، ارسلان طیبی، جمشید نیکوزاد، مسلم فهیمی و مصطفی عالمی، ناصر کاظمی، فاطمه جعفری ماچک‌پشتی، میانا عالمی و راستین عالمی نیز با من همکاری داشتند.

وی درباره برنامه‌های آتی برای تولید آثاری از این دست در موسیقی مازندران گفت: زمانی که این پروژه را آغاز کردم، زنده‌یاد استاد محسن پور استقبال کرد و پیشنهاد داد که برای ۶ کاست پژوهشی ایشان که در دهه ۶۰ تهیه کرده بود نیز این کار را انجام دهم. همچنین قصد دارم که چنین کاری را برای آثار و اجراهای گروه موسیقی «شِواش» نیز انجام دهم و پس از آن هم به سایر گروه‌های باسابقه موسیقی مازندران بپردازم.

این مجموعه در روزهای آتی برای عرضه به مراکز معتبر فروش کتاب و آثار موسیقایی عرضه می‌شود.